Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Η επαγγελματική συμπεριληπτική θεατρική ομάδα ΘΕΑΜΑ παρουσιάζει σε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα την καθολικά προσβάσιμη θεατρική παράσταση με τίτλο «Τρωάδες», σε διασκευή του Ζ. Π. Σαρτρ, μετάφραση Ελίνας Νταρακλίτσα, σκηνοθεσία Βασίλη Οικονόμου και Σοφίας Σταυρακάκη, και με τη συμμετοχή της κορυφαίας ερμηνεύτριας της λαϊκής προφορικής παράδοσης, Γιώτας Βέη, καθώς κι έναν μεγάλο αριθμό σημαντικών ηθοποιών.
Η πρεμιέρα της περιοδείας έχει οριστεί στις 21 Ιουλίου και ώρα 21:30, στη σκηνή «Μίνως Βολανάκης» του Θεάτρου Πέτρας στην Πετρούπολη, στο πλαίσιο του «Διεθνούς Φεστιβάλ Πέτρας 2022».
Λίγο πριν την πρεμιέρα, μιλήσαμε με την μεταφράστρια Ελίνα Νταρακλίτσα για την παράσταση.
-Ελίνα, μιλήστε μας για την θεατρική ομάδα ΘΕΑΜΑ. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;
-Η ομάδα ΘΕΑΜΑ είναι το πρώτο επαγγελματικό θέατρο στην Ελλάδα που αποτελείται από ανάπηρους ηθοποιούς στην κύρια σύνθεσή του. Μαζί με την ομάδα χορού ΈΞΙΣ, έχει δημιουργήσει το εργαστήρι συμπεριληπτικής (για ανάπηρα και μη ανάπηρα άτομα) εκπαίδευσης στο Θέατρο και τον Χορό, το ΊΣΟΝ. Η ομάδα δημιουργήθηκε από την πρωτοβουλία του ηθοποιού και σκηνοθέτη Βασίλη Οικονόμου, το 2010.
Δύο χρόνια αργότερα ξεκίνησα τη συνεργασία μου μαζί της, στην οποία είμαι και μέλος, ως σύμβουλος δραματουργίας, θεατρολόγος και μεταφράστρια.
Οι «Τρωάδες» είναι το τρίτο, κατά σειρά, έργο που ανεβάζει η ομάδα σε δική μου μετάφραση. Βασικός της στόχος είναι η δημιουργία ενός καλλιτεχνικού προϊόντος που δεν θα αποκλείει κανέναν, τόσο στη φάση της δημιουργίας όσο και σε αυτήν της πρόσληψης. Γι’ αυτό και η συμμετοχή των μη αναπήρων ηθοποιών είναι επίσης σημαντική και πολυάριθμη. Θα ήθελα να σημειώσω ότι στις παραστάσεις συμπεριλαμβάνεται πάντα η διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα, αλλά και υπέρτιτλοι (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) και ακουστική περιγραφή.
-Επιλέξατε να ανεβάσετε σε πανελλήνια πρώτη θεατρική παρουσίαση τις «Τρωάδες» του Ζ.Π. Σαρτρ, της οποίας κάνατε την μετάφραση. Γιατί έγινε η συγκεκριμένη επιλογή;
-Το συγκεκριμένο έργο επελέγη γιατί είναι τόσο επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε, εφόσον οι κύριες θεματικές που θίγει είναι η θέση της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, αλλά και ο πόλεμος και η καταπίεση, και συνάμα η καταδίκη τους.
Θα έλεγα ότι είναι ένα «αντιπολεμικό» έργο. Οι προσωπικότητες των κεντρικών ηρωίδων εμφορούνται από τις έννοιες της αυταπάρνησης, της επαναστατικότητας, και της ακλόνητης πίστης στα ιδεώδη. Το στοιχείο εκείνο όμως, που διαχωρίζει το κείμενο από το υπόλοιπο δραματουργικό έργο του Σαρτρ είναι η αποχή του από το υπαρξιστικό και ψυχολογικό-αναλυτικό πνεύμα.
Ο δυναμισμός, η αμεσότητα και η έντονα ρεαλιστική διάθεση της γραφής του Γάλλου φιλοσόφου θεωρώ ότι ανταποκρίνονται απόλυτα στις ανάγκες και τις επιθυμίες της ομάδας την παρούσα χρονική περίοδο και τα παραπάνω χαρακτηριστικά πρόκειται να αποτυπωθούν με ιδιαίτερα άρτιο σκηνικό τρόπο. Ο ίδιος ο Σαρτρ αναφέρει για τα πρόσωπα των «Τρωάδων» ότι «…είναι απόλυτα σύγχρονα και πρωτότυπα καθώς παρουσιάζουν την αποδόμηση της ίδιας της υπόστασής μας και τον κατακερματισμό του κοινωνικού ιστού…».
-Τι δυσκολίες διαπιστώσατε οτι αντιμετώπισε η ομάδα στις πρόβες του έργου;
-Δεν θα τις ονόμαζα δυσκολίες, αλλά προκλήσεις. Η ομάδα από την πρώτη κιόλας ανάγνωση του έργου, ήρθε αντιμέτωπη με τον επαναστατικό, γεμάτο κυνισμό λόγο του Σαρτρ και έπρεπε να κατανοήσει εις βάθος τις τέτοιου είδους καινοτόμες, γλωσσικές επιλογές, να εισδύσει στις έννοιες των σαρτρικών λέξεων. Σε αυτό το στάδιο, συνεισέφερα όσο μπορούσα περισσότερο. Προσπάθησα να τους μυήσω στο θέατρο του δραματουργού και να εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους η γλώσσα του είναι τόσο δεικτική.
Το δεύτερο στάδιο αφορούσε στην κινησιολογική και υποκριτική αποτύπωση των χαρακτηριστικών του κάθε προσώπου στον σκηνικό χώρο. Αυτή η δουλειά που έχει αναλάβει ο Βασίλης Οικονόμου μαζί με τη Σοφία Σταυρακάκη, είναι εξαιρετικά πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα καθώς αφομοιώνει στο μέγιστο βαθμό όλο το σαρτρικό σύμπαν, αλλά και όλο τον πόνο που φέρουν οι ηρωίδες. Είμαι βέβαιη ότι οι θεατές που θα παρακολουθήσουν την παράσταση, θα βιώσουν μια ιδιαίτερη θεατρική εμπειρία.
-Έχετε διδάξει ιστορία θεάτρου, δραματολογία και θεατρική γραφή σε πολλά πανεπιστήμια ανά την Ευρώπη και πρόσφατα εκλεγήκατε επίκουρη καθηγήτρια παγκόσμιας δραματολογίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Αθήνας. Πώς αισθάνεσθε που διδάσκετε και μοιράζεστε τις γνώσεις σας;
-Πράγματι, διδάσκω τα αντικείμενα που αναφέρατε τα τελευταία έντεκα χρόνια. Εκτός από την επιστημονική έρευνα και τη συγγραφή των μελετών, η διδασκαλία είναι κάτι που αγαπώ πολύ και προσπαθώ να το κάνω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η καθημερινή επικοινωνία με ανθρώπους που μοιράζονται τα ίδια ενδιαφέροντα με εμένα, είναι τροφοδότης θετικής και δημιουργικής ενέργειας.
Αισθάνομαι χαρά και πληρότητα όταν βλέπω νέους, αλλά και πιο ώριμους ανθρώπους, να παίρνουν τα στοιχεία που τους καταθέτω στα μαθήματά μου και να τα καλλιεργούν για την προσωπική τους εξέλιξη. Το μάθημα θεωρώ ότι είναι και για τις δύο πλευρές, τόσο του καθηγητή όσο και του φοιτητή, πηγή άντλησης γνώσης-αυτογνωσίας, αγάπης, συναισθηματικής και νοητικής προόδου.
Για την παραπάνω εκλογή δηλώνω ιδιαίτερα χαρούμενη γιατί πρώτη φορά θα εργαστώ, σε μόνιμη βάση, σε ελληνικό πανεπιστήμιο και μάλιστα στο τμήμα στο οποίο γεννήθηκαν επίσημα πριν από 32 χρόνια οι θεατρικές σπουδές στη χώρα μας.
Είναι μεγάλη μου τιμή η συνεργασία με τους επιστήμονες του συγκεκριμένου τμήματος, αλλά και με όλους τους επιστήμονες του κλάδου στη χώρα μου. Βεβαίως, η συνεργασία μου με τα πανεπιστήμια της Ευρώπης πρόκειται να συνεχίσει για πολλά χρόνια ακόμα, μέσω του εδώ πανεπιστημίου και έχοντας εφεξής ως κεντρομόλο δύναμη τον ελληνικό χώρο της θεατρολογίας και τις ανάγκες του.
-Βλέπετε στο μέλλον κάποια συνεργασία του Πανεπιστημίου Αθηνών με την ομάδα ΘΕΑΜΑ;
-Έχω εξασφαλίσει μια συνεργασία για τα επόμενα 4 χρόνια μεταξύ του Πανεπιστήμιου Αθηνών, και πιο συγκεκριμένα του Εργαστηρίου Θέατρο, Φιλοσοφία, Εκπαίδευση του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, της Ομάδας ΘΕΑΜΑ, του Πανεπιστημίου της Αβινιόν, του IULM University του Μιλάνου, και των θεατρικών οργανισμών Pacta dei Teatri του Μιλάνου και Multicultural city e.V., του Βερολίνου.
Πρόκειται για ένα θεατρικό πρότζεκτ που θα ενώσει τις τρεις χώρες μέσω θεατρικών δρωμένων και παραστάσεων που θα πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή ηθοποιών, καλλιτεχνών και επιστημόνων των παραπάνω ιδρυμάτων και οργανισμών προκειμένου να καλλιεργηθεί και να αναδειχθεί η καλλιτεχνική σύμπλευση των λαών μέσω του θεάτρου. Το τελικό event θα παρουσιαστεί στο φεστιβάλ της Αβινιόν.
Επίσης, το πρότζεκτ περιλαμβάνει συνέδρια και ημερίδες που θα αφορούν στις συγκεκριμένες δράσεις. Έχω αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του όλου εγχειρήματος για τη χώρα μας και εύχομαι να στεφθεί με επιτυχία, καθώς είναι σημαντικό να προβάλλεται στο εξωτερικό η ελληνική δραματουργία και το εν γένει έργο των ανθρώπων του θεάτρου μας στο πλαίσιο μιας καλλιτεχνικής και επιστημονικής διεθνούς ώσμωσης.
-Έχετε γράψει πολλά βιβλία που αφορούν στην επιστήμη της θεατρολογίας και πρόσφατα ένα βιβλίο σας εκδόθηκε σε 7 ευρωπαϊκές γλώσσες, κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί στον τομέα της θεατρολογίας στη χώρα μας. Θέλετε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;
-Η συγγραφή βιβλίων και μελετών, καθώς επίσης και η επιστημονική έρευνα είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της δουλειάς και της ζωής μου. Αγαπώ το ίδιο βαθειά τόσο την έρευνα όσο και τη συγγραφή. Έχω γράψει και εκδώσει 11 βιβλία θεατρολογικής υφής και 46 σχετικές επιστημονικές μελέτες. Ένα από τα τελευταία βιβλία μου με τίτλο: «Το θέατρο ντοκουμέντο στην Αμερική κατά τον 20 και 21ο αιώνα» πράγματι, έχει μεταφραστεί σε 7 γλώσσες, στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά, τα ισπανικά, τα πορτογαλικά και τα ρωσικά.
Ο εκδοτικός οίκος της Γερμανίας όπου εκδόθηκε για πρώτη φορά του βιβλίο, έκρινε πως το θέμα του θα άρεσε σε ένα πιο ευρύ κοινό και έτσι ανέλαβε την προώθηση, αλλά και την έκδοση-μετάφρασή του στις υπόλοιπες χώρες. Δηλώνω ιδιαίτερα ευτυχής για το γεγονός και χαίρομαι επιπλέον που θα το διδάξω κατά το επόμενο ακαδημαϊκό έτος και στους φοιτητές μου στο ΕΚΠΑ.
-Έχετε λάβει πολλές διακρίσεις από τον διεθνή χώρο. Το γεγονός αποτελεί ηθική ανταμοιβή; Έχει αναγνωριστεί στον ελληνικό χώρο;
-Πράγματι, 3 κινηματογραφικά σενάριά μου έχουν λάβει 7 βραβεία καλύτερου σεναρίου σε διεθνή φεστιβάλ, έχουν βραβευτεί τέσσερα βιβλία μου από διεθνείς επιστημονικές επιτροπές σε σχετικούς διαγωνισμούς στην Ευρώπη, έχω αποσπάσει βραβείο από την Unesco για την προβολή των ελληνικών γραμμάτων και τεχνών στο εξωτερικό, είμαι Expert for proposals (αξιολογήτρια ερευνητικών-επιστημονικών προγραμμάτων) στον τομέα των Παραστατικών Τεχνών στις Βρυξέλλες-Ευρωπαϊκή Ένωση), κ.ά. Βεβαίως και το γεγονός αποτελεί ηθική ανταμοιβή για μένα και μάλιστα μεγάλη.
Η αναγνώριση των κόπων πάντα σε όλους τους ανθρώπους συμβάλει στη συναισθηματική και ψυχική τους πλήρωση, δίνοντας παράλληλα δύναμη και στη μελλοντική δημιουργία.
Οι συνεργασίες με τις χώρες του εξωτερικού ήρθαν πολύ εύκολα και κύλησαν εξαιρετικά ομαλά. Αισθάνομαι τυχερή γι’ αυτό. Για πολλά χρόνια ο ελληνικός χώρος δεν γνώριζε ή δεν ήθελε να γνωρίζει και να υποστηρίζει το έργο μου, όμως τώρα αυτό έχει αλλάξει καθώς, ιδιαίτερα, την τελευταία πενταετία διαβιώ σε συνθήκες απόλυτης αποδοχής τόσο από τη μεριά του επιστημονικού κλάδου όσο και του καλλιτεχνικού και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό.
-Εκτός λοιπόν, από την επιστημονική σας δραστηριότητα, είναι σε εξέλιξη και η καλλιτεχνική. Έχετε μεταφράσει 4 έργα του Jean Paul Sartre, δύο εκ των οποίων έχουν ανέβει στη χώρα μας, 9 έργα του Luigi Pirandello, δύο εκ των οποίων επίσης έχουν ανέβει, έχετε γράψει ένα λιμπρέτο όπερας, ένα θεατρικό έργο, τρία κινηματογραφικά σενάρια και ένα πεζογράφημα.
Θεωρείτε ότι η τέχνη και η επιστήμη είναι συγκοινωνούντα δοχεία;
-Ναι, η τέχνη και η επιστήμη του θεάτρου για μένα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Μου αρέσει να παντρεύω και τα δύο στοιχεία στη ζωή μου γιατί με αυτόν τον τρόπο αισθάνομαι πιο δημιουργική. Η καλλιτεχνική έκφραση είναι ένας τρόπος αποτύπωσης της υπάρχουσας γνώσης και μου δίνει την αίσθηση μιας ατέρμονης ελευθερίας. Επίσης, η συνύπαρξη με τους καλλιτέχνες είναι ζωογόνα και ευελπιστώ στο μέλλον να την καλλιεργήσω ακόμα περισσότερο.
Info Παράστασης
Συντελεστές
Συγγραφέας: Ευριπίδης
Διασκευή/Μεταγραφή: Jean Paul Sartre
Δραματολόγος/Μεταφράστρια Έργου (από τη Γαλλική γλώσσα στην Ελληνική): Ελίνα Νταρακλίτσα
Σκηνοθεσία: Βασίλης Οικονόμου – Σοφία Σταυρακάκη
Έρευνα/Δραματουργική επεξεργασία: Βασίλης Οικονόμου – Σοφία Σταυρακάκη
Κινησιολογία: Σοφία Σταυρακάκη
Διανομή
Εκάβη: Αναστασία Μακρή, Ταλθύβιος: Πάνος Ζουρνατζίδης, Κασσάνδρα: Σοφία Σταυρακάκη, Ανδρομάχη: Χριστίνα Τούμπα, Μενέλαος: Μάνος Τριανταφυλλάκης, Ελένη: Έλη Δρίβα, Αθηνά: Φιλοθέη Κολιοπούλου, Ποσειδώνας: Μιχάλης Ταμπούκας
Χορός
Γιώτα Βέη, Αιμιλιανή Αβραάμ, Γιώτα Ευσταθίου, Hannah el haj Omar, Όλγα Νικολαϊδου, Μαρία Δερεμπέ, Βερονίκη Κυριακοπούλου, Έφη Τούμπα
Στρατιώτης: Σταμάτης Τούντας
Πρωτότυπη Μουσική έργου: Ηλίας Κουρτπαρασίδης
Σκηνογράφος – Κοστούμια: Θένια Καρλάφτη
Φωτισμοί: Αλέξανδρος Πολιτάκης
Μετάφραση στην Αγγλική Γλώσσα (για υπέρτιτλους): Μαρίνα Ανδριανού
Δημιουργία τρέιλερ: Μαρία Σιδηροπούλου
Επικοινωνιολόγος: Ζέτα Θεοδωρέλου
Υπεύθυνες Παραγωγής: Μαρίνα Ανδριανού – Μαρία Δραγατάκη
Υπηρεσίες Προσβασιμότητας στο Περιεχόμενο της Πληροφορίας
Διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ) για Κ(κ)ωφά και βαρήκοα άτομα:
Θεοδώρα Τσαποΐτη
Ανδρονίκη Ξανθοπούλου
Ακουστική Περιγραφή για Τυφλά άτομα και άτομα με μειωμένη όραση:
Εμμανουέλα Πατηνιωτάκη
Υπέρτιτλοι στην Ελληνική και Αγγλική Γλώσσα για Κ(κ)ωφά και βαρήκοα άτομα:
Εμμανουέλα Πατηνιωτάκη
Χειρισμός Υπερτίτλων: Χριστιάνα Βάσο
Η παράσταση εντάσσεται στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής εκστρατείας «W.A.N.T.» (www.weallneedtheatre.eu) για την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη στα Θέατρα.
Info
Διαρκεια παράστασης: 80’
Προπώληση Εισιτηρίων
Οι χρήστες/χρήστριες αναπηρικών αμαξιδίων για να κλείσουν τα εισιτήριά τους παρακαλούνται να επικοινωνήσουν στο τηλ. 6939308409 προς διευκόλυνσή τους.
Γραφείο Εξυπηρέτησης Δημότη (Κώστα Βάρναλη 72, πλησίον Δημαρχείου Πετρούπολης), από Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 11:00-13:00. Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 2132024400 -401.
Δημοτικός θερινός Κινηματογράφος «Σινέ Πετρούπολις» (25ης Μαρτίου 168), καθημερινά και ώρες 21:00 – 23:00. Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 2105012391
