Αισθησιακές γυναικείες φιγούρες, τοπία, γυμνά, αρχέτυπα είναι κάποια από τη θεματολογία που αγαπά να δουλεύει ο εικαστικός Ανδρέας Κοντέλλης. Έργα ρεαλιστικά με έντονα χρώματα και εξπρεσιονιστικά στοιχεία λειτουργούν ως αφήγηση των προσωπικών του βιωμάτων οριοθετώντας το εικαστικό του σύμπαν.
Εμείς στο «Α» μιλήσαμε μαζί του για τον τρόπο που αντιμετωπίζει την πρωτόγνωρη πανδημία, που ζούμε αυτόν τον καιρό, για την αγορά τέχνης, καθώς και για τον ρόλο που έχουν οι συλλέκτες, τόσο ως αρωγοί της τέχνης όσο και των καλλιτεχνών σε τέτοιες δύσκολες συνθήκες.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Ανδρέα, με δεδομένη την πρωτόγνωρη πανδημία που αντιμετωπίζουμε, πώς διαβλέπετε να εξελίσσεται η αγορά της τέχνης γενικότερα;
-Τα γεγονότα της Πανδημίας μοιάζουν να έφεραν ένα τεράστιο πλήγμα στην εικαστική σκηνή. Στην ήδη εξαντλημένη οικονομικά και ψυχολογικά χώρα. Τα αναγκαία μέτρα προστασίας αλλά και η επερχόμενη μακρά περίοδος ασάφειας, φόβου, επιφυλακτικότητας, πάγωσαν κυρίως τις προσδοκίες και τον ορίζοντα.
Υπάρχει μια συγκεκριμένη διάθεση εφορίας που επιτρέπει
κάποιον να αγοράσει, κάτι που τώρα σπανίζει. Μιλάω για τα μεσαία εισοδήματα, που έχουν πληγεί τραγικά και που δυστυχώς ήταν πιστεύω ο μεγάλος πυρήνας των αγορών. Των αγορών που επέτρεπαν ένα μεγάλο αριθμό καλλιτεχνών να δημιουργεί αξιοπρεπώς.
Ο γνώστης και εξειδικευμένος συλλέκτης, ο επιχειρηματίας ακόμη και ο ισχυρός υποστηρικτής κάποιου επηρεάζονται από τις διακυμάνσεις αυτές αλλά η επιθυμία τους να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη συλλογή τους, τους κρατά ενεργούς στο χώρο. Αν κάποιος θέλει πολύ ένα έργο πιστεύω πως θα επιχειρήσει να το αποκτήσει και μάλλον θα το κατορθώσει με όλες τις προσαρμογές της εποχής.
Οι καλλιτέχνες πάντα συνεχίζουν. Η παραγωγή δεν σταμάτησε αλλά βέβαια είναι ένας λαϊκός μύθος ότι οι ανέχεια και οι δυσκολίες παράγουν έργο. Είναι αδύνατον να δημιουργήσεις με στέρηση των στοιχειωδών υλικών και ανέσεων. Είναι αυταπόδεικτο.
Η Ιστορία της Ζωγραφικής διαδραματίζεται σε πτέρυγες ανακτόρων ή υπό την υψηλή προστασία μαικήνων. Η σύγκριση της ελληνικής κατάστασης με το εξωτερικό είναι άνιση.
Η υποστήριξη εκεί είναι θεσμοθετημένη αιώνες και ο ρόλος του καλλιτέχνη κοινωνικά αποδεκτός. Είναι ενδεικτικό ότι εδώ, ακόμη εξηγούμε τι κάνουμε και ποια είναι η κανονική δουλειά μας. Είμαι επιφυλακτικός με τα επιδόματα. Η τέχνη δεν είναι μαζική παραγωγή και δεν μπορεί παρά να ανθίσει σε συνθήκες αλληλεπίδρασης της κοινωνίας.
Η λύση είναι να γίνει αντιληπτό πως οι τιμές της εποχής του χρηματιστηρίου δεν υπάρχουν και πως είναι εφικτή η απόκτηση ενός έργου και γιατί όχι μιας ενότητας για όσους η συνύπαρξη με την εικαστική τέχνη εμπλουτίζει τη ζωή τους. Συμβαίνει ότι και με τα βιβλία. Αν έχεις δέκα βιβλία θα φτάσεις τα εκατό αλλά πρέπει να διαβάσεις ένα βιβλίο αρχικά. Η δύσκολη εποχή εκθέτει δυστυχώς κάποιες συμπεριφορές. Χρειάζεται σεβασμός στο έργο και σ’ αυτούς που το παράγουν. Όχι ένας ειδικός σεβασμός, ο αυτονόητος.
Ο συλλέκτης όπως και ο νέος αγοραστής που υποστηρίζει τον εικαστικό είναι κερδισμένος
Ο συλλέκτης όπως και ο νέος αγοραστής που υποστηρίζει τον εικαστικό είναι κερδισμένος. Θα υπάρξει συνέχεια, τα έργα του θα διατηρήσουν την αξία τους και σε βάθος χρόνου θα την αυξήσουν. Το έργο τέχνης συνεχίζει για πάντα να εκπέμπει τον ευεργετικό κραδασμό του σε κάθε χώρο.
Οι γκαλερί επίσης οι οποίες έπαιξαν κυρίαρχο ρόλο στη διαμόρφωση της αισθητικής όλες τις προηγούμενες δεκαετίες πρέπει να συνεχίσουν να στηρίζουν την σχέση με τον εικαστικό όπως και την πώληση στις συνθήκες που διαμορφώνονται. Ήδη προσαρμόζονται σε μια περισσότερο ηλεκτρονική υποστήριξη του έργου των καλλιτεχνών.
Θα προσαρμοστούμε αναγκαστικά όλοι οι συμβαλλόμενοι, δεν γίνεται διαφορετικά. Το εικαστικό έργο των τελευταίων ετών έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Δεν μπορεί η κοινωνία να ζήσει χωρίς την τέχνη. Είναι ζήτημα ζωτικής ενέργειας.
Χρειάζεσαι καλής ποιότητας Blue de cobalt όχι αναγκαστικά και χαβιάρι belluga για να δημιουργήσεις
-Πιστεύετε ότι η αγορά της τέχνης θα φτάσει κάποια στιγμή στα επίπεδα προ κρίσης του 2009;
-Φυσικά και δεν θα φτάσει αλλά αυτό δεν είναι αρνητικό. Η ανάκαμψη που θα ‘ρθει κάποια στιγμή θα είναι εδραιωμένη καλύτερα σε πιο αντικειμενικά κριτήρια. Θα έχει χώρο για εκατοντάδες νέα ταλέντα ή ισχυρούς ψυχισμούς καλλιτεχνών και η περίσκεψη στην αγορά κάθε έργου θα επιτρέπει σωστότερες αγορές.
Χρειάζεσαι καλής ποιότητας Blue de cobalt όχι αναγκαστικά και χαβιάρι belluga για να δημιουργήσεις. Το παραλήρημα των χρόνων του 90 μέχρι την κρίση οδήγησε σε πολλές γραφικότητες μη επιτρέποντας σε πολλούς να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους επισκιαζόμενοι από “αυθεντίες”.
Γενικά αισιοδοξώ. Οι νεότεροι πέραν μιας αλληλεγγύης άγνωστης στη δική μου γενιά, είναι πολύ χαρισματικοί. Η τέχνη δεν επαναλαμβάνεται, εξελίσσεται περιελισσόμενη στο χρόνο.
– Πιστεύετε ότι οι Έλληνες συλλέκτες θα συνεχίζουν να στηρίζουν τους Έλληνες εικαστικούς;
-Οι συλλέκτες δεν έπαψαν να στηρίζουν τους εικαστικούς καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. Δεν νομίζω πως θα σταματήσει αυτή η υποστήριξη.
Υπάρχουν εξαιρετικές συλλογές στην Ελλάδα και συλλέκτες που με γενναιόδωρο τρόπο στάθηκαν και εμψύχωσαν και έχουν εμπνεύσει κατεύθυνση στη δουλειά πολλών όπως ένας πραγματικός συνοδοιπόρος πρέπει να κάνει.
Επίσης προβάλλουν σωστά τους καλλιτέχνες τους και εξ ιδίοις εξόδοις. Πολλοί συλλέκτες άνθρωποι εξαιρετικής κατάρτισης, αισθάνονται πολύ κοντά στους δημιουργούς και είναι ως αντίληψη και τρόπος ζωής, οπότε πραγματικά μια γενιά εικαστικών θα συμπορευτεί πιστεύω με ασφάλεια.
Παρότι η σεζόν φέτος ήταν περιορισμένη είδαμε σπουδαίες εκθέσεις στην Αθήνα άρα ακόμη και τώρα η υψηλή ποιότητα είναι διαθέσιμη.
– Ποιοι από τους πίνακες που εξιστορούν ιστορικές καταστροφές και πανδημίες σας έρχονται στο μυαλό; Είναι κάποιοι από αυτούς που σας έχουν επηρεάσει στη δουλειά σας;
-Η απεικόνιση πολέμων και καταστροφών πέραν της ανάθεσης αποτελούσε πάντα πρόκληση για τους ζωγράφους. Ο Alberti θεωρούσε την ιστορική ζωγραφική ως το υψηλότερο είδος και αυτό παρέμεινε η επίσημη γραμμή των Ακαδημιών.
Πέρασα μια περίοδο που έβλεπα φανατικά 16ο – 17ο αιώνα και μεταγενέστερους βέβαια, οπότε δεν μπορώ να μην αναφέρω τον λοιμό του Poυssin, τον υπέροχο Goya, ο οποίος βρίσκει τρόπο σαν αρχαίος τραγωδός να θεραπεύσει τη φρίκη εκθέτοντάς τη αλλά και τους πίνακες των Ναπολεόντειων πολέμων του Antoine- Jean Gros με αποκορύφωμα τον “Ο Ναπολέων επισκέπτεται τους αρρώστους στη Γιάφα” και βέβαια τους συγκλονιστικούς Cericout και Delacroix με τα πασίγνωστα έργα τους “Η σχεδία της Μέδουσας”, “Οι σφαγές της Χίου”, “Σαρδανάπαλος’ και πολλά άλλα.
1804, Παρίσι, Λούβρο –Bonaparte visitant les pestiférés de Jaffa -Museum of Fine Arts
Στα έργα τους το δέος, το τρομερό και το στοιχείο της δύναμης εξισορροπούνται από έναν λυρισμό και μια μουσικότητα στην εκδίπλωση της φόρμας αξεπέραστη.
Ο επηρεασμός εννοείται, προκύπτει αβίαστα από τον ενθουσιασμό με μια διαδικασία ώσμωσης, είναι αδόκιμη κάθε συνειδητή προσπάθεια.
Σε επίπεδο εννοιών η περίοδος της δουλειάς μου με τους «Φιλοσόφους” και τα “Σώματα στα κύματα» μπορώ να πω πως ήταν η περισσότερο επηρεασμένη ψάχνοντας βέβαια το φως ως «τη δική μου» ταυτότητα και πιστεύοντας ταυτόχρονα όπως
όλοι μας πως κάνω μια σύγχρονη ζωγραφική, ότι τα έργα αυτά μετέχουν
στο γίγνεσθαι..
–Το γυναικείο είδωλο είναι από τα αγαπημένα σας όμορφα και αισιόδοξα θέματα. Τι έργα δουλεύετε τον τελευταίο καιρό;
-Το γυναικείο είδωλο με απασχόλησε ως πραγματικότητα. Δεν ξέρω σε τι μπορεί να ενδιαφέρει απεικονιστικά η καθαυτή πραγματικότητα. Πάντα υπάρχει η επένδυση που είναι ένα είδωλο. Το ζήτημα του κάλλους είναι ένα ζήτημα στη σύγχρονη ζωγραφική. Η κυρίαρχη τάση είναι άλλες εκδοχές της απόδοσης αλλά τελικά στα πάντα, το έργο διαψεύδει ή καταξιώνει τις προθέσεις. Επένδυσα στη θεματική αυτή, θέλοντας να εξυμνήσω ότι
ένοιωθα σε ένα κλίμα συναισθηματικής φόρτισης. Κάποιες φορές μια
ενότητα χτίζεται με κόπο άλλοτε αρκεί μια σπίθα και όλα συναρμολογούνται. Για τους ζωγράφους που έλκονται απ’ την αναπαράσταση μπορεί η εναρκτήρια φλόγα να είναι ο κραδασμός της φυσικής παρουσίας ή το έντονο βίωμα, μπορεί όμως όλο αυτό, να συντηρείται από ένα όραμα που επενδύεται.
Πάντα ασχολούμαι με το σώμα και τώρα ειδικά με μια διαφορετική προσέγγιση. Ευτυχώς ο εγκλεισμός δεν αποκλείει τη δημιουργικότητα.
-Η τεχνολογία και τέχνη. Αναγκαίο κακό ή μήπως το μέλλον;
-Η τεχνολογία συνοδεύει όλους μας, κάποιους πιο δημιουργικά. Έχει
επανέλθει η αρχαία διαμάχη για τα όρια της τέχνης. όχι όμως με την τότε δυναμική. Ναι μπορούν να παραχθούν έργα αποκλειστικά ηλεκτρονικά και μπορούν να διατίθενται. Δεν βλέπω που μπορεί αυτό να απειλεί τη δημιουργικότητα κάποιου που θέλει να εκφραστεί με κάρβουνο ή λάδια. Η αγορά είναι ανοιχτή και ούτως ή άλλως είναι δύσκολα τα πράγματα για όλους.
Έχω φίλους γραφίστες που δουλεύουν εξαιρετικά με ipad όπως έχω και υπόψη μου απίστευτα άσκοπα έργα παραδοσιακής ζωγραφικής με λάδι. Κάθε εποχή έχει τα μέσα της τα κυρίαρχα που δεν αποκλείουν όμως τα άλλα. Συνεχίζει να μας συγκινεί ο Bach ενώ όλοι έχουμε ακούσει πειραματική Jazz.
Η ανθρώπινη εμπειρία είναι ανεξάντλητη και πάντα ανοιχτή σε προκλήσεις. Τα έργα του Hockney με ipad δεν είναι τα λάδια του ή τα μολύβια του αλλά έχουν πολύ ενδιαφέρον. Η τεχνολογία είναι μονόδρομος, θα συμπορευτούμε. Όσο τα νέα παιδιά βαδίζουν χέρι-χέρι δεν ανησυχώ για το μέλλον.
Who is who
Ο Ανδρέας Κοντέλλη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Ξεκίνησε μαθήματα ζωγραφικής με τη Ρένα Ανούση Ηλία (1979-1982) και στη συνέχεια με τον Βρασίδα Βλαχόπουλο από το 1982 έως το 1984.
Φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1984-1990), με καθηγητή τον Π. Τέτση. Κατά την διάρκεια των σπουδών του βραβεύθηκε με υποτροφίες του ΙΚΥ. Το 1993, μετά από εξετάσεις τού χορηγήθηκε τριετής υποτροφία εσωτερικού του ΙΚΥ για την εξέλιξη του ανθρωπομορφικού εξπρεσιονισμού στο έργο του, με επόπτη τον Π. Τέτση.
Το 2000, μετά από τετραετή υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών, έλαβε Master of Arts in Fine Art στο Middlesex University του Λονδίνου με καθηγητές τους John Thompson και Jim Mooney. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
