Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών προσκαλεί τους λάτρεις της… “σκηνής” να απολαύσουν μέσω της διαδικτυακής του πύλης, εξαιρετικές συναυλίες και παραστάσεις που θα κρατήσουν συντροφιά όσο θα… μένουμε σπίτι.
Έτσι διατίθενται δωρεάν, κάθε Τετάρτη και Σάββατο, σπουδαίες παραγωγές που θα ήθελε το φιλοθεάμον κοινό να ξαναδεί ή που δεν πρόλαβε, όταν αυτές παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Αυτή την Τετάρτη 8/4/2020 στις 9.30 το βράδυ “Η Στέψη της Ποππαίας”, εδώ.
Λίγα λόγια για το έργο…
ΑΙΘΟΥΣΑ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
5 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1999
ΣΥΝΟΨΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι αντίπαλες θεότητες Τύχη και Αρετή λογομαχούν ανταλλάσσοντας προσβολές για το ποια από τις δύο κυριαρχεί στην ανθρώπινη φύση. Καταφθάνει ο Έρωτας και το ζήτημα διευθετείται: όπως θα προκύψει από αυτά που θα διαδραματιστούν, εκείνος είναι που καθορίζει την τύχη των ανθρώπων και ελέγχει την αρετή τους.
ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ
Ο Όθωνας, αν και εγκαταλειμμένος από την Ποππαία, επιστρέφει σε φαντάσματα του παρελθόντος για να δώσει διέξοδο στο ασίγαστο πάθος του γι’ αυτήν. Ο αυτοκρατορικός φρουρός στην είσοδο του παλατιού τού προκαλεί την υποψία πως μέσα βρίσκεται ο Νέρωνας, παραδομένος στην αγκαλιά της Ποππαίας. Οι Στρατιώτες, ενοχλημένοι από το θρήνο του Όθωνα, παραπονούνται που δεν τους αφήνει να ξεκουραστούν. Καταριούνται τους δύο εραστές και σχολιάζουν τα σκάνδαλα που έχουν ξεσπάσει και την επισφαλή θέση της αυτοκρατορίας του Νέρωνα.
Εμφανίζονται η Ποππαία και ο Νέρων, αλλόφρονες στη σκέψη του χωρισμού, και τελικά αποχαιρετιούνται με τρυφερά γλυκόλογα. Μόνη με τη γριά παραμάνα, την πιστή της Αρνάλτα, η Ποππαία εκφράζει την επιθυμία να γίνει αυτοκράτειρα στη θέση της Οκταβίας, την οποία ο Νέρωνας θέλει να απαρνηθεί. Η Αρνάλτα την προειδοποιεί να μην δίνει ιδιαίτερη βάση στα λόγια των αρχόντων, που κατά τη γνώμη της υποκινούνται από υστερόβουλα κίνητρα. Η απόλυτη εμπιστοσύνη της Ποππαίας στον Έρωτα και την Τύχη κάνει την Αρνάλτα να πιστέψει ότι η κυρία της τα έχει χάσει.
Η αυτοκράτειρα Οκταβία θρηνεί καθώς αισθάνεται περιφρονημένη, θύμα μιας σκληρής μοίρας και έρμαιο της επιπολαιότητας του Νέρωνα. Η Τροφός της τής συνιστά να πάρει εκδίκηση αναζητώντας εραστή. Σκανδαλισμένη η Οκταβία, της απαντά ότι η καρδιά της μοιράζεται «ανάμεσα σε αθωότητα και θρήνο». Όταν έρχεται ο φιλόσοφος Σενέκας συμβουλεύει την αυτοκράτειρα να αποδεχτεί τη μοίρα της και να παραμείνει σταθερή και πιστή. Εκείνη δεν βλέπει στη συμβουλή του παρά τη ματαιότητα της φιλοσοφίας, ενώ ο Ακόλουθός της, εκνευρισμένος, ειρωνεύεται τις αξιώσεις του Σενέκα. Έχοντας επίγνωση των προθέσεων του Σενέκα, η Ποππαία πάει να προσευχηθεί στο ναό.
Μόνος, ο Σενέκας σκέφτεται πως οι τιμές αυτού του κόσμου σβήνουν σύντομα. Η θεά Αθηνά εμφανίζεται μπροστά του για να του πει ότι πλησιάζει ο θάνατός του. Του υπόσχεται ωστόσο πως ο Ερμής θα τον προειδοποιήσει. Ο Σενέκας αποδέχεται τη μοίρα του αδιαμαρτύρητα. Έρχεται ο Νέρωνας, που ανακοινώνει στον φιλόσοφο την πρόθεσή του να απαρνηθεί την Οκταβία και να χαρίσει τον αυτοκρατορικό θρόνο στην Ποππαία. Ο Σενέκας προσπαθεί μάταια να τον αποτρέψει, χρησιμοποιώντας ηθικά και πολιτικά επιχειρήματα.
Και πάλι μαζί, ο Νέρωνας και η Ποππαία αναπολούν την προηγούμενη νύχτα. Ο αυτοκράτορας, μαγεμένος από την ομορφιά της, της υπόσχεται να την κάνει αυτοκράτειρα. Εκείνη υπαινίσσεται πως ο Σενέκας καυχιόταν για την επιρροή του πάνω στον αυτοκράτορα. Σε μια στιγμή θυμού ο Νέρωνας διατάσσει την καταδίκη του φιλοσόφου σε θάνατο και αποχωρεί.
Ο Όθωνας, που παρακολουθούσε κρυφά τη σκηνή, έρχεται και πέφτει στα πόδια της Ποππαίας, όμως το μόνο που καταφέρνει είναι να την εκνευρίσει: έτσι κι αλλιώς αυτή ανήκει αποκλειστικά στον Νέρωνα. Υπό το βλέμμα της Αρνάλτα ο Όθωνας αποφασίζει να απαρνηθεί την Ποππαία και φοβούμενος για τη ζωή του –σε περίπτωση που αυτή γίνει αυτοκράτειρα– αποφασίζει να στήσει εναντίον της τη δική του πλεκτάνη. Εκείνη τη στιγμή εμφανίζεται η Δρουσίλλα, έμπιστη του παλατιού και πρώην ερωμένη του Όθωνα. Εκείνος της εκφράζει και πάλι το πάθος του. Παρά τις αμφιβολίες που της δημιουργεί αυτή η ξαφνική μεταστροφή, η Δρουσίλλα είναι ευτυχισμένη που τον ξανακέρδισε.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ
Στην ήρεμη απομόνωση του κήπου του, ο Σενέκας υποδέχεται τον Ερμή, ο οποίος τον προειδοποιεί πως το τέλος του πλησιάζει. Ο Σενέκας, βλέποντας στα λόγια αυτά τη δικαίωση της στωικής του φιλοσοφίας, δέχεται την είδηση με χαρά και ευχαριστεί τους θεούς. Αμέσως μετά την αποχώρηση του Ερμή, ο φιλόσοφος ακούει από τον Απελεύθερο, τον αρχηγό της φρουράς του Νέρωνα, το άγγελμα της θανατικής ποινής. Ο Σενέκας ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει τη μοίρα του και παρηγορεί τους Οικείους του, που συγκεντρώνονται γύρω του προσπαθώντας να τον μεταπείσουν. Δίνει εντολή να του ετοιμάσουν το μπάνιο, όπου θα πεθάνει.
Στο παλάτι η ατμόσφαιρα δεν είναι τόσο μελαγχολική. Ο Ακόλουθος και μια Κοπέλα διασκεδάζουν πειράζοντας ο ένας τον άλλον. Ο Νέρωνας, που έχει ενημερωθεί για το θάνατο του Σενέκα, βρίσκεται σε παραλήρημα μέσα στο πάθος του για την Ποππαία και τραγουδά γι’ αυτήν γεμάτος ενθουσιασμό ένα ντουέτο μαζί με τον ποιητή Λουκάνο. Εντωμεταξύ, η Οκταβία θρηνεί τη μοίρα της και ο Όθωνας οργίζεται με τον εαυτό του, που σκέφτηκε να βλάψει την Ποππαία.
Η Οκταβία διατάζει τον Όθωνα να σκοτώσει την Ποππαία, μεταμφιεσμένος σε γυναίκα για να μην κινήσει υποψίες. Όταν αυτός διστάζει, η αυτοκράτειρα τον απειλεί ότι θα υποστεί τις συνέπειες της ολιγωρίας του. Ο Όθωνας φεύγει βαρύθυμος, αλλά με την υπόσχεση να υπακούσει. Την ίδια ώρα η Δρουσίλλα πανηγυρίζει ενθουσιασμένη από τους όρκους αγάπης του Όθωνα, ενώ ο Ακόλουθος κοροϊδεύει τη γριά Τροφό, η οποία εκφράζει την επιθυμία να ξαναγίνει νέα κι ευτυχισμένη. Ο Όθωνας επιστρέφει και αποκαλύπτει στη Δρουσίλλα την αποστολή του, ζητώντας τη βοήθειά της για τη μεταμφίεσή του.
ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ
Η Δρουσίλλα, αγνοώντας τις λεπτομέρειες του σχεδίου, ευελπιστεί να ακούσει γρήγορα την είδηση του θανάτου της Ποππαίας για να απολαύσει τον έρωτά της με τον Όθωνα. Όταν η Αρνάλτα βλέπει τον Όθωνα μεταμφιεσμένο, πιστεύει ότι είδε τη Δρουσίλλα, την οποία στη συνέχεια παραδίδει στον Ραβδούχο. Η Δρουσίλλα υποστηρίζει πως είναι αθώα αλλά οδηγείται στον Νέρωνα, ο οποίος την ανακρίνει σχετικά με την απόπειρα δολοφονίας. Προκειμένου να προστατεύσει τον Όθωνα, η Δρουσίλλα ομολογεί πως η ίδια ήθελε να δολοφονήσει την Ποππαία εξαιτίας της αντιζηλίας που υπήρχε μεταξύ τους. Ο Νέρωνας την καταδικάζει σε θάνατο, όμως ο Όθωνας, που έχει ακούσει τα πάντα, ορμά μέσα και ομολογεί την ενοχή του, αποκαλύπτοντας πως η Οκταβία τον παρακίνησε να διαπράξει το έγκλημα. Η τιμωρία της Οκταβίας είναι να αφεθεί σε μια βάρκα, έρμαιο των κυμάτων. Ο Νέρωνας ορκίζεται στην Ποππαία πως ήρθε η ώρα να γίνει σύζυγός του. Η Αρνάλτα ενθουσιάζεται με την προοπτική να γίνει έμπιστη της αυτοκράτειρας. Η Οκταβία, αποκηρυγμένη από τον Νέρωνα, αποχαιρετά περίλυπη την πατρίδα, την οικογένεια και τους φίλους της.
Ο Νέρωνας προσκαλεί την Ποππαία να τον ακολουθήσει στον αυτοκρατορικό θρόνο. Οι Πρόξενοι και οι Δήμαρχοι τη στέφουν αυτοκράτειρα στο όνομα του ρωμαϊκού λαού και της Συγκλήτου. Ο Έρωτας κατεβαίνει από τους ουρανούς με την Αφροδίτη, τις Χάριτες και μια χορωδία Ερωτιδέων, που στέφουν με τη σειρά τους την Ποππαία ως επίγεια θεά της ομορφιάς. Οι δύο εραστές εκφράζουν το πάθος τους σ’ ένα εκστατικό καταληκτικό ντουέτο.
CLAUDIO MONTEVERDI (1567-1643)
Η ΣΤΕΨΗ ΤΗΣ ΠΟΠΠΑΙΑΣ
DRAMMA IN MUSICA ΜΕ ΠΡΟΛΟΓΟ ΚΑΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Ποιητικό κείμενο: Giovanni Francesco Busenello
Πρώτη παρουσίαση το φθινόπωρο του 1642 στο Teatro Grimano (Teatro Santi Giovanni e Paolo) της Βενετίας
Αναθεωρημένη εκδοχή και επεξεργασία: Paul Goodwin & Steven Devine
Ενοργάνωση των πεντάφωνων sinfoniae: Peter Holman
Σκηνοθεσία: Michael Hampe
Σκηνικά: Alberto Andreis / Michael Hampe
Κοστούμια: Carlo Tommasi
Φωτισμοί: Sergio Rossi
Βοηθός σκηνοθέτη: Kornelia Repschlaeger
The London Monteverdi Ensemble
Steven Devine τσέμπαλο
Matthew Halls τσέμπαλο
Wouter Verschuren ντούλτσιαν
Jo Levine βιόλα ντα γκάμπα
Mark Levy βιόλα ντα γκάμπα
Jan Walters άρπα
Paula Chateauneuf λαούτο
David Miller λαούτο
Eligio Quinteiro λαούτο
Taro Takeuchi λαούτο
Jeremy West κορνέτο
Adrian Woodward κορνέτο
H Καμεράτα- Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής
Μουσική διεύθυνση: Paul Goodwin
