Γράφει η Δρ Μαράη Γεωργούση*
«Η έννοια του κόσμου την οποία μπορεί να συλλάβει ο νούς μας είναι εκείνη που δίνεται μέσα από τη γλώσσα. Η γλώσσα μας είναι ο κόσμος, σύμφωνα με τον Βιτγκενστάιν»[…] η γλώσσα καθορίζει το οπτικό πεδίο του λογικού, ενώ η ηθική και η τέχνη (τα πιο πολύτιμα για το πνεύμα μας) είναι άρρητα (δεν χωρούν στην γλώσσα).
Με αυτό το βιβλίο ξεκινάμε ένα συνειδητό ταξίδι, ίσως νοσταλγικό όπως μαρτυρά ο ευφάνταστος τίτλος του, που μας οδηγεί σε ήδη ειδομένες εικόνες της ζωής μας, με τις οποίες καλούμαστε να ταυτιστούμε, ενώ μας οδηγεί και σε νέες εικόνες, κάνοντάς μας κοινωνούς της ζωής των ηρώων του. Μέσα από τις εξαίσιες περιγραφές της συγγραφέως, που στολίζουν, αναδομούν αλλά κυρίως συνθέτουν τις σχηματοποιημένες εικόνες στον προσωπικό μυθιστορηματικό καμβά μας, παρακολουθούμε παράλληλα κάποια κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικά γεγονότα του ΄60 ως απαύγασμα μιας εποχής, εκείνης της Ελλάδας της Μεταπολίτευσης.
Θα τονίσω την διαρκή ύπαρξη από την αρχή έως το τέλος, σε αυτό το τόσο ενδιαφέρον μυθιστόρημα, των άριστων περιγραφών των ηρώων, των γεγονότων, του περιβάλλοντος πλαισίου, αλλά κυρίως των συναισθημάτων.
Η περιγραφή των συναισθημάτων απαιτεί ειδική δεξιοτεχνία, καθώς αποδομεί τις έννοιες στην αρχική τους μορφή, στον αρχικό πυρήνα και τις ξανασυνθέτει κατά τρόπο αληθινό, αποδίδοντας το ακριβές νόημα χωρίς περιττά στοιχεία, χωρίς υπερβολές, χωρίς αχρείαστο δράμα. Το λεξιλόγιο δεν μπορεί παρά να είναι πλούσιο, μελετημένο και τοποθετημένο σωστά.
Ακόμα ένα δυνατό σημείο του βιβλίου λοιπόν, η άριστη χρήση της ελληνικής γλώσσας από την συγγραφέα, χωρίς την ελάχιστη προσπάθεια εντυπωσιασμού αλλά με πλούσιες εναλλαγές που ενδυναμώνουν την αξία της αφήγησης και την υπηρετούν πιστά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Τα περιγράμματα των προσώπων και των καταστάσεων είναι σταθερά, οι ιστορίες αναπτύσσονται παράλληλα και οι δεσμοί που τις ενώνουν φαντάζουν εξωτερικοί. Η ατμόσφαιρα της εποχής είναι διάχυτη και συνεχώς παρούσα. Είναι σαν να παρακολουθούμε την βιογραφία μιας κοινωνίας, η οποία φυσικά δεν δύναται να παρουσιαστεί στην ολότητά της εξονυχιστικά αλλά διαγράφει το κοινωνικό πλαίσιο και μας προσφέρει γόνιμο έδαφος για περαιτέρω ανάπτυξη.
Ο πανδαμάτωρ χρόνος ενίοτε σταματά και μας μεταφέρει σε εκείνες τις αστικές συνήθειες της εποχής του μυθιστορήματος, άλλοτε λειτουργεί ως σύμμαχος στην ανακάλυψη της γνώσης και της αλήθειας, άλλοτε ως μάρτυρας μη αναστρέψιμων γεγονότων και άλλοτε της φθοράς ψυχικής και μη.
Το παράθυρο θέασης που ανοίγεται μπροστά μας, μας αποκαλύπτει τα γεγονότα αλλά και την ψυχή των ηρώων, που βιώνουν και αυτοί, όπως κάθε άνθρωπος, χαρές, λύπες, απογοητεύσεις, ευτυχισμένες στιγμές, ευτυχισμένους γάμους, έρωτες απογειωτικούς ή τραγικούς, ματαιώσεις αλλά και πληγές που αιμορραγούν όταν αναμοχλεύονται. Ένα αμάλγαμα συνεπώς από τα υλικά που συνθέτουν την ίδια την ζωή.
Η εξατομίκευση της ανθρώπινης ύπαρξης είναι αυτή που τα προκαλεί αλλά και που θα οδηγηθεί στην λύτρωση εν τέλει στην κορύφωση του δράματος, όπως ακριβώς και στην αρχαία τραγωδία.
Μέσω του βιβλίου κατανοούμε βαθιά την ανθρώπινη φύση και την ισοτιμία της απέναντι στον πόνο ή την χαρά, όπως και σε κάθε ανθρώπινη έκφανσή της. Βλέπουμε κάποια στερεότυπα, καταναγκασμούς και στρεβλώσεις της κοινωνίας χωρίς την διάθεση ωραιοποίησης των γεγονότων.
Καίρια, διαχρονικά ζητήματα αναδύονται στην επιφάνεια και συνυπάρχουν μέσα από τις αντιθέσεις τους, όπως η αθωότητα, ο φόβος του ανθρώπου εμπρός στην νομοτέλεια του θανάτου, σηματοδοτούν το εννοιολογικό πλαίσιο, ενώ παράλληλα ενεργοποιείται η διαδικασία της βαθύτερης σκέψης. Μπορούν τα μυστικά να μείνουν για πάντα κρυφά;
Επίσης με γοητεύει το εξώφυλλο του βιβλίου, θεωρώ πως ταιριάζει απόλυτα με τον τίτλο αλλά υπαινικτικά μας κλείνει το μάτι για μια όχι τόσο κυριολεκτική ερμηνεία του αλλά και μιας συμβολικής ανάγνωσής του, ως προς το περιεχόμενο του βιβλίου.
Το έργο της Μαρίας Φιλοπούλου, είναι τόσο δροσερό και επίκαιρο, λουσμένο στο φως με την διαφάνεια στον βυθό και την παιχνιδιάρικη μορφή ενός κοριτσιού, μιας κολυμβήτριας που πλέει στην ζωή και στον κόσμο των συναισθημάτων. Η αίσθηση του βάθους, οι χρωματικές τονικότητες αλλά και το υγρό στοιχείο, που καθορίζει ξεκάθαρους ορίζοντες, συνθέτουν αυτό το ζωγραφικό έργο. Η τέχνη, η δημιουργία σε όποια μορφή της, μας μαθαίνει να αναζητάμε, να επεξεργαζόμαστε, να αναδομούμε εμπειρίες διευρύνοντας έτσι το οπτικό μας αλλά και το νοητικό μας πεδίο.
Παρά το βάθος του βιβλίου δεν παύει να αποτελεί ένα ευχάριστο ανάγνωσμα ιδανικό για διακοπές, που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Αυτό επιτυγχάνεται με την δυναμική των αφηγήσεων καθώς σε ωθεί να το βιώσεις να μεταφερθείς υποσυνείδητα εκεί και όχι απλά να κατανοήσεις το υλικό.
Η πραγματικότητα είναι συνήθως μυστηριακή, κρυπτική και ο αναγνώστης καλείται να αναγνωρίσει αυτή ακριβώς την ρευστότητα. Ό,τι και αν ειπωθεί για μια ιστορία, ώστε να μας βοηθήσει να την οριοθετήσουμε εναπόκειται στο φίλτρο αλλά και στο όραμα του κάθε αναγνώστη, ώστε να αφομοιώσει ή να ανακαλύψει τους κρυμμένους θησαυρούς.
Άωρα και Παράωρα της Κικής Δημουλά
[…] Αργά ξεδιπλώνεται ο περιβόητος ορίζοντας
σαν φθηνή κορδέλα του μέτρου.
Με λήθη μοιάζει η θάλασσα: μας ξέχασαν.
Με λήθη μοιάζει το άπειρο. Άπειρος λήθη. […]
*Η Δρ Μαράη Γεωργούση είναι Ιστορικός Τέχνης, π. Διδάσκουσα στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Επιμελήτρια εκθέσεων και εκδόσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Κατέχει τίτλους Master I&II στην Σορβόννη, εξειδίκευση και εργασία στο Λούβρο, PhD στο Πανεπ. Αιγαίου, Μέλος της Ε.Ε.Ι.Τ