Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Η λέξη “κανονικός” δεν θα ήταν σίγουρα, ποτέ, αυτή που θα χαρακτήριζε την εκκεντρική προσωπικότητα του Andy Warhol. Ο πρωτοπόρος καλλιτέχνης του κινήματος της Pop Art, γεννήθηκε το 1928 στο Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια, από γονείς μετανάστες. Σπούδασε Καλές Τέχνες στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Κάρνεγκι και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Εργαζόταν σαν σχεδιαστής παπουτσιών, όταν τον πρόσεξε ο γκαλερίστας Αλέξανδρος Ιόλας και έγινε η μεγάλη αλλαγή στην καλλιτεχνική πορεία του Warhol.
Η ιστορία της συνάντησής τους, το 1952, όπως περιγράφεται στη βιογραφία του γκαλερίστα είναι η παρακάτω: “Aπό τη γκαλερί έβλεπε κάθε μέρα έναν αδύνατο ξανθό νεαρό να μπαίνει το πρωί σε μια βιοτεχνία παπουτσιών και να βγαίνει το απόγευμα. Kάποια μέρα τον ρώτησε πώς τον λένε και πού πάει. “Σχεδιάζω παπούτσια για μια βιοτεχνία”, του απάντησε ο 24χρονος νεαρός. “Mπορείτε να μου φέρετε μερικά σχέδιά σας να δω;”, τον ρώτησε. Όταν την επομένη μέρα είδε τα ντοσιέ με τα γοβάκια, ο Iόλας αναφώνησε “Tι θαύμα! Aυτά τα σχέδια είναι υπέροχα. Aγαπητέ μου, σας κάνω έκθεση”.
Την ίδια χρονιά ο Warhol κάνει την πρώτη του έκθεση στην πασίγνωστη γκαλερί του Ιόλα, Hugo, με “Παπούτσια” και σχέδια βασισμένα σε κείμενα του Truman Capote, διχάζοντας κοινό και κρητικούς και δίνοντας βήμα στον άγνωστο μέχρι τότε καλλιτέχνη που στη συνέχεια εξελίχθηκε στη γνωστή ανατρεπτική καλλιτεχνική φυσιογνωμία.
Ο Andy Warhol και ο Αλέξανδρος Ιόλας, πέθαναν την ίδια χρονιά, το 1987. Το κύκνειο άσμα που μοιράστηκαν ήταν η τελευταία έκθεση του Warhol στην τελευταία γκαλερί του Ιόλα, Palazzo Stelline στο Μιλάνο. Το θέμα της έκθεσης ήταν ο Μυστικός Δείπνος και ήταν παραγγελία του Αλέξανδρου Ιόλα στον Warhol, σαν μια ενδιαφέρουσα απάντηση στο ομότιτλο έργο του Leonardo Da Vinci που βρίσκεται σε εκκλησία της ίδιας πόλης.
Με αφορμή την 30ή επέτειο από το θάνατο του Andy Warhol, ο Μυστικός Δείπνος του, “Sixty Last Suppers”, 1986, παρουσιάζεται από το Museo del Novecento, στο Μιλάνο (24.03 – 18.05.2017), δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να θαυμάσει από κοντά το τελευταίο έργο του ιδιοφυούς καλλιτέχνη.
Στη συνέχεια η πολυσχιδής προσωπικότητα του Andy Warhol, λειτούργησε ανατρεπτικά σε πολλούς τομείς της τέχνης αφήνοντας παρακαταθήκη, σημαντικό έργο σαν ζωγράφος, γλύπτης, κινηματογραφιστής, συγγραφέας και συλλέκτης.
Με επιρροές από τη διαφήμιση, χώρο στον οποίο εργαζόταν σαν εικονογράφος, μετέφερε την εικόνα και στη ζωγραφική. Εκατοντάδες χρωματιστά κουτιά της σούπας Campbell, αμέτρητα μπουκάλια Coca Cola και στη συνέχεια προσωπογραφίες διασήμων, σύμβολα της αμερικάνικης pop κουλτούρας παράγονται μαζικά από τον Warhol και τον κάνουν ευρέως γνωστό μέσα από τα προκλητικά φανταχτερά τους χρώματα. Η Pop Art βρισκόταν παντού πια στη Νέα Υόρκη και ο Andy Warhol ήταν ο πιο διάσημος εκπρόσωπός της.
Οι απαιτήσεις της αυξημένης και μαζικής παραγωγής των έργων του, που πολλά από αυτά γινόταν με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, τον οδήγησαν στο να νοικιάσει έναν χώρο παλιού εργοστασίου για να τον χρησιμοποιήσει σαν εργαστήριο και έτσι γεννήθηκε το Factory (1962 – 1968) .
Ο χώρος σύντομα εξελίχθηκε σε τόπο συγκέντρωσης διασημοτήτων, καλλιτεχνών, μελών της αβάν γκαρντ και αντεργκράουντ κουλτούρας, τοξικομανών, ομοφυλόφιλων, μουσικών και φιλότεχνων. Το πάρτι έγινε μόνιμο με τον Andy Warhol να ανακαλύπτει ανάμεσα στους θαμώνες μελλοντικά είδωλα και να δημιουργεί stars που στην πλειοψηφία τους είχαν μικρή διάρκεια και κοινό τέλος με θανάτο από ναρκωτικά ή αυτοκτονίες.
Το 1968 έρχεται και το τέλος του θρυλικού Factory, μετά από την απόπειρα δολοφονίας του, από την ηθοποιό και ριζοσπαστική φεμινίστρια Valerie Solanas. Στο νοσοκομείο, όπου τον μετέφεραν μετά τον πυροβολισμό θεωρήθηκε κλινικά νεκρός, αλλά οι γιατροί κατάφεραν να τον σώσουν. Μετά την ανάρρωση του, ο χώρος έκλεισε, οι “παρέες” του άλλαξαν, άρχισε να συχνάζει στο Studio 54, αλλά συνέχισε να εμφανιζεται στα πάρτυ με την εντυπωσιακή συνοδεία του, η οποία όμως αποτελούνταν πια από διασημότητες.
Παράλληλα με τις έντυπες “εικόνες” του, πειραματίστηκε και με τον κινηματογράφο από τη θέση του σκηνοθέτη δημιουργώντας ταινίες με εμφανή τα στοιχεία της πρόκλησης του έντονου ερωτισμού και κάποιες φορές την ασυνήθιστα μεγάλη διάρκειά τους.
Στην πρώτη του ταινία Sleep (1963), κινηματογραφεί τον τότε εραστή του, ποιητή John Giorno, να κοιμάται. Η διάρκεια της ταινίας διαφέρει από μαρτυρία σε μαρτυρία, αλλά η κεντρική ιδέα της ταινίας ήταν να διαρκεί γύρω στις 8 ώρες, όσο περίπου είναι ο μέσος χρόνος που πρέπει να κοιμάται ένας άνθρωπος. Κανείς βέβαια δεν γνωρίζει ποιά θα ήταν η τύχη της ταινίας αν κινηματογραφούσε σαν “ωραία κοιμωμένη” την Marilyn Monroe, η οποία είχε “φύγει” ένα χρόνο νωρίτερα, αλλά έγινε ένα από τα πιό διάσημα pop έργα του Warhol σε όλες τις εντυπωσιακές αποχρώσεις.
Στην ταινία του Empire (1964), διάρκειας οκτώ ωρών παρουσίασε τη δική του ακραία εκδοχή του βαρετού παρουσιάζοντας πλάνα του Empire State Building σε πραγματικό χρόνο.
Τα έργα του ακόμη και σήμερα, αποτελούν εμμονή για τους συλλέκτες ανά τον κόσμο και πολλά από αυτά πρωταγωνιστούν στις μεγάλες δημοπρασίες, ενώ αστρονομικά ποσά δαπανούνται για την απόκτησή τους.
Τα σκήπτρα κρατά το Silver Car Crash (Double Disaster) (1963), που πουλήθηκε από τους Sotheby’s το 2013 για 105,4 εκ. δολάρια. Ακολουθούν το Eight Elvises (1963) για 100 εκ. δολάρια και η Turquoise Marilyn (1964) το 2007, για 80 εκ. δολάρια.
Ο ίδιος αν και δεν φοβόταν να πεθάνει, όπως έλεγε, απλά δεν θα ήθελε να βρίσκεται εκεί όταν συμβεί, πέθανε μετά από μια απλή επέμβαση στη χολή ενώ ο ίδιος τις προηγούμενες ημέρες ήταν σίγουρος πως δεν θα επέστρεφε από το νοσοκομείο, αν και τον διαβεβαίωναν πως ήταν μια επέμβαση ρουτίνας.
“Everyone will be famous for 15 minutes.”
