Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Η Αριέλα Βερτεμέρ (Ariela Wertheimer), η διεθνούς φήμης εικαστικός, που κέρδισε το βραβείο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου στη Βενετία με την εγκατάσταση Homelandscape, που πραγματεύεται την ασθένεια και την ανθρώπινη ύπαρξη μεταξύ ζωής και θανάτου, μιλά στο Artviews.
Κοιτώντας τα τελάρα και τις εγκαταστάσεις της Ariela Wertheimer αντιλαμβανόμαστε ότι τόσο η δημιουργική διαδικασία, όσο και τα έργα της είναι βιωματικά, βαθιά εμπνευσμένα από τις προσωπικές της εμπειρίες, το συναισθηματικό βάθος και την διάθεση για πειραματισμό με τα υλικά. Τα θέματα που αγγίζει—όπως το τραύμα, η θλίψη, η ταυτότητα και η θεραπεία—είναι όχι μόνο καθολικά, αλλά αποδίδονται μέσα από την συνεχώς εξελισσόμενη καλλιτεχνική της πρακτική.
Η αναγνώριση του καλλιτεχνικού της ταλέντου διαμόρφωσε το δημιουργικό της ταξίδι, με την προσωπική της ζωή να αποτελεί μια σταθερή πηγή έμπνευσης. Οι εκθέσεις της, όπως η Freedom To Let Go, συνδυάζουν βαθιά προσωπικά συναισθήματα με ισχυρούς οπτικούς συμβολισμούς, χρησιμοποιώντας πορτρέτα και φωτογραφίες για να εξερευνήσουν τις συναισθηματικές «φυλακές» που όλοι κουβαλάμε.
Οι επιρροές της, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, αποκαλύπτουν την επιθυμία της να σπρώχνει συνεχώς τα όρια και να σπάει τους συμβατικούς κανόνες στο έργο της. Ο πειραματισμός με τα υλικά ενισχύει περαιτέρω την τακτική και συναισθηματική αντήχηση των έργων της. Απολαμβάνει να παίζει με υφές, χρησιμοποιώντας τα πάντα, από φωτογραφίες εκτυπωμένες σε ύφασμα μέχρι πολυμερή και βιομηχανικό πλέγμα, κάτι που προσθέτει νέες διαστάσεις στα έργα της και ενισχύει την συναισθηματική τους επίδραση.
Ως καλλιτέχνης, η Wertheimer βλέπει το ρόλο της ως εξερεύνηση. Θέλει το κοινό της να συνδεθεί με τα έργα της σε βαθύ συναισθηματικό επίπεδο, προσκαλώντας το να αναλογιστεί τις δικές του εμπειρίες και συναισθήματα. Αυτή η προοπτική ευθυγραμμίζεται με τις σκέψεις της για την εννοιολογική τέχνη, την οποία θεωρεί ένα ισχυρό εργαλείο για την πρόκληση κριτικής σκέψης και συναισθηματικής ενδοσκόπησης, αντί για απλή αισθητική εκτίμηση.
Tower of Babel
Η δουλειά της στις εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα σε έργα όπως το Homelandscape, αποτυπώνει την εξελισσόμενη καλλιτεχνική της άποψη. Η μεγάλης κλίμακας, εμβληματική φύση του έργου της προσκαλεί το κοινό να εισέλθει φυσικά και συναισθηματικά στην αφήγηση, δημιουργώντας μια βαθύτερη σύνδεση με τα θέματα που εξερευνώνται. Στο Homelandscape, η χρήση 800 μάσκων ακτινοθεραπείας για να σχηματίσουν τοπογραφικό τοπίο αντιμετωπίζει με έμφαση την εύθραυστη φύση της ζωής και τη συνδεσιμότητα της μνήμης και της ταυτότητας.
Η αναγνώριση που έλαβε για την εγκατάσταση Homelandscape στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο στη Βενετία υπογραμμίζει τη συναισθηματική δύναμη και την καθολικότητα της τέχνης της. Το έργο, εμπνευσμένο από την μάχη του εκλιπόντος συζύγου της με τον καρκίνο, εξερευνά την αλληλεπίδραση μεταξύ ζωής και θανάτου, ένα θέμα που συνδέεται βαθιά με τους θεατές που έχουν βιώσει παρόμοιες απώλειες.
Ατενίζοντας το μέλλον, η Wertheimer ενθουσιάζεται για συνεργασίες με καλλιτέχνες από διαφορετικά πολιτιστικά υπόβαθρα, ειδικά στην Ελλάδα, όπου τα θέματα του τραύματος, της θεραπείας και της μνήμης έχουν έντονη πολιτιστική σημασία. Αυτή η διάθεση για συνεργασία τονίζει την πεποίθησή της για τη κοινή συναισθηματική γλώσσα της τέχνης, η οποία ξεπερνά τα σύνορα και φέρνει νέες προοπτικές στη δημιουργική διαδικασία.
Στη συνέντευξη μας η διακεκριμένη Ισραηλινή καλλιτέχνις Ariela Wertheimer μοιράζεται τις σκέψεις της για τη δημιουργική της πορεία, το συναισθηματικό βάθος της τέχνης της και τα ισχυρά θέματα που καθοδηγούν το έργο της.
– Ariela, πώς ξεκίνησε η πορεία σας στην τέχνη;
– Η τέχνη ήταν πάντα αδιάσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Από μικρή ηλικία αναγνωρίστηκα για το ταλέντο μου και μου δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξω τις ικανότητές μου, λαμβάνοντας υποτροφία από τον δήμο της πατρίδας μου που υποστήριξε την καλλιτεχνική μου εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 18. Η τέχνη για μένα ήταν πάντα μια φυσική μορφή έκφρασης. Δεν ήταν ποτέ κάτι που αποφάσισα να ακολουθήσω—ήταν κάτι που με διάλεξε.
– Τι εμπνέει το έργο σας;
– Το έργο μου εμπνέεται βαθιά από τις προσωπικές μου εμπειρίες και τα συναισθηματικά στρώματα που κουβαλάω μέσα μου. Οι ιστορίες που μοιράζομαι μέσα από την τέχνη μου δεν είναι απλώς οπτικές αναπαραστάσεις, αλλά συναισθηματικές μεταφράσεις.
Για παράδειγμα, στην έκθεσή μου “Freedom To Let Go“, συνδυάζω ζωγραφισμένα πορτρέτα με φωτογραφίες σιδερένιων δομών, δημιουργώντας μια αντίθεση που αντιπροσωπεύει τις εσωτερικές “φυλακές” που όλοι κουβαλάμε. Η αποδοχή αυτών των φυλακών, αντί να τις απορρίπτουμε, μπορεί να τις μεταμορφώσει σε πηγές δύναμης. Κάθε έργο είναι προσωπικό, αγγίζοντας διάφορα συναισθηματικά ορόσημα στη ζωή μου—είτε πρόκειται για την αντιμετώπιση του σεξουαλικού τραύματος στο “Skin”, την ανασκόπηση των επιλογών ζωής στο “Odyssey”, ή την έκφραση της θλίψης για την απώλεια του συζύγου μου από καρκίνο στο “Homelandscape”.
Αυτά τα έργα εξελίσσονται από τη ζωή την ίδια, είναι βαθιά προσωπικά αλλά ταυτόχρονα παγκόσμια αποδεκτά.
– Ποιοι καλλιτέχνες σας έχουν επηρεάσει;
– Ο Pablo Picasso είναι μία από τις σημαντικότερες επιρροές στο έργο μου. Η ικανότητά του να σπάει τις συμβάσεις και να βλέπει τον κόσμο μέσα από έναν διαφορετικό φακό με εμπνέει να αμφισβητώ πάντα τις κοινωνικές νόρμες και να ωθώ τα όρια. Το θάρρος του να επανεφευρίσκει τον εαυτό του συνεχώς στην τέχνη του με υπενθυμίζει ότι πάντα υπάρχουν νέοι τρόποι να αντιληφθούμε και να αναπαραστήσουμε τον κόσμο γύρω μας.
– Σας αρέσει να πειραματίζεστε με τα υλικά;
– Αγαπώ να πειραματίζομαι με υλικά, ειδικά με τον τρόπο που διαφορετικές υφές μπορούν να μεταμορφώσουν τον συναισθηματικό αντίκτυπο ενός έργου. Είμαι γοητευμένη από τις αναπάντεχες δυνατότητες τόσο των παραδοσιακών, όσο και των μη παραδοσιακών υλικών.
Για παράδειγμα, τυπώνω φωτογραφίες σε ύφασμα και στη συνέχεια το γυαλίζω, όπως θα το έκανε κανείς με το τζιν. Επίσης, ενσωματώνω πολυμερή, βιομηχανικό δίχτυ και άλλα υλικά που προσφέρουν μια υφή για να δημιουργήσω επιφάνειες ζωγραφικής. Αυτός ο πειραματισμός μου επιτρέπει να εκφράσω το βάθος με έναν νέο, αφής τρόπο που απευθύνεται τόσο στα μάτια όσο και στα χέρια του θεατή.
– Ποια είναι η κεντρική φιλοσοφία σας ως καλλιτέχνιδα;
– Η φιλοσοφία μου εστιάζει στην εξερεύνηση. Προσεγγίζω την τέχνη ως ένα ταξίδι, παραμένοντας παρούσα καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας και επιτρέποντας της να ξεδιπλωθεί. Θέλω οι θεατές μου να βιώσουν συναισθήματα που τους αγγίζουν βαθιά—είτε πρόκειται για χαρά, λύπη ή στοχασμό. Έχω δει πώς το έργο μου μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να κλάψουν, να γελάσουν ή να αναλογιστούν τις δικές τους ζωές, και εκεί βρίσκεται η πραγματική μαγεία.
Η τέχνη, για μένα, δεν είναι μόνο για το τι απεικονίζεται, αλλά για αυτό που προσθέτει στη δημιουργία ενός χώρου όπου ο θεατής μπορεί να συνδεθεί σε προσωπικό επίπεδο.
– Πιστεύετε ότι οι γυναίκες καλλιτέχνιδες αντιμετωπίζουν περισσότερες προκλήσεις και δυσκολίες από τους άνδρες καλλιτέχνες;
– Η διαφορά σιγά-σιγά μειώνεται, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις. Δεν πρόκειται για ικανότητες ή πρόσβαση, αλλά για την ευαισθησία και την θεματική ένταση που συχνά φέρνουν οι γυναίκες στην τέχνη τους.
Ως γυναίκες καλλιτέχνιδες, έχουμε την τάση να ασχολούμαστε με θέματα συναισθηματικής έντασης—είτε πρόκειται για τραύματα, ταυτότητες ή σχέσεις—που δεν εκτιμώνται πάντα με τον ίδιο τρόπο. Ωστόσο, ο κόσμος της τέχνης αλλάζει και πλέον υπάρχει περισσότερος χώρος για διαφορετικές φωνές. Οι γυναίκες καλλιτέχνιδες αρχίζουν να βρίσκουν περισσότερες πλατφόρμες για να μοιραστούν τις προοπτικές τους, εμπλουτίζοντας τον καλλιτεχνικό λόγο με μοναδικές απόψεις.
Η Τέχνη δεν ήταν ποτέ κάτι που αποφάσισα να ακολουθήσω. Ήταν κάτι που με διάλεξε
– Τα πρώτα έργα σας ήταν πιο αφηρημένα και επικεντρώνονταν στο χρώμα και το συναίσθημα, αλλά τώρα δημιουργείτε μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις με ισχυρά νοήματα. Μίληστε μας για αυτή την καλλιτεχνική σας εξέλιξη;
– Ξεκίνησα με πιο παραδοσιακά θέματα, όπως τοπία και νεκρές φύσεις, επικεντρωμένη στο χρώμα και το συναίσθημα. Ωστόσο, καθώς εξελισσόμουν ως καλλιτέχνις, ένιωσα την ανάγκη να εκφράσω βαθύτερα θέματα, προσωπικά αλλά και κοινωνικά.
Στη σειρά μου “Signs of War” από τη δεκαετία του 1980, χρησιμοποίησα αυτοπροσωπογραφίες για να αναδείξω τις κοινωνικές πιέσεις προς τις γυναίκες. Ζωγράφισα τον εαυτό μου σε ζωντανά χρώματα και έπειτα κάλυψα αυτά τα χρώματα με μπλε, συμβολίζοντας τον τρόπο που η κοινωνία συχνά πιέζει τις γυναίκες να αποσιωπήσουν την ατομικότητά τους. Οι στρώσεις κεριού στο έργο αντιπροσώπευαν τα συναισθηματικά καλύμματα που υιοθετούμε για να ανταπεξέλθουμε.
Σήμερα, οι εγκαταστάσεις μου είναι πολύ μεγαλύτερης κλίμακας και προσκαλούν τον θεατή να εισέλθει σωματικά και συναισθηματικά στο έργο. Για παράδειγμα, δημιουργώ τοίχους 5×7 μέτρων καλυμμένους με υφές που θυμίζουν ανθρώπινο δέρμα ή φωτογραφικά αποσπάσματα του ανθρώπινου σώματος. Αυτές οι εγκαταστάσεις γίνονται σε περιβάλλοντα, όπου το κοινό δεν είναι απλώς παρατηρητής αλλά μέρος της αφήγησης.
– Βλέπετε την τέχνη ως μια παγκόσμια γλώσσα;
– Απολύτως. Η τέχνη ξεπερνά τη γλώσσα, τον πολιτισμό και τα σύνορα. Μιλά στην κοινή ανθρώπινη εμπειρία. Ακόμα και όταν το περιεχόμενο είναι έντονα προσωπικό, η συναισθηματική του ουσία παραμένει κάτι που όλοι μπορούμε να συνδεθούμε. Η δύναμη της τέχνης έγκειται στην ικανότητά της να αγγίζει κάτι βαθιά μέσα μας, ανεξάρτητα από το που προερχόμαστε ή ποια γλώσσα μιλάμε.
– Ποια είναι η άποψή σας για την εννοιολογική τέχνη;
– Η εννοιολογική τέχνη υπήρξε μια επαναστατική αλλαγή στο πώς αντιλαμβανόμαστε τη δημιουργικότητα. Μετέφερε την προσοχή από την αισθητική στις ιδέες, αμφισβητώντας τις παραδοσιακές έννοιες της τέχνης.
Για μένα, η εννοιολογική τέχνη είναι πολύτιμη γιατί προσκαλεί τον θεατή να σκεφτεί κριτικά, να αναλογιστεί και να αμφισβητήσει τις παραδοχές του. Δεν είναι απαραίτητο να αρέσει το έργο στον θεατή. Το σημαντικό είναι οι ερωτήσεις που προκαλεί και τα συναισθήματα που αναδεικνύει.
– Έχετε επίσης δουλέψει με την βίντεο-τέχνη. Πώς επηρεάζει αυτό το μέσο την πρακτική σας;
– Η βίντεο-art δίνει άλλη διάσταση στο έργο. Μου επιτρέπει να προσθέσω στρώματα κίνησης, ήχου και περάσματος του χρόνου, κάτι που εμπλουτίζει την πρακτική μου. Μετατρέπει τις στατικές εικόνες σε δυναμικές αφηγήσεις, αποτυπώνοντας την ρευστότητα του συναισθήματος και της εμπειρίας.
Μέσω του βίντεο, μπορώ να δημιουργήσω πιο σύνθετες ιστορίες, παραμορφώνοντας γνωστές εικόνες για να προκαλέσω βαθύτερα στρώματα νοήματος. Η κινούμενη εικόνα προσφέρει έναν ισχυρό τρόπο να εξερευνήσουμε τη χρονική φύση της ζωής και της μνήμης.
– Πιστεύετε ότι η θλίψη ή η χαρά είναι πιο παραγωγικοί συναισθηματικοί χώροι για δημιουργία;
– Και η θλίψη και η χαρά μπορούν να είναι απίστευτα παραγωγικοί χώροι για δημιουργία. Τα συναισθήματα δεν είναι γραμμικά, και ούτε η τέχνη είναι.
Η σειρά μου “Skin“, για παράδειγμα, περιλαμβάνει ένα έργο με τίτλο “Kaleidoscope“, που αποτελείται από 16 ζωηρά έργα που αντικατοπτρίζουν τη διαδικασία θεραπείας. Παρά το γεγονός ότι το έργο προέρχεται από ένα επώδυνο θέμα, είναι γεμάτο χρώμα και ζωή. Είτε πρόκειται για τον πόνο της απώλειας, είτε για τον εορτασμό της ανθεκτικότητας, και η χαρά και η θλίψη συμβάλλουν στη δημιουργική διαδικασία.
Tο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο στη Βενετία και το βραβείο που έλαβε
– Λάβατε βραβείο από το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο στη Βενετία για το έργο σας “Homelandscape”. Ένα έργο που το εμπνευστήκατε από μια κατάσταση πολύ δυσάρεστη για σας και την οικογένειά σας. Πώς αισθανθήκατε;
– Ήταν μια απίστευτη τιμή και χαρά για μένα να λάβω το βραβείο για την εγκατάσταση μικτής τεχνικής “Homelandscape“, την οποία εμπνεύστηκα από τον αγώνα του αείμνηστου συζύγου μου με τον καρκίνο.
Η εγκατάσταση μεταφέρει την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ ζωής και θανάτου, συμβολίζοντας την ευθραυστότητα της ύπαρξης. Εξερευνά θέματα μνήμης, απώλειας και την πνευματική αποτύπωση που αφήνει κάθε άτομο.
Το βραβείο αποτέλεσε αναγνώριση του συναισθηματικού βάθους του έργου και της ικανότητάς του να συνδεθεί με άλλους που έχουν βιώσει παρόμοιο πόνο.
– Η εγκατάσταση αυτή συνδέει το τοπίο με το σώμα, το συναίσθημα με τη μνήμη. Μπορείτε να μας αναλύσετε το concept;
– Το “Homelandscape” είναι βαθιά προσωπικό, αντλώντας από τη φράση “a person is a reflection of their homeland.” «ένα άτομο είναι αντανάκλαση της πατρίδας του».
Η εγκατάσταση χρησιμοποιεί πάνω από 800 μάσκες ακτινοβολίας, που συλλέχθηκαν από ασθενείς με καρκίνο, για να δημιουργήσει ένα τοπογραφικό τοπίο. Οι μάσκες συμβολίζουν την εξασθένιση των ατομικών ταυτοτήτων καθώς συγχωνεύονται με τη γη.
Ο «ουρανός» στο έργο είναι απεικονισμένος από φωτογραφίες σκαφών, τις οποίες έτριψα προσωπικά, διατηρώντας το υπόλειμμα των χρωμάτων σε γυάλινες φιάλες ως τρόπο να διατηρηθεί η μνήμη στην πιο λεπτομερή της μορφή. Το έργο είναι μια συναισθηματικά έντονη αναπαράσταση της πορείας μεταξύ ζωής και θανάτου.
– Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
– Κοιτώντας μπροστά, ονειρεύομαι να εκθέσω στην Ελλάδα. Τα παγκόσμια θέματα του τραύματος, της θεραπείας και της μνήμης έχουν βαθιά σχέση με την ελληνική κουλτούρα, και θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ με έναν Έλληνα καλλιτέχνη για να φέρουμε φρέσκες προοπτικές στο έργο.
Η τέχνη μπορεί να είναι μια μοναχική πρακτική, αλλά η συνεργασία προσφέρει μια νέα πλούσια διάσταση στη δημιουργική διαδικασία, προσφέροντας τόσο μια κοινή συναισθηματική γλώσσα όσο και νέες ανακαλύψεις.
Who is who
Η Αriela Wertheimer είναι μια πολυδιάστατη καλλιτέχνις: γεννήθηκε στο Ισραήλ το 1957 και ζει και εργάζεται εκεί. Είναι ενεργή σε διάφορα μέσα: φωτογραφία, ζωγραφική και βίντεο. Τα έργα της εστιάζουν στην ταυτότητα, τον χρόνο και τη μνήμη του σώματος. Έχει πραγματοποιήσει πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στο Ισραήλ και στο εξωτερικό, μεταξύ των οποίων στην “Artists House“, Χάιφα, “Shechter Gallery“, Τελ Αβίβ, “Farkash Gallery” και “RawArt Gallery“, Τελ Αβίβ, Art Miami, “Hotel Utopia” στο Fresh Paint, Τελ Αβίβ, Art Expo, Ν.Υ., B12 Gallery, Ibiza, “Chashama Gallery“, Νέα Υόρκη, “Palazzo Mora“, Βενετία, και “Cello Factory“, Λονδίνο.
c.v
– 1981: Σπούδασε γλυπτική στο Arts Center, Be’er–Sheva
– 1990-1: Σπούδασε ζωγραφική στο Culture Center, Nahariya
– 1991: Ομαδική έκθεση στο Beit–Rassel, Nahariya
– 1992-5: Σπούδασε ζωγραφική στο Oranim College, Kiryat Tivon
– 1995: Ομαδική έκθεση, Artist House, Χάιφα
– 2016: “The Freedom to Let Go”, Farkash Gallery, Τελ Αβίβ
– 2021: “Homelandscape”, RawArt Gallery, Τελ Αβίβ
– 2022: “Homelandscape”, ECC Palazzo Mora, Βενετία
Μόνιμες εκθέσεις:
– Νοσοκομείο Rambam, Χάιφα
– Νοσοκομείο Ichilov, Τελ Αβίβ
– Κέντρο Ιτζάκ Ραμπίν, Τελ Αβίβ
Έργα της βρίσκονται σε Σημαντικές Συλλογές όπως :
– Συλλογή Leora Pina
– Συλλογή Ofer Krezner
– Συλλογή Judy και Avi Tiomkin
– Κέντρο Ραμπίν
