The Art | Artists’ Diaries
Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποι της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.
Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάζονται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, για χρονικό διάστημα του οποίου όχι μόνο δεν γνωρίζουν τη διάρκεια, αλλά ούτε καν, το αν και πότε θα υπάρξει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή κανονικότητας.
Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελίξεις. Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον συνεχίζεται η επικοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα, είναι μόνο μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσες τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.
Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.
Μέσα από την ενότητα “The Art | Artists Diaries” θα φιλοξενούνται συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες (εικαστικούς, μουσικούς, χορευτές, ηθοποιούς, κλπ), γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.
– Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιον τρόπο επηρεάζεται;
-Η τέχνη είναι ζωντανή σε όλες τις συνθήκες, η σχέση της με την εποχή είναι σχέση μετάγγισης. Κάθε εποχή την τροφοδοτεί ανεξάρτητα από τη δυσκολία ή την ευκολία της. Στις ρωγμές της φυτρώνουν μερικές φορές μοναδικές ποικιλίες. Το δημιουργικό κομμάτι λοιπόν, όπως και να επηρεάζεται, ώθηση είναι. Αυτό που απειλείται είναι το οικονομικό, ο περιορισμός των δραστηριοτήτων, η έλλειψη άμεσης επαφής με το κοινό.
Το σημαντικό είναι ότι συμβαίνει κάτι στη σύγχρονη ιστορία και είμαστε μέρος του. Η τέχνη είναι πρώτα από όλα εγρήγορση.
– Τέχνη / Καλλιτέχνες. Ποια θα είναι η επόμενη μέρα;
-Η επόμενη μέρα πότε ξεκινάει; Όταν ξεκαθαρίσει το τοπίο; Όταν η αβεβαιότητα, η αμηχανία, η έκπληξη ξεπεραστούν; Κινούμαστε σε μία αχαρτογράφητη περιοχή, δεν ξέρουμε πως θα αλλάξει η ζωή μας κι εμείς. Θα βρούμε το βηματισμό μας όμως. Ζητούμενο πια το αυτονόητο μέχρι τώρα. Η φυσική παρουσία στις γκαλερί και τα μουσεία, στα θέατρα και τους κινηματογράφους, στις μουσικές σκηνές. Αυτό δεν αντικαθίσταται.
– Η αγορά της τέχνης θα επηρεαστεί; Πόσο και πως;
Η αγορά της τέχνης ήδη πασχίζει να ισορροπήσει από την οικονομική κρίση που προηγήθηκε. Η τωρινή συγκυρία επηρεάζει καθοριστικά την οικονομία – όπως και την εργασία, την επικοινωνία, τις σχέσεις, τα ταξίδια… όλα. Η αγορά της τέχνης δεν θα εξαιρεθεί. Κι αν κάποιοι συλλέκτες βλέπουν τα έργα τέχνης και τώρα ως ασφαλή επένδυση, αυτό δε λύνει το πρόβλημα.
– Τέχνη / Τεχνολογία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά τέχνης;
Το ανοιχτό δίκτυο διασύνδεσης και επικοινωνίας είναι ήδη ένας χώρος συνεργασίας, δράσης, πώλησης έργων. Με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Αυτή η σχέση μοιάζει να ισχυροποιείται και πράγματι δίνει λύσεις. Όμως, ζωτικό στοιχείο της τέχνης είναι ο φυσικός χώρος και χρόνος, οι εκδηλώσεις, η άμεση επικοινωνία. Μπορεί κανείς να φανταστεί τη μουσική, το θέατρο, τη ζωγραφική – στην όποια μορφή της – χωρίς θεατές με φυσική παρουσία; Ή μήπως μπορεί?? Μοιάζει δυστοπικό, μακάρι να μην το ζήσουμε.
Να έχουμε στο νου μας ότι κέντρο βάρους είναι ο άνθρωπος, ουσιαστικός δημιουργός και αποδέκτης.
Η φυσική παρουσία στις γκαλερί και τα μουσεία, στα θέατρα και τους κινηματογράφους, στις μουσικές σκηνές. Αυτό δεν αντικαθίσταται.
– Τέχνη / Κοινωνική απόσταση. Πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασης;
Την είδαμε να λειτουργεί. Είδαμε μουσικούς στα παράθυρα, ζωγραφική στο διαδίκτυο, βίντεο με χορευτές που χορεύουν ο καθένας στο δωμάτιό του ή στην ταράτσα του σπιτιού του … οι ομάδες γίνονται στο μοντάζ. Μοιάζει με παιχνίδι, έχει μια ιδιαίτερη φόρτιση, προκαλεί συγκίνηση. Με φυσική παρουσία πολλών ατόμων μπορεί να λειτουργήσει; Να το δούμε στην πράξη. Είμαστε επινοητικοί. Στην εξίσωση μπορούν να μπουν ο χώρος, ο χρόνος και η φαντασία.
– Ποιο γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατί;
Το έργο είναι το “Mari en Embajadores” του Ισπανού Antonio Lopez, 1962
Μια άδεια πόλη, η Μαδρίτη, ένα αυτοκίνητο στο δρόμο. Ένα σπίτι στην άκρη, μια χαραμάδα στην πόρτα και ένα γυναικείο πρόσωπο κοιτάζει από μέσα. Το χέρι στο πόμολο. Ανοίγει ή κλείνει την πόρτα; Το αδιόρατο χαμόγελο στο πρόσωπο ας είναι το καλό σημάδι.
– Η ιστορία, μέχρι σήμερα έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμα και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα;
Φυσικά και θα συμβεί. Το τραύμα, η απειλή, ο φόβος, ο κίνδυνος, η απομόνωση, η αγωνία δημιουργούν έδαφος γόνιμο. Μαγική συνθήκη. Ο Μάκμπεθ του Σαίξπηρ, η Γκερνίκα του Πικάσο, οι ταινίες του Αϊζενστάιν, οι ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου, τα αμερικάνικα μπλουζ γεννήθηκαν από τέτοιες συνθήκες.
Δεν ξέρω αν η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, μάλλον δεν μπορεί, όμως χωρίς αυτήν κόσμος δεν μπορεί να υπάρξει.
Σύντομο Βιογραφικό Σημείωμα
