Γράφει ο Κώστας Κατόπης

Είναι άραγε η Τέχνη αιώνια; Είναι ο… Θεός; Από πού προήλθε και θα καταλήξει κάπου, ποτέ; Ακολουθεί την πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού τις τελευταίες χιλιετίες; Οι σύγχρονοι δημιουργοί εμπνέονται από παλαιότερους δημιουργούς; Και αν ναι, οι παλαιότεροι από ποιους; Ποια η ανάγκη που σφηνώθηκε στο μυαλό του πρώτου καλλιτέχνη να ζωγραφίσει μορφές στον βράχο ή να δημιουργήσει ένα κυκλαδικό ειδώλιο; Είναι δυνατόν ο Πικάσο να εμπνεύστηκε από την αρχαία ελληνική Τέχνη; Είναι τελικά η ευρύτερη περιοχή της Ελλάδας η κοιτίδα όλων των πολιτισμών; Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα κατέτρεξαν το νου την ώρα που διαβήκαμε τη συρόμενη πόρτα του ισογείου στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Εκεί συνειδητοποιήσαμε ότι η Τέχνη, τελικά, είτε μας αρέσει είτε όχι, έχει μια απάντηση σε όλα! Εκεί όπου φιλοξενείται μια πρωτότυπη έκθεση στο πλαίσιο της σειράς εκθέσεων «Θεϊκοί Διάλογοι» που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ο τίτλος «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός», μας δίνει το στίγμα… Κεραμικά και σχέδια του Πικάσο συνομιλούν με αρχαία έργα!

Ένα διάλογος… θεϊκός

Για πρώτη φορά 68 σπάνια κεραμικά και σχέδια του Πικάσο με πτηνά, τετράποδα και θαλάσσια όντα, ανθρώπινες μορφές, μυθολογικά ή μειξογενή όντα (Κένταυρος-Μινώταυρος) και άλλα έργα εμπνευσμένα από αρχαίες τραγωδίες και κωμωδίες, «συνομιλούν» θεματικά με 67 αρχαιότητες, δημιουργώντας έναν ακόμη «Θεϊκό Διάλογο» μεταξύ της αρχαίας ελληνικής και της μοντέρνας τέχνης.

Η έκθεση θα διαρκέσει από 20 Ιουνίου έως 20 Οκτωβρίου και πραγματοποιείται με την επιμέλεια του Διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, Καθηγητή Ν. Χρ. Σταμπολίδη και του Ιστορικού Τέχνης Olivier Berggruen.

Τα έργα-σχέδια του Πικάσο προέρχονται από ιδρύματα, μουσεία και συλλογές του εξωτερικού, όπως η FABA – Fundación Alminey Bernard Ruiz-Picasso parael Arte, το Musée Νational Picasso-Paris, το Musée Picasso Antibes κ.α., καθώς και ιδιωτικές συλλογές. Τα έργα της αρχαιότητας προέρχονται από 15 συνολικά ελληνικά μουσεία και συλλογές, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τα Αρχαιολογικά Μουσεία Αρχαίας Αγοράς, Αγίου Νικολάου, Ηρακλείου, Θηβών, Μαραθώνα, Πάρου, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank κ.α. Πρόκειται για γλυπτά, κεραμικά και χάλκινα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους (περ. 3200 π.Χ. το παλαιότερο) έως και την Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο (μέσα 3ου αι. μ.Χ. το νεότερο).

Κορυφαίες εμπνεύσεις

Μεταξύ των «ζευγών» της έκθεσης, που πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Musée National Picasso-Paris στο πλαίσιο του “Picasso Méditerranée”, ξεχωρίζουν: ο Κένταυρος από λευκό πηλό, διαμορφωμένος στο χέρι, εγχάρακτη και γραπτή με επίχρισμα διακόσμηση, που δημιούργησε ο Πικάσο στην Vallauris στις 3 Ιανουαρίου 1953, σε διάλογο με τον Κένταυρο της Κύπρο-Αρχαϊκής περιόδου του 6ου αιώνα π.Χ. και το μοναδικό Ειδώλιο Κενταύρου της Πρωτογεωμετρικής Περιόδου στο Λευκαντί της Εύβοιας που χρονολογείται στα τέλη 10ου αι. π.Χ. Επίσης, ο διάλογος ανάμεσα στο έργο Τυφλός Μινώταυρος οδηγούμενος από μικρό κορίτσι μπροστά στη θάλασσα που δημιούργησε ο Πικάσο στην Boisgeloup στις 22 Σεπτεμβρίου του 1934 και στο φόνο του Μινώταυρου από τον Θησέα πάνω στον ερυθρόμορφο καλυκωτό κρατήρα της Ύστερης Κλασικής περιόδου (340 – 330 π.Χ.) από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπως και ο Κορμός αγάλματος Μινώταυρου, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου της πρώιμης κλασικής περιόδου.

Ο μεγάλος καλλιτέχνης του 20ού αιώνα, έχει δημιουργήσει μοναδικά έργα ζωγραφικής, αλλά λίγοι γνωρίζουν από κοντά το σχεδιαστικό του έργο καθώς και τα κεραμικά του δημιουργήματα. Ένα συνδυασμό που συνδέεται με την αρχαιότητα και εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από έργα του κρητομηκυναϊκού και του ελληνικού κόσμου και γενικότερα από τους πολιτισμούς της λεκάνης της Μεσογείου. Η έκθεση αποκαλύπτει έναν ολόκληρο κόσμο που φέρνει μέσα του ο καλλιτέχνης, όχι απαραίτητα από αρχαιότητες που είδε ο ίδιος στις αρχαίες πατρίδες της Μεσογείου, αλλά  μέσα στα Μουσεία της Ευρώπης, σε βιβλία που διάβαζε ή κατά τις συναναστροφές του με τον Kριστιάν Ζερβός ή τον Jean Cocteau.

Επινόηση μιας φανταστικής αρχαιότητας

Ταυτόχρονα, στο έργο του Πικάσο αναδύθηκε και μια άλλη εικόνα της Ελλάδας, μια εικόνα ειρηνική, στην οποία αρχαία θέματα και μύθοι οδηγούν στο εξιδανικευμένο όραμα μιας διαχρονικής Αρκαδίας, όραμα που ο Πικάσο επεξεργάστηκε σε γλυπτά και κεραμικά μετά το τέλος του πολέμου. Τα έργα αυτά, ωστόσο, σε αντίθεση με άλλα πρωιμότερα, δεν έχουν την ίδια στενή σχέση με την ελληνική μυθολογία. Αντίθετα, ο Πικάσο επινοεί μια εικονική ή φανταστική αρχαιότητα. Στο χωριουδάκι Vallauris, στα τέλη της δεκαετίας του ’40 και στη δεκαετία του ’50, ο Πικάσο δημιουργεί ένα εντυπωσιακό σύνολο έργων κεραμικής, τα οποία αφενός παραπέμπουν σε ένα γενικευμένο μυθικό παρελθόν αφετέρου αντλούν από διαχρονικές εικόνες, όπως φαύνους, πουλιά, μουσικούς κλπ.

Την κεραμική, αρχαία και νεότερη, και τα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα έργα του Πικάσο (οι Τρεις Χάριτες ή η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη) συνδέουν, εκτός της εικονογραφίας, η μορφή και το σχέδιο. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμή, είτε πρόκειται για σχέδια της δεκαετίας του ’20 και του ’30 είτε για αγγειογραφίες πουθυμίζουν αττικά ερυθρόμορφα αγγεία. Στην έκθεση η δύναμη της φανταστικής όσο και προσωπικής αρχαιότητας του Πικάσο και η διαρκής γοητεία που ασκούν στον επισκέπτη τα αντικείμενα του παρελθόντος, έχουν τον πρώτο λόγο.

Η έκθεση δεν ακολουθεί χρονολογική σειρά αλλά χωρίζεται σε ενότητες σχετικές με τη γραμμή της ομορφιάς, την «Αρκαδία» του Πικάσο, τον Κένταυρο, τον ταύρο και τον Μινώταυρο, πλάσματα της φαντασίας και της δημιουργίας του που συνδέονται με την ελληνική μυθολογία και την αρχαιότητα.

Παράλληλες δράσεις για παιδιά

Στο πλαίσιο της έκθεσης «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός» το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα οργανώσει από 24 Ιουνίου έως 29 Ιουλίου έξι πενθήμερα Summer Camp για τα παιδιά με τίτλο «Γραμμή και πηλός. Ένα παιχνίδι ανάμεσα στον Πικάσο & την αρχαιότητα». Τα 6 πενθήμερα θα πραγματοποιηθούν τις εξής ημερομηνίες: 24-28/06, 01-05/07, 08-12/07, 15-19/07, 22-26/07, 29/7-2/8.

INFO

«Πικάσο και αρχαιότητα: Γραμμή και Πηλός»
Διάρκεια: 20 Ioυνίου – 20 Οκτωβρίου
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Νεοφύτου Δούκα 4 και Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου 1, Αθήνα
T: (+30) 210 7228321-3
W: www.cycladic.gr
Facebook: Cycladic Art Museum | Instagram: @cycladic_museum