Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Στον υπόγειο χώρο του «Ρομάντσο», στο κέντρο της Αθήνας, στην Ομόνοια παρουσιάστηκε η νέα δουλειά του εικαστικού Δημήτρη Πανταζή, με τίτλο «Γυμνό σώμα». Ο εικαστικός σε συνεργασία με την πλατφόρμα Τέχνης και Πολιτισμού KROMA εκθέτει έργα του στο πλαίσιο των KROMA One-Off: Εκθέσεις μιας ημέρας. Συνομιλώντας με τον καλλιτέχνη αντιληφθήκαμε ότι το πολυπολιτισμικό χρώμα της περιοχής και η ιστορικότητα του χώρου τον ώθησε στην επιλογή του αυτή.
Ένας χώρος, μια ιστορία…
Το «Ρομάντσο» είναι ένας χώρος ιστορικός, με ιδιαίτερη άποψη, καθώς εκεί γινόταν η έκδοση του ομώνυμου περιοδικού, που αποτέλεσε μέρος της ιστορίας των ελληνικών μεταπολεμικών περιοδικών. Το γνωστό περιοδικό ξεκίνησε να εκδίδεται στις 17 Νοεμβρίου του 1934 ως βιβλιοπεριοδικό με αυτοτελή μυθιστορήματα σε κάθε τεύχος, στα πρότυπα των αμερικάνικων pulp αναγνωσμάτων, με κυκλοφορίες που ξεπερνούσαν τα 300.000 τεύχη την εβδομάδα στα μέσα της δεκαετίας του ’50.
Ο καλλιτέχνης, μαθητής του Γ. Ψυχοπαίδη, αντιπαραβάλλοντας ζωγραφικά έργα, όπου πρωταγωνιστεί το γυμνό, με ισομεγέθεις επιφάνειες επαναλαμβανόμενων γεωμετρικών μοτίβων, ουσιαστικά θέτει ως κεντρικό ζήτημα των αναζητήσεών του εν δυνάμει κριτήρια ορθότητας ή μη ορθότητας της καλλιτεχνικής πράξης στη βάση της σύγχρονης μεταβαλλόμενης ηθικής. Συναντήσαμε λοιπόν τον εκκεντρικό καλλιτέχνη και μιλήσαμε για την κεντρική ιδέα της έκθεσης, καθώς και για τους συμβολισμούς και τις αντιπαραθέσεις που χρησιμοποιεί. Έργα του ανήκουν στο Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο στο Μουσείο Φρυσίρα και σε ιδιωτικές συλλογές
– Ποια είναι η κεντρική ιδέα αυτής της έκθεσης;
Η θεματική αυτή έκθεση προτείνει το σώμα ως κυρίαρχο πεδίο των προσωπικών μου εικαστικών αναζητήσεων. Πραγματευόμενος ζητήματα που αφορούν στην ταυτότητα και στην έκφραση φύλου, στον σεξουαλικό προσανατολισμό και στον ερωτισμό, επιδιώκω σε πρώτο βαθμό να εικονογραφήσω τις τάσεις ανάμεσα στο έμφυλο δίπολο, σε σχέση πάντα με τα ορθόδοξα κοινωνικά στερεότυπα.νΗ διεισδυτική ματιά των έργων επιδιώκει να υπογραμμίσει τη μοναδικότητα κάθε ατόμου απέναντι στην ομοιομορφία της κοινότητας. Εδώ ο διάλογος της ζωγραφικής με την επιστήμη της ψυχανάλυσης είναι προφανής.
“Το στοιχείο του σοκ, ως συνθήκη της ανθρώπινης δημιουργίας, είναι εξίσου απαραίτητο με την ανάδειξη του κάλλους”
– Τα γεωμετρικά μοτίβα δίπλα σε κάθε έργο τι συμβολίζουν;
Τα μοτίβα αυτά έρχονται με τη σειρά τους να διανθίσουν εννοιολογικά το συνολικό εγχείρημα της έκθεσης. Όταν ο Πλάτων έλεγε πως «ο υπέρτατος γεωμέτρης είναι ο Θεός» αυτόματα προσέδιδε στην επιστήμη της γεωμετρίας μια αδιαμφισβήτητη ιερότητα.
Τώρα, πέρα από τη διακοσμητικότητα μιας επ’ αόριστον επανάληψης, η τέχνη αυτή στοχεύει και σε κάτι βαθύτερο. Δύναται να εκφράσει τα ιδανικά ενός παγκόσμιου ανθρώπου, την κορυφή του ανθρώπινου πνεύματος ίσως ακόμη και την εξιδανίκευση ενός τόπου που δεν βρίσκεται πουθενά (την Αρχή).
– Τι προσπαθείς όμως να εκφράσεις με αυτήν την αντιπαράθεση;
Οι συνειρμοί που δημιουργούνται στον θεατή, έχοντας ενώπιόν του αυτά τα ζεύγη εικόνων, είναι πολύ ανοιχτοί σε εύρος. Ίσως για κάποιους αυτή η πράξη να αποτελεί ένα σχόλιο για την ανηθικότητα της τέχνης, αντίθετη με την αξιοπρέπεια του ανθρώπου που πρεσβεύουν οι ανά τον κόσμο θρησκείες.
Για άλλους, η αμόλυντη αισθητική της γεωμετρίας με αναφορά σε έναν κόσμο πέρα από τον φθαρτό, ίσως να μοιάζει αφόρητα πληκτική σε σύγκριση με τη διάθεση του δημιουργού για αναρώτηση, αμφισβήτηση και έρευνα. Χωρίς να έχω καμμία διάθεση χειραγώγησης, το εγχείρημα τούτο, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, μιλά για την αποστολή της Τέχνης στην προσπάθεια του ανθρώπου να εκφράσει καλλιτεχνικά την υποκειμενικότητά του.
– Επιλέγεις θέματα στη δουλειά σου που συνήθως σοκάρουν. Για ποιο λόγο;
Η Τέχνη έχει ανάγκη την πολυμορφία. Ένα κομμάτι της ιστορίας της είναι συνυφασμένο με την εκκεντρικότητα. Ακολούθως ένα μέρος αυτής της «παρέκκλισης» από το κυρίαρχο ρεύμα, περιλαμβάνει έργα όπου κυριαρχεί το στοιχείο του σοκ. Αν και σπάνια επιδιώκω απρεπείς αναπαραστάσεις στη δουλειά μου, θεωρώ πως το στοιχείο του σοκ, ως συνθήκη της ανθρώπινης δημιουργίας, είναι εξίσου σημαντικό και απαραίτητο με την ανάδειξη του κάλλους.
Η σύγκρουση αυτή μου φέρνει στο νου την ιστορία του Ιησού και του Ιούδα. Οι δυο τους αλληλοσυνδέθηκαν ως κομμάτια μιας κοινής τραγωδίας. Η προδοσία του ενός ήταν απαραίτητη για την ιερή αποστολή Του. Μοιραία λοιπόν, όταν κανείς προσεύχεται στο όνομα του Ιησού, αποτίει έμμεσα φόρο τιμής και στο πρόσωπο του Ιούδα. Για εμένα η ζωγραφική είναι ο καθρέπτης όπου αντανακλάται η υποτιμημένη φύση της Θεϊκής Δημιουργίας.
Μπορεί για κάποιους ανθρώπους αυτό να συνιστά καθαρή πρόκληση, απεχθή πράξη ή ρητή απαγόρευση. Στα δικά μου πάντως μέτρα, θεωρώ πως είναι απολύτως υγιές ακόμη και όμορφο. Εξάλλου ποιος μπορεί να μιλήσει για ηθική στις μέρες μας …
– Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;
Θα ήθελα η επόμενή μου έκθεση, να φιλοξενήσει καθ’ ολοκληρίαν αδημοσίευτα έργα με θέμα το δόγμα του σοκ στην Τέχνη. Θεωρώ πως τα κυρίαρχα ιδανικά στην αξιολόγηση ενός έργου Τέχνης δεν είναι μετά από τόσους αιώνες ζωγραφικής η δεξιοτεχνία, η μιμητική ικανότητα, η πολύχρονη τριβή με το αντικείμενο ή η υπακοή σε κάποιες αισθητικές αρχές. Προσωπικά με γοητεύει περισσότερο η αντισυμβατικότητα ενός έργου παρά η επιτηδευμένη καλαισθησία του.
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην axianews.
