The Art | Artists’ Diaries

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποι της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάζονται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, για χρονικό διάστημα του οποίου όχι μόνο δεν γνωρίζουν τη διάρκεια, αλλά ούτε καν, το αν και πότε θα υπάρξει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή κανονικότητας.

Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελίξεις. Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον συνεχίζεται η επικοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα,  είναι μόνο μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσες τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Τι γίνεται, όμως με τους υπόλοιπους χώρους τέχνης και πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μιας και ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης λειτουργίας τους βασίζεται στην προσωπική επαφή με το κοινό τους;

Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.

Στην ενότητα του ArtViews “The Art | Artists Diaries” θα φιλοξενούνται συνεντεύξεις από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες (εικαστικούς, μουσικούς, χορευτές, ηθοποιούς, κλπ), γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.

-Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιο τρόπο επηρεάζεται η τέχνη;

-Η τέχνη λειτουργεί πάντα σαν μια λεπτή μεμβράνη που δέχεται όλες τις δονήσεις της κοινωνίας. Υπάρχουν οι άμεσες μικρο-δονήσεις, σαν μια πρώτη αντίδραση στο όποιο φαινόμενο και υπάρχουν και οι ετεροχρονισμένες, που συνήθως είναι μεγαλύτερες σε διάρκεια και ένταση και αποτυπώνονται τελικά σαν κορωνίδες του πολιτισμού. Με αυτή την έννοια, κάθε σημαντικό γεγονός επηρέαζε και θα επηρεάζει την παραγωγή της τέχνης.

-Τέχνες | Καλλιτέχνες. Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα;

-Στο πλαίσιο της καραντίνας, υπήρξε για ένα μεγάλο διάστημα η ευκαιρία για ανασυγκρότηση και αναστοχασμό για το ποιοι είμαστε και τι κάνουμε για εμάς, τι κάνουμε στον πλανήτη που κατοικούμε και γενικά πώς πρέπει να πορευτούμε από δω και πέρα. Αυτή η πορεία θα μπορούσε να μας διδάξει πολλά για τον εαυτό μας.

Τελικά, νομίζω πως λειτούργησε περισσότερο σαν φούσκα, παρά σαν οτιδήποτε άλλο. Υπήρξαν σπασμωδικές κινήσεις φορέων και καλλιτεχνών που θύμιζαν περισσότερο μια “μόδα”, παρά κάτι ουσιαστικό. Από τώρα και για το επόμενο διάστημα, πιστεύω ότι θα υπάρξει μια πιο ξεκάθαρη αποτύπωση του πραγματικού αντίκτυπου της πανδημίας.

-Η αγορά της τέχνης θα επηρεασθεί; Πόσο και πως;

-Η αγορά της τέχνης τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ούτως η άλλως. Μικρές γκαλερί κλείνουν η μια μετά την άλλη, ενώ ταυτόχρονα κολοσσοί έχουν αυξήσει τα έσοδα τους κατά πολύ. Αυτό δεν νομίζω ότι θα αλλάξει στο άμεσο μέλλον, απλά επιτάχυνε περαιτέρω το κλείσιμο των μικρών χώρων τέχνης που στερούνται επιδοτήσεων ή άλλης αντίστοιχης στήριξης.

Ένα μερίδιο της αγοράς ήδη ανήκει στις διαδικτυακές πλατφόρμες τέχνης

-Τέχνες | Τεχνολογία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης;

-Ένα μερίδιο της αγοράς ήδη ανήκει στις διαδικτυακές πλατφόρμες τέχνης. Φαίνεται ότι η πανδημία μας έφερε πιο κοντά στην πλήρη απεξάρτηση από τον φυσικό χώρο αγοροπωλησίας της. Οι νεότερες γενιές δεν έχουν κανένα πρόβλημα να αγοράσουν από το διαδίκτυο. Βέβαια διαφέρει σημαντικά από την επίσκεψη- φυσική παρουσία- σε έναν χώρο τέχνης, με τον ίδιο τον καλλιτέχνη να ξεδιπλώνει τις σκέψεις του σε ενότητες, εκθέτοντας τες μέσα από κάποιο αφήγημα. Κάτι τέτοιο, τείνει να εξαφανιστεί και την θέση του να πάρει ή “θραυσματικότητα”, που εξάλλου χαρακτηρίζει στο μεγαλύτερο εύρος την εποχή μας.

Τα έργα όμως που είναι κατασκευασμένα να λειτουργούν με την δια ζώσης ενατένιση, δεν γίνεται να λειτουργήσουν αποτελεσματικά εξ αποστάσεως

-Τέχνη | Κοινωνική Αποστασιοποίηση. Πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασης;

-Το αν μπορεί η τέχνη να λειτουργήσει από φυσική απόσταση (physical distancing) αφορά την ίδια την λογική του έργου. Ένα διαδραστικό έργο, που για παράδειγμα έχει κατασκευαστεί για το διαδίκτυο, επόμενο είναι να λειτουργεί μια χαρά, μιας και βρίσκεται στον φυσικό του χώρο. Ένα τέτοιο έργο μπορεί ακόμα και να εντείνει τον κοινωνικό ιστό, εξαφανίζοντας την όποια κοινωνική απόσταση (social distancing).

Τα έργα όμως που είναι κατασκευασμένα να λειτουργούν με την δια ζώσης ενατένιση, δεν γίνεται να λειτουργήσουν αποτελεσματικά εξ αποστάσεως.

-Ποιο γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατι;

-Το 1972 ο Vito Acconci πραγματοποίησε μια περφόρμανς στη γκαλερί Sonnabend στο SoHo. Σ αυτή την περφόρμανς ο Acconci ήταν κρυμμένος κάτω από μία ξύλινη ράμπα και αυνανιζόταν, έχοντας σαν «υλικό» τους επισκέπτες της γκαλερί! Το μόνο που ακουγόταν στον άδειο χώρο, ήταν ή φωνή του που έλεγε: «είσαι στα αριστερά μου. . . απομακρύνεσαι αλλά σπρώχνω το σώμα μου επάνω σου, στη γωνία. . . λυγίζεις το κεφάλι σου πάνω μου. . . Πιέζω τα μάτια μου στα μαλλιά σου».

Αυτή η απελπισία της απόστασης και ταυτόχρονα η επιθυμία της συνεύρεσης, κάνουν το έργο του Acconci πιο επίκαιρο από ποτέ!

-Η ιστορία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμη και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα;

-Ο πιο άμεσος τρόπος καταγραφής της ιστορίας του ανθρώπου είναι η τέχνη. Ποτέ δεν έχουν γίνει εξαιρέσεις, ασχέτως της δυσκολίας, το ίδιο θα συμβεί και τώρα.

who is who

Ο Μάκης Κυριακόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε Ζωγραφική στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών με καθηγητή τον Χρόνη Μπότσογλου, από όπου αποφοίτησε με βαθμό πτυχίου Άριστα, ενώ συνέχισε τις σπουδές του στο μεταπτυχιακό τμήμα της Α.Σ.Κ.Τ (Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών) “Ψηφιακές Μορφές Τέχνης”. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε art projects, διεθνείς εικαστικές εκθέσεις και φεστιβάλ, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Έργα του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.