Μέσα στη συνθήκη της πανδημίας, το φαινόμενο των επαναλαμβανόμενων lockdown τείνει να αποτελέσει κομμάτι της καθημερινής ζωής. Το πλαίσιο αυτό στάθηκε αφορμή να αναδειχθούν όλες οι συσσωρευμένες προβληματικές που αφορούν τον κλάδο του πολιτισμού εν γένει, τόσο στον επαγγελματικό τομέα, όσο και στον τομέα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης.

Κάτω από τις δεδομένες συνθήκες, οι καλλιτεχνικές σχολές παραστατικών τεχνών βρίσκονται αντιμέτωπες με την διαδικασία της τηλεκπαίδευσης εδώ και δύο μήνες εντός του τρέχοντος σπουδαστικού έτους.

Πιο συγκεκριμένα, αυτή την στιγμή γίνεται μια προσπάθεια να υλοποιηθούν μέσω υπολογιστή προγράμματα σπουδών που, σε κανονικές συνθήκες, περιλαμβάνουν κατά μέσο όρο εννιά ώρες ημερησίως. Προκειμένου το παραπάνω πλαίσιο να γίνει λειτουργικό, οι ώρες αυτές μειώθηκαν και τα προγράμματα αναπροσαρμόστηκαν, αφήνοντας τον κύριο όγκο των σπουδών μας ελλιπή. Ενώ καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια από τις διδάσκουσες/οντες για την λειτουργικότητα, ειδικά των πρακτικών μαθημάτων, οποιαδήποτε απόπειρα αναπροσαρμογής τους δεν δύναται να τελεσφορήσει μέσα στο δεδομένο πλαίσιο, καθώς τα μαθήματα αυτά βασίζονται στην βιωματική εμπειρία και απαιτούν την φυσική παρουσία σωμάτων σε έναν κοινό χώρο.

Ιδιαίτερα, τα μαθήματα χορού, κίνησης, υποκριτικής, σκηνοθεσίας, φωνής και αγωγής λόγου, που αποτελούν και τον βασικό κορμό των μαθημάτων του εκάστοτε προγράμματος σπουδών, αδυνατούν να πραγματοποιηθούν ουσιαστικά.

Συγκεκριμένα, το περιβάλλον που είναι αναγκαίο για την πραγμάτωση τους είναι οι κατάλληλα διαμορφωμένες αίθουσες με τις απαιτούμενες υλικοτεχνικές υποδομές, όπως: συγκεκριμένα πατώματα, καθρέφτες, κατάλληλη ακουστική κ.λπ. Η φύση των μαθημάτων σκηνοθεσίας δε, ακυρώνεται εντελώς, από τη στιγμή που δεν υπάρχει δια ζώσης συνεργασία με ηθοποιούς. Σε όλα αυτά συμπεριλαμβάνεται κι η απουσία της ομαδικής λειτουργίας του συνόλου, που ενυπάρχει στην φύση αυτών των επαγγελμάτων, όσο και η διά ζώσης επίβλεψη των αρμόδιων καθηγητριών/ών για την ασφάλεια των σωμάτων και των φωνών των σπουδαστριών/ών, αλλά και για την ουσιαστική εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Τους τελευταίους δύο μήνες, η συνθήκη μέσα στην οποία καλούμαστε να ανταποκριθούμε, ειδικά για τα εν λόγω μαθήματα, δεν έχει καμία σχέση με τις απαραίτητες συνθήκες που προαναφέρθηκαν. Στο διάστημα αυτό, το σύνολο των σπουδαστριών/ών πραγματοποιεί αυτά τα μαθήματα στους χώρους που διαθέτει ο καθένας στο σπίτι του, ανάλογα φυσικά και με τις δυνατότητες τους.

Έτσι, για ένα ακόμα δίμηνο, βρεθήκαμε να κάνουμε μαθήματα χορού, υποκριτικής και σκηνοθεσίας σε κουζίνες, υπνοδωμάτια και σαλόνια, με συγγενείς να συνυπάρχουν στους ίδιους αυτούς χώρους. Η έλλειψη κατάλληλου χώρου, πέραν του πρακτικού ζητήματος που θέτει, δημιουργεί και ζήτημα επικινδυνότητας για τα σώματα των σπουδαστριών/ών. Μέσα σε αυτό, έρχονται να προστεθούν και τα τεχνικά προβλήματα που προκύπτουν, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που σε ένα σπίτι εργάζονται ταυτόχρονα παραπάνω από ένας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις σπουδαστριών/ών που δεν έχουν τα υλικοτεχνικά μέσα που απαιτούνται (σταθερή σύνδεση διαδικτύου, φορητούς ή σταθερούς υπολογιστές διαρκώς διαθέσιμους κ.λπ.). Κάπου εκεί αρχίζει να δημιουργείται μια συνθήκη μάθησης πολλών ταχυτήτων ανάλογα με τις οικονομικές και υλικοτεχνικές δυνατότητες της/του καθεμιάς/ενός.

Η συνθήκη αυτή, που προτάθηκε ως προσωρινή, τείνει να κανονικοποιηθεί. Η αρχική διευκρίνιση που είχαμε λάβει σχετικά με την τηλεκπαίδευση, περιοριζόταν στην χρήση της ως μια προσωρινή εναλλακτική λύση προκειμένου να διατηρήσουμε επαφή με το αντικείμενο σπουδών μας, μέχρι να βρεθεί ένας τρόπος να επιστρέψουμε στα διά ζώσης μαθήματα.

Δύο μήνες μετά, χωρίς να έχουμε λάβει καμία επίσημη ενημέρωση από το Υπουργείο Πολιτισμού στο οποίο υπαγόμαστε, το σύνολο των μαθημάτων συνεχίζεται διαδικτυακά, χωρίς να γνωρίζουμε αν αυτό αποτελεί διδακτέα ύλη ή «επαφή» με το αντικείμενο, αν αυτά τα μαθήματα θα αναπληρωθούν και σε ποιο χρόνο και πότε προβλέπεται να επιστρέψουμε στις αίθουσες. Ο προβληματισμός μας εντείνεται λαμβάνοντας υπ’ όψιν την εμπειρία του προηγούμενου lockdown και του ελλείμματος που αποτυπώθηκε στην εκπαίδευση μας το σπουδαστικό έτος που πέρασε.

Η προσπάθεια να καλυφθεί το κενό που δημιουργήθηκε δεν υπήρξε συντονισμένη στο σύνολο των σχολών, καθώς κάποιες σχολές λειτούργησαν μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, ενώ άλλες όχι. Η ολοκλήρωση του σπουδαστικού έτους έγινε βεβιασμένα, για να καλυφθεί η ύλη μέσα σε πολύ περιορισμένο χρόνο, κάτι που δείχνει πως οι ώρες διδασκαλίας μέσω διαδικτύου λογίζονταν ως διδαχθείσες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την τυπική ολοκλήρωση του διδακτικού έτους, αλλά όχι ταυτόχρονα και την ουσιαστική, σε ό, τι αφορά την ποιότητα των σπουδών.

Ο προβληματισμός μας εντείνεται περισσότερο, με την κυβερνητική απόφαση – μέσω της Κ.Υ.Α. – με τίτλο «Έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω διασποράς του κορονοϊού COVID-19», Φ.Ε.Κ. 4899/Β/06.11.2020, άρθρο 1, έκτακτο μέτρο 15, με βάση την οποία επιτρέπονται οι πρόβες, τα τηλεοπτικά και κινηματογραφικά γυρίσματα και οι ηχογραφήσεις. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν πως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των καλλιτεχνικών προβών είναι πανομοιότυπα με αυτά των καλλιτεχνικών μαθημάτων, εντοπίζουμε μια παράλειψη σε ό,τι αφορά τις σχολές μας και θεωρούμε πως θα μπορούσαμε να επαναλειτουργήσουμε μέσα στο υφιστάμενο πλαίσιο.

Παρατηρούμε ότι διανύουμε μια περίοδο κατά την οποία η κρατική μέριμνα είναι προκλητικά δυσανάλογη των κοινωνικών αναγκών. Υποβαθμίζονται συστηματικά αυτονόητα αγαθά, όπως η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τα εργασιακά δικαιώματα και όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Μας είναι φανερό πως όλα αυτά οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην συνολική φτωχοποίηση και εξαθλίωση της κοινωνίας μας. Αναδύεται το ερώτημα: Τι είδους άνθρωποι θέλουμε να είμαστε και τι είδους κοινωνική παρέμβαση θέλουμε να έχουμε; Έτσι ως άνθρωποι, ως σπουδαστές, και πόσο μάλλον ως μελλοντικοί επαγγελματίες αναρωτιόμαστε και ανησυχούμε για το ποια είναι η θέση μας σε αυτή την νέα τάξη πραγμάτων. Και πιο συγκεκριμένα, αναρωτιόμαστε αν το κράτος, καθώς επίσης και το σύνολο της κοινωνίας, θεωρεί επαρκή την εκπαίδευση και την επαγγελματική μας κατάρτιση μέσω τηλεκπαίδευσης.

Από την στιγμή που το υπουργείο, δίχως να αναλαμβάνει τις ευθύνες του απέναντι μας, επιτρέπει μετριοπαθώς την συνέχιση των σπουδών μας με την μορφή της τηλεκπαίδευσης, προκύπτει αβίαστα το εξής ερώτημα: Τι είδους καλλιτέχνες γεννά αυτή η διαδικασία; Εμείς αρνούμαστε να γίνουμε οι καλλιτέχνες του Zoom. Και τούτο, διότι μας είναι πασιφανής η συγκεκριμένη συνθήκη ως προθάλαμος μιας νέας υποτιμημένης καλλιτεχνικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Δηλωτικό κομμάτι αυτής της νέας πραγματικότητας είναι το κλείσιμο των θεάτρων και οι εργασιακές συνθήκες του κλάδου. Η κρατική διαχείριση έχει δείξει ένα από τα πιο σκληρά και αδιάφορα πρόσωπά της στον τομέα του πολιτισμού. Εμείς αντιστεκόμαστε στην υποβάθμιση των σπουδών μας, η οποία επισφραγίζει μεταγενέστερα την συνολική υποβάθμιση της καλλιτεχνικής και επαγγελματικής μας υπόστασης.

Σε συνέχεια όλων των παραπάνω, οι σπουδάστριες/ές της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος και της Δραματικής Σχολής του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πάτρας, ήρθαμε σε επικοινωνία και ανταλλαγή προβληματισμών, κατανοώντας πως τα προβλήματα μας είναι κοινά και πως η εξεύρεση λύσης θα πρέπει να αφορά το σύνολο των σχολών μας.

Περαιτέρω, προχωρήσαμε σε αποστολή επιστολών προς το Υπουργείο Πολιτισμού, εκθέτοντας τα προβλήματα μας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε αντικειμένου και τις συγκεκριμένες προτάσεις μας για την επαναλειτουργία της εκάστοτε σχολής. Συμπληρωματικά σε αυτήν την δράση, οι σπουδαστικοί σύλλογοι της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου και της Δραματικής Σχολής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, προχωρούν σε αποχή από τα πρακτικά μαθήματα που διδάσκονται μέσω διαδικτύου, μέχρι να υπάρξει μια επίσημη ενημέρωση για τον χαρακτήρα αυτών των μαθημάτων και τον τρόπο επαναλειτουργίας των σχολών.

Μέσα από τις εν λόγω επιστολές αξιώνουμε από το Υπουργείο Πολιτισμού:

• Την άμεση επαναλειτουργία των σχολών μας.
• Την εξασφάλιση, από το Υπουργείο Πολιτισμού, των κατάλληλων μέσων (μάσκες, παροχή COVID-19 Test- όπως χρησιμοποιούνται στις υπόλοιπες πρόβες και γυρίσματα – καθώς και, μετά από συνεννόηση με τις διευθύνσεις των σχολών, ένα σωστά δομημένο πρόγραμμα και συντονισμό των μαθημάτων, με στόχο την αποφυγή συνωστισμού στη σχολή, π.χ. κυλιόμενο ωράριο).

Γνωστοποιούμε πως οι σχολές μας πληρούν τις προϋποθέσεις, οι οποίες διασφαλίζουν την εύρυθμη διεξαγωγή των μαθημάτων με τήρηση των υγειονομικών κανόνων που αφορούν στην πανδημία του COVID-19 (μεγάλες αίθουσες, μεγάλος προαύλιος χώρος, εγκεκριμένα μηχανήματα εξαερισμού αιθουσών, μικρός αριθμός φοιτητών κατ’ αναλογία τετραγωνικών μέτρων).

• Την πλήρη αναπλήρωση όλων των ωρών, συμπεριλαμβανομένων των διαδικτυακών μαθημάτων που έλαβαν χώρα τους προηγούμενους μήνες, όπως προβλέπουν τα Φ.Ε.Κ. των σχολών μας για τα πρακτικά μαθήματα.
• Την δημιουργία σαφούς σχεδιασμού διεξαγωγής διπλωματικών εξετάσεων των τελειόφοιτων των δραματικών σχολών, των παραστάσεων των σπουδαστριών/ών χορού, καθώς και των προαγωγικών εξετάσεων των υπολοίπων ετών σε όλες τις σχολές.
• Την οικονομική ενίσχυση των σπουδαστριών/ων και την συμπερίληψη τους στο μέτρο της μείωσης ενοικίων και στο μέτρο επιδόματος ενοικίου, όπως προβλέπεται ήδη για τους φοιτητές Α.Ε.Ι.

Σύλλογος Σπουδαστών Κ.Σ.Ο.Τ.

Σπουδάστριες και Σπουδαστές Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος

Σύλλογος Σπουδαστριών Σπουδαστών Σχολής Δραματικής Τέχνης Εθνικού Θεάτρου

Σωματείο Σπουδαστών Δραματικής σχολής ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας