Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος*
Ο ζωγράφος Γιάννης Σπυρόπουλος γεννήθηκε στην Πύλο της Μεσσηνίας το 1912. Δεν γνώρισε τον πατέρα του, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στην Αμερική. Από το 1913 εγκαταστάθηκαν με την μητέρα του στην οικογένεια της στο Διακοφτό, όπου έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ (1930-36) με καθηγητές τον Ουμβέρτο Αργυρό, τον Σπύρο Βικάτο και τον Επαμεινώνδα Θωμόπουλο.
Στον Σπυρόπουλο απονεμήθηκε το 1938 το Α΄ Βραβείο του Διαγωνισμού της Ακαδημίας Αθηνών και έφυγε με υποτροφία για το Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Ecole Superieure des Beaux Arts με δάσκαλο τον Charles Guerin και στις Ελεύθερες Ακαδημίες Colarossi και Julian.
Με την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στην Ελλάδα. Το 1946 έγινε μέλος της Ελληνογαλλικής Ένωσης Νέων και το 1948 συμμετείχε στην Πανελλήνια Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης. Το 1950 πραγματοποιήθηκε η πρώτη ατομική του Έκθεση με 62 έργα στην Αίθουσα του Παρνασσού στην Αθήνα. Το 1955 συμμετείχε στην Biennale Αλεξάνδρειας. Το 1957 υπέγραψε συμβόλαιο συνεργασίας με τον Herbert Mayer της World House Galleries και συμμετείχε στην Biennale Sao Paulo.
Το 1958 έλαβε μέρος στο διαγωνισμό για την Βραβείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη και το 1959 παρουσιάστηκε η πρώτη ατομική έκθεσή του στη Νέα Υόρκη. Το 1960 με άλλους καλλιτέχνες εκπροσωπεί την Ελλάδα στην 30η Biennale της Βενετίας, όπου τιμήθηκε με το διεθνές Βραβείο της UNESCO. Το Βραβείο αυτό ώθησε καθοριστικά την διεθνή εκθεσιακή σταδιοδρομία του. Κατά την παραμονή του στην Αγγλία συνάντησε τους γλύπτες Henry Moore, Lynn Chadwick και Eduardo Paolozzi. Στην ατομική του έκθεση της Kursaal του Μορφωτικού Κέντρου της Οστάνδης στο Βέλγιο, του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης.
Ακολούθησαν εκθέσεις του στη World House Galleries, Νέα Υόρκη, την Molton Art Gallery, Λονδίνο, την Galleria Gian Ferrari, Μιλάνο κ.α. Συμμετείχε επίσης σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, όπως στη Διεθνή Έκθεση Χαρακτικής, Σαρδηνία στη Διεθνή Έκθεση Ζωγραφικής, Wolframs – Eschenbock, Γερμανία στη Διεθνή Έκθεση Χαρακτικής, Λιουμπλιάνα, Γιουγκοσλαβία, στην Carnegie International of Art, Πίτσμπουργκ, στο Portland Art museum, Πόρτλαντ, Όρεγκον, στο Roswell Museum and Art Center, Νέο Μεξικό, στη Neue Galerie Im Kunstlerhaus, Μόναχο, στο Institute of Art History, Μάιντς, Γερμανία, στο Krannert Art Museum, Πανεπιστήμιο του Illinois. Συμμετείχε επίσης στη Διεθνή Έκθεση Τέχνης στο Bezalel National Museum, Ιερουσαλήμ και στη Διεθνή Έκθεση Χαρακτικής στο Cincinnati Art Museum, Οχάιο.
Το 1963 έγιναν ατομικές εκθέσεις του στη Jerrold Morris International Gallery, Τορόντο, στη World House Galleries, Νέα Υόρκη, στο Theater der Stadt Lünen, Westphalia, Γερμανία, στο International of Art, Riverside Museum, Νέα Υόρκη.
Βαρυσήμαντη ήταν η συμμετοχή του το 1964 στα Documenta III, Kassel, Γερμανία, στη Sheafer Art Gallery, Grimmel College, Αϊόβα, στη Fränkische Galerie der Stadt Nürnberg, Γερμανία, στη Gallerie de Deux Mondes, TWA Flight Center, J.F.Kennedy Airport, στη Frankfurter Kunstkabinett, Φραγκφούρτη, στο Palais de Beaux Arts, Βρυξέλλες.
Το 1965 εξέθεσε στη David Jones Art Gallery, Σίνδεϋ, στη Galerie Arnaud, Παρίσι και συμμετείχε στην περιοδεύουσα έκθεση με τίτλο «Αυθορμητισμός στην Τέχνη στην Αμερική» – οργάνωση American Federation of Arts.
Το 1966 του απονεμήθηκε στην Αθήνα ο Ταξιάρχης του Φοίνικα. Σημαντικό γεγονός αποτέλεσε το 1969 η έκθεση έργων του στην National Collection of Fine Arts of the Smithsonian Institution, Washington, D.C.
Από το 1971 μέχρι και το 1975 εξέθεσε πάλι στο Σίνδεϋ, στην Triennale Τέχνης, Νέο Δελχί, Ινδία και στα Documenta Sammlung, Kunstverein, Kassel, Γερμανία.
Το 1976 εγκαταστάθηκε στην Εκάλη, Φαίδρας 5 και υλοποίησε την επιθυμία του, για την δημιουργία ενός χώρου που να λειτουργεί παράλληλα σαν οικία, εργαστήριο και μουσείο. Το 1978 από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης του απονεμήθηκε το βραβείο Gottfried von Herder.
Στην διάρκεια της επταετίας 1980-87 έφθασε στην αισθητική κορύφωση και το παραγωγικό απόσταγμα της προσωπικής του έκφρασης περί του πλασίματος της ζωγραφικής επιφάνειας και της μικτής τεχνικής του με μια τονική λαβυρινθώδη ολιγοχρωμία.
Το 1986 η Γκαλερί «Νέες Μορφές» στην Αθήνα οργάνωσε έκθεση με την έκδοση Λευκώματος Χαρακτικών του «Μεταξοτυπικά και Χαλκογραφικά». Την επόμενη χρονιά παρουσιάστηκαν στην Λευκωσία, την Θεσσαλονίκη και την Ρόδο. Το 1989 ο Οργανισμός Εργατικής Εστίας κυκλοφόρησε το βιβλίο «Γιάννης Σπυρόπουλος», με επιστημονική ανάλυση του έργου του από την θεωρητικό, κριτικό τέχνης Έφη Στρούζα.
Η προσέγγιση στο συνολικό έργο του Σπυρόπουλου εντυπωσιάζει τόσο για την εμπνευσμένη συνέπεια της έκφρασης του, όσο και για την διεθνή αποδοχή του. Η πρώτη φάση της ζωγραφικής του εμπλουτίστηκε με ιδιότυπες «φοβ» απεικονίσεις σκηνών της καθημερινής ζωής και συνοικισμών περίπου μέχρι και το 1952.
Το σύνολο των παραστατικών έργων του με την αυστηρή δομή και τις χρωματικές παραθέσεις θα μπορούσε άνετα να τον καταξιώσει αυτοδύναμα. Η ρηξικέλευθη αλλαγή περί το 1960, με την στροφή του σε αφηρημένα εξπρεσιονιστικά πεδία είναι εκπληκτική. Απέχει πολύ από την στροφή άλλων καλλιτεχνών που είχαν προσχωρήσει στην αφηρημένη και την ανεικονική τέχνη όπως ο Ερνέστος Κάρτερ και ο Αλέκος Κοντόπουλος.
Ο Σπυρόπουλος έγινε αποκλειστικά παραγωγός άφθονων μη παραστατικών συνθέσεων με ποικίλες τεχνικές που εύστοχα τις ονομάζει «Εικόνες». Η δομική σύνθεση των έργων του, με γραμμικές συμπτύξεις και ανελίξεις συνήθως σε φαιά φόντα, αν και είναι αυτόνομες χειρονομιακές καταγραφές απαρτίζουν κοσμικά φανταστικά πεδία και ενοραματικές δονήσεις στο χώρο που σε έλκουν θετικά όπως και ένα έργο ποιοτικής παραστατικής ζωγραφικής.
Το 1990 χρονιά που αποβίωσε συστάθηκε το « Ίδρυμα Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου», με έδρα του το μουσείο-οικία της Εκάλης. Το δραστήριο Ίδρυμα έχει σκοπό την συγκέντρωση, μελέτη, παρουσίαση και αξιοποίηση του έργου του Γιάννη Σπυρόπουλου και την ενίσχυση ταλαντούχων νέων ζωγράφων με την θέσπιση ετήσιου διαγωνισμού στη μνήμη του.
*Ο Κώστας Ευαγγελάτος είναι Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης.
