Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος*
Η Pascale Weber γεννήθηκε στο Παρίσι αλλά πέρασε ένα μεγάλο μέρος της παιδικής της ηλικίας στην Ινδονησία. Μετά από μακρά διαμονή στις ΗΠΑ και στο Μεξικό, επέστρεψε στο Παρίσι όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη γραφιστική και στο σχεδιασμό χώρου στην Ανώτατη Σχολή Βιομηχανικού Σχεδιασμού.
Πραγματοποίησε την διατριβή της στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης σχετικά με τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα που επικεντρώνονται στις σωματικές πρακτικές και στη συμβολή τους στη σχέση με το περιβάλλον και τον φυτικό κόσμο. Διδάσκει στο πανεπιστήμιο Paris 1 Panthéon-Sorbonne παράλληλα με την πλούσια εικαστική της δράση που περιλαμβάνει performances, σχέδια, φωτογραφίες, κατασκευές, happenings κ.α.
Μαζί με τον Jean Delsaux σχεδίασε και πραγματοποίησε, μεταξύ 2012 και 2021, στην Ευρώπη, την Βόρεια Αφρική, την Ασία, την Βόρεια και Νότια Αμερική, την Αρκτική και τη ζούγκλα του Ισημερινού, πολλές performances με κύρια θεματική τους την σχέση σώματος και βλάστησης. Οι πιο πρόσφατες performances πραγματοποιήθηκαν στο νησί των Κυθήρων, ως απάντηση στο άγχος που δημιούργησε η υγειονομική κρίση της πανδημίας και οι αυταρχικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν για να αναχαιτιστούν τα διαδοχικά κύματα του covid19.
Σαν εικαστικό δίδυμο, με την ονομασία «Hantu», θεωρεί πως το σώμα είναι ένα σύστημα προικισμένο με μία αποκαλυπτική δύναμη της κληρονομιάς που έχει κατακαθίσει μέσα του, των ροών που το διατρέχουν και των δυνάμεων που το κατοικούν, των αλληλεπιδράσεων και των αδιαπέραστων δεσμών που δημιουργούνται στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα το σώμα είναι μέσο και προνομιακό πεδίο έρευνας. Στην πράξη είναι δυνατόν να υπερασπιστούμε το περιβάλλον μόνο υπερασπιζόμενοι και το ευαίσθητο μέρος του σώματός μας, αντί να παίζουμε με τους φόβους και τα αισθήματα ενοχής μας.
Η Πασκάλ Γουέμπερ για την εικαστική τριλογία σώμα/αντικείμενο/φυτικός κόσμος πραγματοποίησε ένα εργαστήριο για πενήντα περίπου φοιτητές στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, οι οποίοι δημιούργησαν μια νέα εκδοχή της συμμετοχικής performance, με τίτλο «Κήποι εν κινήσει». Γι’αυτό στο workshop κάλεσε τους συμμετέχοντες να δημιουργήσουν αντικείμενα από πηλό.
Η performance που ακολούθησε συνίστατο στην κηπουρική των κεραμεικών με ποικίλα τοπικά φυτά γνωστά για τις φυτοθεραπευτικές τους ιδιότητες. Στη συνέχεια, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να κρατήσουν, να φορέσουν ή να συνδέσουν αυτά τα αντικείμενα στο σώμα τους και με αυτά τα κομμάτια πάνω στο σώμα τους, να περιπλανηθούν στους κήπους της Σχολής.
Παράλληλα, η Pascale Weber πραγματοποίησε ένα εργαστήριο στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής, στο οποίο κάλεσε τους συμμετέχοντες σε ένα tableau-vivant με τα κεραμικά έργα που δημιούργησαν εκεί.
Την οργάνωση και επιμέλεια των εκδηλώσεων ανέλαβε η ιστορικός τέχνης και υπ. διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Paris 1 Panthéon-Sorbonne Ευαγγελία Νάκα, σε συνεργασία με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Κεραμικής της ΑΣΚΤ Γεώργιο Αλεξανδρίδη, τον διευθυντή του Κέντρου Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής και αρχαιολόγο Νικόλαο Λιάρο και την αρχαιολόγο-κεραμίστρια του Κέντρου Ανθή Θεοδώρου.
Η Weber οργανώνει εδώ και αρκετά χρόνια παραστάσεις γύρω από την ιδέα ενός κινητού κήπου. Έχει δομήσει μια μυθοπλασία γύρω από έναν κόσμο ενσωματωμένο πάνω μας, ενώ η γη, που έχει μείνει ακαλλιέργητη, δεν θα μπορούσε πλέον να μας θρέψει. Αντιμέτωπη με αυτήν τη δυστοπία, μια κοινότητα θα αποφάσιζε να μεταφέρει τον κήπο της με τα θρεπτικά και φαρμακευτικά φυτά στο σώμα της.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Weber δημιουργεί δοχεία – από λινό, βαμβάκι, πέτρα (έτοιμα για χρήση) και κυρίως από πηλό chamottée για να μπορούν τα φυτά να μεταφερθούν. Αποκαλεί αυτά τα δοχεία orthèses (καλλιτεχνικοί νάρθηκες), καθιστώντας αυτά τα τεχνουργήματα ένα στήριγμα για τη φροντίδα και την αποκατάσταση του σώματος, όσο και ένα σύμπτωμα της αμέλειάς μας, όντας παράλληλα ένα φανταστικό εργαλείο για τη διατήρηση των φυτών.
Η ιστορικός τέχνης Ευαγγελία Νάκα επισημαίνει: «Ο πληθυντικός που διαπνέει τις performances της Pascale Weber συναρθρώνει το προσωπικό (σώμα) με το συλλογικό (φύση) και με μία ύλη (κεραμικό έργο) που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο σύνδεσμος μεταξύ των δύο, στο πνεύμα μίας ολιστικής δράσης που αγγίζει ριζοσπαστικά και βαθιά τα πιο ευαίσθητα ζητήματα του σύγχρονου πολιτισμού, όπως τη μετακίνηση πληθυσμών, την αναθεώρηση του τόπου και την πολύτιμη συμβολή του σώματός μας σε μία νέα οικοσοφία».
Τα κεραμικά που κατασκευάζονται από το δίδυμο «Hantu» ή από τους συμμετέχοντες στις εικαστικές δράσεις υλοποιούν μια αφήγηση στην οποία τίθεται το ζήτημα της επιβίωσής μας, της αντίστασής μας στην καταστροφή μιας πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και σε εκείνη των φυσικών χώρων, και της φροντίδας για τα φυτά, όσο και για τα άρρωστα σώματά μας.
Η μεταφορά των φυτών επιτρέπει στους συμμετέχοντες και στο κοινό που τους συνοδεύει να σκεφτούν το χώρο της μετατόπισης ως έναν αυτούσιο χώρο, όπως τον τόπο της «ακούσιας» προέλευσης μας ή του «αβέβαιου» προορισμού μας. Επιτυγχάνεται έτσι αυτός ο χώρος να υπάρχει ως εμπειρία διαλογισμού. Το τεχνούργημα επιτρέπει να συνδυαστούν το σώματα και τα φυτά, τα οποία χρειάζονται φροντίδα.
Η performance κατασκευάζει μια τελετουργική τελετή, τόσο συμβολική όσο και πραγματιστική, από αισθητηριακές εμπειρίες που επανεξετάζονται και βελτιώνονται κάθε φορά. Προτείνει μια προσέγγιση του εδάφους και της περιβαλλοντικής κρίσης βασισμένη στην ακρόαση του σώματος, στην ακρόαση του εαυτού του και στην ακρόαση όλων όσων παρουσιάζονται στις αισθήσεις του.
Η ομάδα και το εργαστήριο γίνονται χώροι πειραματισμού, υποστηρίζοντας τις ατομικές πρωτοβουλίες. Αξιοποιώντας όλα τα ιστορικά, αισθητικά δεδομένα μιάς διαχρονικής τάσης του φαινομένου των performance με οικολογικό προσανατολισμό και φυσιοκεντρική φιλοσοφία που αναπτύχθηκε δυναμικά την περίοδο του κινήματος Fluxus, από την διδασκαλία και τα έργα του Γιόζεφ Μπόυς και των μαθητών του, σε συνδυασμό με τον νεοπριμιτιβισμό, την αξιοποίηση των φυσικών ready mades και της αρχέγονης κεραμικής πλαστικής τέχνης, ορίζουν δραστικά το ερευνητικό πεδίο των «εν κινήσει κήπων».
*Ο Κώστας Ευαγγελάτος είναι Ζωγράφος, Λογοτέχνης, θεωρητικός της τέχνης
WHO IS WHO
Η Πασκάλ Βέμπερ (24 Οκτωβρίου 1968, Παρίσι ) είναι Γαλλίδα καλλιτέχνιδα και δοκιμιογράφος που έχει δημιουργήσει πολλά σχέδια , φωτογραφίες , ταινίες και εγκαταστάσεις, περφόρμανς , δρώμενα , κριτικά και θεωρητικά κείμενα, δοκίμια, ποιήματα , διηγήματα και μυθιστορήματα κάνοντας την τέχνη και τη δημιουργία τα θεμέλια μιας ηθικής και έργο ζωής.
Μετά από μια σόλο καριέρα και αρκετές συνεργασίες με τον Jean Delsaux το 2006 και το 2007, ίδρυσε μαζί του το δίδυμο Hantu [ archive ] (Weber+Delsaux). Μαζί συλλαμβάνουν και πραγματοποιούν, μεταξύ 2012 και 2020, σε Ευρώπη , Βόρεια Αφρική , Ασία , Βόρεια και Νότια Αμερική , στην Αρκτική και στην ισημερινή ζούγκλα, περίπου 70 παραστάσεις.
Παράλληλα με την καλλιτεχνική της καριέρα, η Pascale Weber γράφει κείμενα για τη βιωματική και γνωστική φύση της τέχνης (ιδίως τις λειτουργίες της ταυτότητας και μνήμης), για την καλλιτεχνική δημιουργία ως μέσο ανακάλυψης, προσαρμογής και επινόησης μεθόδων εξαιρετικής ύπαρξης, για τη λογοτεχνική δοκιμασία όταν Η σύγχρονη τέχνη απαιτεί από τον καλλιτέχνη να παράγει λόγο πριν δημιουργήσει τη δική του γλώσσα και συμμορφωθεί με ψευδοεπιστημονικά πρότυπα που εξουδετερώνουν την επιθυμία για δημιουργία. Η γραφή γίνεται τότε για τον καλλιτέχνη ένας χώρος διεκδίκησης να οικοδομήσει, να αναγνωρίσει και μετά να επιβεβαιώσει την ιδιαιτερότητα μιας γλώσσας που ξεφεύγει από τη γραφή.
Η Πασκάλ Βέμπερ συνεχίζει το λογοτεχνικό της έργο με ένα μυθιστόρημα ( Les corps floats [ 1 ] ), ένα δοκίμιο ( L’Attachment [ 2 ] ) και πολλά ποιήματα ή κείμενα για ανάγνωση κατά τη διάρκεια των παραστάσεων.
