Πρόσφατα επισκεφτήκαμε την Citronne Gallery στην Αθήνα και θαυμάσαμε την ατομική έκθεση της φωτογράφου Μαργαρίτας Χατζημιχάλη με τίτλο «Εσωτερικός χώρος».
Η φωτογράφος παρουσιάζει μια ενότητα από 19 φωτογραφίες της περιόδου 2019-21, που «απεικονίζουν» – όπως αναφέρεται και στον κατάλογο της έκθεσης – μια «ένδον» πραγματικότητα μέσα από εσκεμμένες προσεκτικές σκηνοθεσίες στον χώρο ενός αστικού διαμερίσματος.
Στις φωτογραφίες πρωταγωνιστεί η ίδια η καλλιτέχνις κρατώντας ένα «ημερολόγιο», μείγμα από εντυπώσεις, αναφορές, αναμνήσεις και τα απορρέοντα συναισθήματα.
Η επιμελήτρια της έκθεσης Ελισάβετ Πλέσσα αναφέρει μεταξύ άλλων στον κατάλογο:
«Με πολύπτυχο φωτογραφικό παρελθόν και παρόν, η Μαργαρίτα Μαυρομιχάλη παρουσιάζει εδώ ένα σύνολο φωτογραφιών των τελευταίων δύο ετών, που δημιούργησε στην πλειονότητά τους κατά την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού. Οι αναφορές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι ευδιάκριτες, όμως θα μπορούσαν να έχουν τραβηχτεί σε ένα αστικό σπίτι μιας οποιασδήποτε πόλης του δυτικού κόσμου… Στην πορεία αυτής της διαδρομής η Μαργαρίτα Μαυρομιχάλη σκηνοθετεί και απεικονίζει την έκφραση του σώματός της ανιχνεύοντας την πολλαπλότητα του εαυτού… Έγκλειστη σε χώρους εσωτερικούς αποτυπώνει στις φωτογραφίες της τη διαρκή αναζήτηση του δικού της εσωτερικού χώρου»
Συνέντευξη στην Ζέτα Τζιώτη
-Πόσο δύσκολο είναι για έναν φωτογράφο να στρέψει τον φακό επάνω του; Ποια τα συναισθήματά σας;
-Το να στρέφει ο φωτογράφος τον φακό στον εαυτό του είναι μια δύσκολη διαδικασία, τόσο τεχνικά όσο και συναισθηματικά. Τεχνικά, γιατί συνήθως ο φωτογράφος είναι εξοικειωμένος με τον χειρισμό της μηχανής του όταν βρίσκεται πίσω από αυτή και όχι μπροστά της. Εξίσου δύσκολη -συχνά μάλιστα περισσότερο- είναι η συναισθηματική διαχείριση. Τα αυτο-πορτραίτα είναι ψυχολογικά επιβαρυμένα και αποκαλύπτουν, σχεδόν ξεγυμνώνουν το υποκείμενο. Έτσι, ο φωτογράφος βρίσκεται στη δύσκολη θέση να αποκαλύπτει στο κοινό πτυχές του εαυτού του. Πιστεύω πάντως ότι κάθε φωτογράφος πρέπει να ασχοληθεί με αυτο-πορτραίτα, καθώς η συγκεκριμένη τεχνική του επιτρέπει να έχει την αίσθηση του φωτογραφιζόμενου και έτσι να δείχνει μεγαλύτερη κατανόηση προς τα υποκείμενα της φωτογραφίας του.
-Πώς αισθανθήκατε το lockdown στο Λονδίνο όπου βρισκόσασταν;
– Βίωσα τον εγκλεισμό του COVID στο Λονδίνο και την Αθήνα και αισθάνθηκα πολύ ευάλωτη. Καθώς ανήκω σε ομάδα «υψηλού κινδύνου», αναπόφευκτα έμεινα σε κατ΄ οίκον εγκλεισμό για τέσσερεις μήνες. Η παρακολούθηση των καταιγιστικών ειδήσεων για την πανδημία συνέβαλε πολύ στην ανησυχία μου, μέχρι που αποφάσισα ότι έπρεπε να αντιδράσω, να ξαναγίνω δημιουργική φωτογραφικά, αλλά με άλλο τρόπο. Έτσι λοιπόν προέκυψαν τα αυτό-πορτραίτα που βλέπετε.
-Εσείς πώς θα χαρακτηρίζατε την δουλειά σας, καθώς είναι ανθρωποκεντρική, ρεαλιστική, συνάμα conceptual και αλληγορική.
-Η δουλειά μου περιστρέφεται γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη. Είτε βρίσκομαι στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ, την Ινδία ή την Κίνα, πάντα αναζητώ την ανθρώπινη παρουσία στο φωτογραφικό κάδρο. Προτιμώ να αποθανατίζω την καθημερινότητα των συνανθρώπων μας ανά τον κόσμο, σε σκηνές που κινούν την περιέργεια ή προκαλούν ενδιαφέρον. Θέλω οι εικόνες μου να αφηγούνται μια ιστορία, περισσότερο να προκαλούν ερωτήματα παρά να δίνουν απαντήσεις. Αυτό δεν είναι εύκολο ούτε αυτονόητο, καθώς η καθημερινότητα του δρόμου είναι σαν μια θεατρική σκηνή, στην οποία δεν ελέγχω μεν τους ηθοποιούς αλλά, μέσα από την κάμερά μου προσπαθώ να γίνω ο σκηνοθέτης.
Στην καταγραφή της προσφυγικής κρίσης στη Λέσβο χρησιμοποίησα τη μηχανή μου ως ασπίδα προστασίας για να αποφύγω τη συναισθηματική εμπλοκή
-Πόσο παραγωγικός και δημιουργικός μπορεί να γίνει ο φόβος για έναν καλλιτέχνη;
-Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν μπορεί παρά να είναι εξατομικευμένη. Νομίζω όμως ότι πολλοί καλλιτέχνες θα συμφωνήσουν ότι ο φόβος και η κακουχία μπορούν να είναι το έναυσμα για δημιουργικότητα. Τα αυτο-πορτραίτα που δημιούργησα ήταν σίγουρα αποτέλεσμα φόβου και αγωνίας, αλλά και ικανού χρόνου που είχα στη διάθεσή μου για να εκφράσω την μεγάλη τρωτότητα που αισθανόμουν. Με βοήθησαν δε να αντιμετωπίσω αυτό το συναίσθημα.
-Πόσο χρόνο μπορεί να σας πάρει μια λήψη;
-Ευρισκόμενη στο δρόμο, η λήψη μιας ικανοποιητικής εικόνας μπορεί να απαιτήσει από ένα δευτερόλεπτο έως ώρες. Συχνά, αφού εντοπίσω ένα σημείο ενδιαφέροντος, μπορώ να στηθώ εκεί επί ώρα πριν προχωρήσω στο επόμενο σημείο. Αντίθετα, η διαδικασία των αυτο-πορτραίτων είναι διαφορετική. Εργάζομαι πάνω σε μια ιδέα για 1-2 ώρες έως και μια εβδομάδα μέχρι να μείνω ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα της εργασίας μου. Κάθε λεπτομέρεια έχει τη σημασία της προκειμένου να επιτύχω το μήνυμα που θέλω να μεταδώσω, συχνά δε προσθαφαιρώ στοιχεία πριν καταλήξω ότι η εικόνα με ικανοποιεί.
-Ποια ήταν η πρώτη φωτογραφία που θυμάσαι να τραβήξατε;
-Οι πρώτες φωτογραφίες που θυμάμαι να έχω τραβήξει ήταν όλες απογοητευτικές! Είναι εικόνες που δεν θα έδειχνα σήμερα. Η πολυετής ενασχόλησή μου με την φωτογραφία με έχει κάνει πολύ αυστηρό κριτή της δουλειάς μου. Πάντως, η πρώτη φωτογραφία για την οποία είμαι υπερήφανη, είναι μια φωτογραφία της κόρης μου που τράβηξα όταν θήτευα στο International Center of Photography στη Νέα Υόρκη.
-Ποια λήψη σας θεωρήσατε πιο δύσκολη ή πιο ριψοκίνδυνη;
-Η πιο δύσκολη και απαιτητική δουλειά μου ήταν η καταγραφή της προσφυγικής κρίσης που εξελίχθηκε στη Λέσβο, την περίοδο 2015-2016. Ήταν πολύ δύσκολο να παραμείνω συναισθητικά αμέτοχη στο θέαμα χιλιάδων ανθρώπων που έφθαναν καθημερινά εξουθενωμένοι, βρεγμένοι, πεινασμένοι και απελπισμένοι. Οι σκηνές στις οποίες υπήρξα αυτόπτης μάρτυς θα μου μείνουν αποτυπωμένες για τη υπόλοιπη ζωή μου. Δεν αισθάνθηκα απειλή αλλά χρησιμοποίησα τη μηχανή μου ως ασπίδα προστασίας για να αποφύγω τη συναισθηματική εμπλοκή. Κάτι που όμως ήταν αναπόφευκτο. Πάντα επιδιώκω να βρεθώ με τα πρόσωπα που φωτογραφίζω, να ακούσω τις ιστορίες τους. Και αυτό από μόνο του επηρεάζει συναισθηματικά.
-Ποια τα πλάνα σας στο εγγύς μέλλον;
-Σκοπεύω να συνεχίσω να διευρύνω το υφιστάμενο έργο μου. Οι θεματικές μου συνεχώς εξελίσσονται αλλά πάντα εστιάζονται γύρω από την ανθρώπινη ύπαρξη. Θα ήθελα να δω τη δουλεία μου να εκδοθεί σε βιβλίο, κάτι που όμως είναι δύσκολη και δαπανηρή άσκηση. Αλλά δεν απογοητεύομαι. Θα ήθελα επίσης να συνεχίσω να προβάλω τη δουλειά μου μέσω εκθέσεων, όπως αυτή που στεγάζεται στη Γκαλερί Citronne. Η προβολή της δουλειάς είναι σημαντική διαδικασία για τον καλλιτέχνη. Αποτελεί κίνητρο για να είναι επιλεκτικός και διεισδυτικός στη δουλειά του.
Επίσης, με γεμίζει η διδασκαλία της φωτογραφίας και η τεχνική εκπαίδευση συναδέλφων φωτογράφων. Υποστηρίζω φωτογράφους και οργανώνω εργαστήρια φωτογραφίας ανά τον κόσμο. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να μοιράζομαι την αγάπη μου για τη φωτογραφία με άλλους ομοϊδεάτες και να ταξιδεύω παράλληλα.
CITRONNE Gallery
«Εσωτερικός χώρος» Μαργαρίτα Μαυρομιχάλη
Πατριάρχου Ιωακείμ 19, 10675 Αθήνα
4ος όροφος
Διάρκεια έκθεσης: Τρίτη 30 Νοεμβρίου 2021 έως Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 2022
