Αλεξάνδρα Αθανασιάδη: Σε βαθιά συζήτηση με το παρελθόν…

Επιμέλεια: Ζέτα Τζιώτη

Δύο ενότητες –άλογα και θώρακες– αποτελούν τη βασική θεματική της έκθεσης, θεματική συνύπαρξης, η οποία παραπέμπει σε ένα διαχρονικό ηρωικό στοιχείο. Στην έκθεση αυτή, παράλληλα με άλλα γλυπτά αντιπροσωπευτικά της γλύπτριας, γνωστά από την αναδρομική της έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, παρουσιάζονται και έργα νέα, δυσδιάστατα, πάνω σε χαρτί. Πρόκειται για αποτυπώματα, «ίχνη» από προγενέστερα γλυπτά, τα οποία εκτίθενται, επιδιώκοντας μια εικαστική συνεχή συνομιλία ανάμεσα στα υλικά της τέχνης και στις φάσεις του χρόνου.

Τα άλογα

Ο ρόλος και η συμβολική του αλόγου εντοπίζεται από τα βάθη της Αρχαιότητας, από τη Μυθολογία και την Ιστορία, από το έπος ως το δημοτικό τραγούδι: Ο φτερωτός Πήγασος, ο Δούρειος Ίππος, τα ομηρικά -καβαφικά θεόσταλτα άλογα του Αχιλλέως, το άλογο του Διγενή Ακρίτα, αλλά και οι παραστάσεις του Παρθενώνα και το τραγικό άλογο της Guernica.

Στα έργα της Αλεξάνδρας Αθανασιάδη αποτυπώνεται όλη η διαδρομή, κοινή ή παράλληλη, η συνύπαρξη ανθρώπου και αλόγου. Μέσα σε αυτή την ιστορική συνέχεια βρίσκει θέση και το ξύλινο αλογάκι, το παιχνίδι των παιδικών μας χρόνων, αγαπημένος σύντροφος στη φυγή και στη φαντασία, είσοδος στον κόσμο των ηρώων, των παραμυθιών και των θαυμάτων.

Οι θώρακες

Οι θώρακες είναι το δεύτερο στοιχείο, το οποίο ανασύρει από την Ιστορία η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη. Μέρος καθοριστικό του αμυντικού οπλισμού της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα, ο θώρακας καλύπτει και προστατεύει τα ζωτικά όργανα του σώματος, με επίκεντρο φυσικά την καρδιά. Στις απεικονίσεις αυτές, σε χαρτί ή σε μέταλλο, επισημαίνεται εμφαντικά το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου, η φθορά, η αναπόφευκτη κατάληξη. Το εξωτερικό περίβλημα, το κέλυφος, σχέδιο ή γλυπτό, καλύπτει και περικλείει μια οντότητα φθαρτή και ευάλωτη, προσωπική, φορτισμένη. Σε αυτή την κρυμμένη διάσταση, στο εσωτερικό στοιχείο που, ως παρουσία, ξεπερνά τα όρια του γλυπτού, επικεντρώνεται η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη.

Όρια και θραύσματα

Στα έργα της έκθεσης η καλλιτέχνις προσπαθεί να μετατοπίσει τα όρια, να ανατρέψει το καταλυτικό έργο του χρόνου και της λήθης. Συνθέτει τα θραύσματα, συνενώνει τα αποτυπώματα, υποβάλλει κλιμακωτά, κάποτε και ανεπαίσθητα, τα απορρέοντα συναισθήματα. Η μνήμη αντιπαλεύει τη φθορά.

Εστιάζει στο αποσπασματικό, στο θραύσμα. Η φθορά της ύλης προμηθεύει τα υλικά: ένα κομμάτι σπασμένο αλλοιωμένο ξύλο, σπαράγματα από ένα αρχαίο άγαλμα, ένα φθαρμένο χαρτί, το τυχαίο αποτύπωμα ενός παλαιότερου έργου. Από αυτά τα στοιχεία, κατάλοιπα ή σπαράγματα συχνά τυχαία, προκύπτουν οι καλλιτεχνικές δημιουργίες –δηλαδή, με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη μνήμη· αποσπασματικά και επιλεκτικά.

Στόχος της καλλιτέχνιδος

Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη προσπαθεί να εισαγάγει όρια στη φθορά, να ανατρέψει το καταλυτικό έργο του χρόνου και της λήθης. Συνθέτει τα θραύσματα, συνενώνει τα αποτυπώματα, υποβάλλει κλιμακωτά, κάποτε και ανεπαίσθητα, τα απορρέοντα συναισθήματα. Η μνήμη αντιπαλεύει τη φθορά, την καταλυτική λειτουργία του χρόνου. Συνθέτει τα θραύσματα, συνενώνει τα αποτυπώματα, υποβάλλει κλιμακωτά, κάποτε και ανεπαίσθητα, τα απορρέοντα συναισθήματα – γιαυτό, εξάλλου, εντάσσει το τυχαίο, ακόμη και το «ατύχημα» στην καλλιτεχνική της προσέγγιση και εξιστόρηση. Την καθοδηγεί ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η ανθρώπινη μνήμη, αποσπασματικά και επιλεκτικά. Με αυτή την επιδίωξη, τα υλικά δημιουργούν στρώσεις και επιστρώσεις, όπως οι φάσεις και οι αναμνήσεις του ανθρώπινου βίου. Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη σπρώχνει τα όρια του χρόνου όσο το δυνατόν μακρύτερα, εντάσσοντας στο λειτουργικό καλλιτεχνικό της παρόν τα ισχυρά ανεξίτηλα ίχνη των βιωμάτων της.

Η Christine Kondoleon, επιμελήτρια ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης του Museum of Fine Arts της Βοστώνης αναφέρει για την Αθανασιάδη: «Αυτό που κάνει η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη με τη γλυπτική της, το κάνει ο Καβάφης με την ποίησή του. Και οι δυο τους μας παρασύρουν στη μέση μιας βαθιάς συζήτησης με το παρελθόν, προκαλώντας μνήμες που μόλις είναι ορατές σε τεμαχισμένα κείμενα και θρυμματισμένες πέτρες της αρχαιότητας. Σαν τον Τυανέα, τον γλύπτη του Καβάφη, η Αθανασιάδη προκαλεί τον εαυτό της εκ νέου και με θάρρος συλλαμβάνει φευγαλέες φόρμες με περιμαζώματα συρμάτων, ξύλων και παλιοσίδερων που τυχαία ανακαλύπτει».

Who is who

Η Αλεξάνδρα Αθανασιάδη γεννήθηκε το 1961 στην Αθήνα, όπου εξακολουθεί να ζει και να εργάζεται, Οι ανώτερες σπουδές της, ξεκίνησαν το 1978 στο Franklin College του Λουγκάνο. Το 1979 έγινε δεκτή στο Ruskin School of Drawing and Fine Art του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, από όπου αποφοίτησε το 1982 με διάκριση και πτυχίο Bachelor of Fine Arts στη γλυπτική και τη χαρακτική. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Columbia University της Νέας Υόρκης και το 1984 έλαβε από εκεί πτυχίο Master of Fine Arts στη γλυπτική. Ασχολήθηκε, επίσης, με τη σκηνογραφία στη Νέα Υόρκη και στην Αθήνα. Έργα της βρίσκονται σε σημαντικές συλλογές ανά τον κόσμο. Από το 1984 μέχρι σήμερα έχει εκθέσει σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

Ιnfo

• «Θραύσματα» – Αλεξάνδρα Αθανασιάδη
• Γκαλερί CITRONNE – Πόρος
• Επιμέλεια έκθεσης: Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη.
• Κείμενα καταλόγου: Τατιάνα Σπινάρη – Πολλάλη, δρ της Ιστορίας της Τέχνης – διευθύντρια της γκαλερί CITRONNE και Christine Kondoleon, δρ της Ιστορίας της Τέχνης – επιμελήτρια της ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης του Museum of Fine Arts της Βοστώνης.

* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα axianews (Σεπτ. 2017)