Γράφει η Αντιγόνη Κατσαδήμα
Ο ανθρώπινος χαρακτήρας και οι παραλλαγές του είναι το θέμα κάθε σύγχρονου έργου. Όταν γυρίζουμε, όμως, στα χρόνια του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, προκαλεί εντύπωση η ελευθερία με την οποία ο συγγραφέας έθιγε τα κακώς κείμενα της εποχής.
Αποτυπώνοντας τα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας με ιδιαίτερα αφοπλιστικό τρόπο, στην «Κερένια Κούκλα», η τραγικότητα του έρωτα συνδέεται με εκείνη του θανάτου. Ώστε, αναπτύσσεται μια σχέση υπερβαίνουσας αυτονομίας μεταξύ αυτών των δύο που απηχεί την ιδέα του πάθους πέρα από κάθε σύμβαση κοινωνικής πραγματικότητας.
«Η κερένια κούκλα», η νέα όπερα του Τάσου Ρωσόπουλου σε δύο πράξεις, σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» βλασταίνει ξανά ως λιμπρέτο, αυτή τη φορά, του Γιάννη Σβώλου.
Η τραγικότητα του έρωτα συνδέεται με εκείνη του θανάτου
Πρόκειται για μια ευτυχή στιγμή συμπράξεων. Το κείμενο πλαισιώνεται από ήχους που εκφράζουν τόσο μυστήρια πάθη όσο και την κλιμακωτή μνήμη των συγκινήσεων, από μικρούς βόμβους μέχρι έντονους παροξυσμούς. Ενώ οι μουσικοί επί σκηνής είναι οι συμπράττοντες παρόντες στο έργο٠παρόλο που οι ματιές στρέφονται στον αφηγητή και στους πρωταγωνιστές της ιστορίας, εμπεριέχουν τον ζωντανό παλμό των μουσικών.
Αυτή η συνθήκη συνολικής παρατήρησης αξιοποιήθηκε και μπρεχτικά, τρόπον τινά, από τον σκηνοθέτη Σίμο Κακάλα, καθώς τοποθέτησε, σε δύο παράλληλες σειρές, τους ηθοποιούς, ώστε να είναι παρόντες στη δράση. Υπό αυτές τις συνθήκες, κάθε θεατής μπορεί να κοιτάζει και να ξεχωρίζει κάτι άλλο από τον διπλανό του.
Ακόμη και αν η όπερα δεν είναι το είδος που αγαπάς, εδώ παρατηρούνται μια μελετημένη κινησιολογία, μικρή αναγκαία παύση-ανατροφοδότηση της όπερας από απλά λόγια-ατάκες καθώς και ολοκληρωμένες εικόνες από τις κινήσεις των χεριών. Ο αφηγητής στα λευκά με τη μάσκα, ο συγγραφέας, είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα. Αυτός, τον οποίο υποδύεται εξαίσια ο Αρκάδιος Ρακόπουλος, έχει τον τρόπο να μας δείχνει ότι η αιωνιότητα μας ανήκει, ανεξαρτήτως αν η ροή του χρόνου είναι αμείλικτη. Προέρχεται από το όνειρο.
Σε ένα σκηνικό ποιητικού ρεαλισμού, με υπέροχα κοστούμια που δύσκολα πια βλέπουμε σε θεατρικές παραγωγές και με εκλεπτυσμένες μάσκες, η ιστορία του έργου ξεδιπλώνεται ως σχέση ανισοτήτων εις διπλούν.
Στην αρχή, ο άντρας (Νίκος- Γιάννης Καλύβας) είναι νεότερος της γυναίκας (Βεργινίας- Θεοδώρας Μπάκα), μετά η γυναίκα αρρωσταίνει και ο άντρας βρίσκει ενδιαφέρον στη νεαρή κοπέλα, Λιόλια (Στελίνα Αποστολοπούλου) που φροντίζει τη γυναίκα του.
Έπειτα, ο μοιραίος θάνατος της πρώτης αγάπης στοιχειώνει τη μετέπειτα ζωή του ζευγαριού, όπου και πάλι σημειώνεται το χρονικό ανισοτήτων. Αυτός είναι ο κύριος, η κοπέλα είναι αυτή που πρόσφερε υπηρεσίες. Από τα κοστούμια, αυτό που ξεχωρίζει, είναι της Βεργινίας φάντασμα με τα κεριά επάνω. Ανεπανάληπτη σύλληψη. Και από την παράσταση, ξεχωρίζω την στιγμή του θανάτου της Βεργινίας, όπως συνδέθηκε με την ανθισμένη φύση.
Ερμηνευτικά και σκηνοθετικά, δεν υπάρχει κάποιο κενό. Όλοι οι ηθοποιοί παίζουν πολύ καλά, ενώ ξεχωρίζουν, και ως παρουσίες σύμφωνα με τους ρόλους τους, η ασθματική αλλά αφοπλιστική Βεργινία της Μπάκα, ο μετρημένος λεβέντης Νίκος του Καλύβα και ο αφηγητής με την απόκοσμη αύρα του Ρακόπουλου.
Συμπέρασμα είναι ότι το πνευματικό τέθηκε σε πλήρη ελευθερία σε σχέση με την αισθητότητα της μορφής, ενισχύοντας την παρουσία του πέραν της εικόνας. Σε αυτό συνετέλεσαν και οι μάσκες της Μάρθας Φωκά. Αν έπρεπε κάτι να αφαιρέσω, θα ήταν οι λαϊκότυπες ατάκες του μαέστρου σε διάφορα σημεία του έργου, καθώς κατ’ εμέ δεν έδεναν με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα κοστουμιών και σκηνικού.
Η κερένια κούκλα
Όπερα
Πρώτη παρουσίαση / Παραγγελία της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ
7, 8, 15, 16, 17, 21, 22, 23 Μαρτίου 2019 / Ώρα έναρξης: 20.30
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική: Τάσος Ρωσόπουλος
Λιμπρέτο: Γιάννης Σβώλος, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου
Μουσική διεύθυνση: Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας
Συμμετέχει το Ergon Ensemble
Παίζουν: Αρκάδιος Ρακόπουλος (Κωνσταντίνος Χρηστομάνος), Θεοδώρα Μπάκα (Βεργινία), Γιάννης Καλύβας (Νίκος) και Στελίνα Αποστολοπούλου (Λιόλια), Τζούλια Σουγλάκου (Θεια Ελέγκω), Σοφία Κυανίδου (κυρα-Ευρυδίκη), Λυδία Αγγελοπούλου (κυρα-Δημήτραινα), Μαργαρίτα Συγγενιώτου (Κυρα-Αριστείδαινα), Λυδία Ζερβάνου (Μπιμπίκα), Διονύσης Τσαντίνης (Μίμης, νεαρός γιατρός β΄), Γιάννης Φίλιας (Ντίνος), Δημήτρης Ναλμπάντης (Γιατρός, ιερέας, νεαρός γιατρός α΄, πωλητής α΄, συμπότης) και Κωστής Μαυρογένης (Εκκλησάρης, χωροφύλακας, πωλητής β΄).
Σκηνικά: Κέννυ ΜακΛέλλαν
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ
Φωτισμοί: Παναγιώτης Λαμπής
Μάσκες: Μάρθα Φωκά
Μουσική προετοιμασία: Μαρία Νεοφυτίδου
