Γράφει η Ζέτα Τζιώτη
Η εικαστικός- επιμελήτρια Άρτεμις Ποταμιάνου στο πλαίσιο μιας εικαστικής τριλογίας που συνεχίζεται ως ανοιχτός διάλογος στο χρόνο και θέτει σημαντικά αξιακά ζητήματα που αφορούν στην γυναικεία φύση, παρουσιάζει αυτές τις μέρες έργα της με τίτλο “Your history, it’s not my story” παράλληλα στην Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα και στην ΕΝΙΑ Gallery στον Πειραιά.
Στη θεματολογία αυτή, η εικαστικός επικεντρώνεται στο γυναικείο φύλο και συγκεκριμένα στην συνθήκη επιλογής, ελευθερίας ή ανελευθερίας και πώς αυτή ταυτοποιείται στην γυναικεία συνείδηση αλλά και στους ρόλους που καλείται να παίξει.
Χρησιμοποιώντας συμβολισμούς, η Ποταμιάνου προσπαθεί να αφυπνίσει τον θεατή και να τον κάνει κοινωνό της γυναικείας σκέψης και των αξιακών εμποδίων που η γυναικεία ύπαρξη καλείται να υπερπηδήξει ανά τους αιώνες.
Μελετώντας τα έργα της, διακρίνουμε ιδιαίτερα επιτυχημένους συμβολισμούς για την εν λόγω θεματολογία. Με αφετηρία το μεταλλικό πλέγμα του αίθριου στο Μουσείο Κατσίγρα που παραπέμπει μορφολογικά στα κλουβιά της, η καλλιτέχνιδα δημιουργεί μία site-specific εγκατάσταση.
Η πολύπλοκη εγκατάσταση κλουβιών εμπνευσμένη από υπαρκτά κτήρια, δισυπόστατα σύμβολα φυλακής ή προστασίας ή και τα δύο ανάλογα με την οπτική του θεατή, εμπεριέχουν τις κοινωνικές συνθήκες που καλείται να επιλέξει και να βιώσει μία γυναίκα, εγκλωβιστικές ή προστατευτικές, αφού μέσα στην ιστορία της τέχνης, την συναντάμε αρκετές φορές με τον συμβολισμό του πουλιού.
Ενώ η απρόσμενη τοιχογραφία- ταπετσαρία, στους τοίχους, που συντίθεται και συναπαρτίζεται από οικείες και ανοίκειες εικόνες, που δημιουργεί η καλλιτέχνιδα στους τοίχους της Πινακοθήκης, αποτελείται από μονάδα επαναλαμβανόμενου μοτίβου που απαρτίζεται από γνωστά έργα τέχνης, που δεικνύουν τους ρόλους θέασης του γυναικείου κόσμου από τους άντρες.
Γνωστά πορτρέτα γυναικών δημιουργημένα από σημαντικούς άντρες καλλιτέχνες, μεταλλάσσονται από την Ποταμιάνου με επέμβαση κολλάζ από μέρη γνωστών έργων που απεικονίζουν προσωπογραφίες ανδρών διατηρώντας τη γυναικεία τους ταυτότητα.
Η έκθεση στην Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα έγινε με την επιμέλεια της Έφης Μιχάλαρου, δημοσιογράφου, κριτικού Τέχνης & Επιμελήτριας Εκθέσεων.
-Άρτεμις, στην ατομική σας έκθεση «Your history, it’s not my story», στην Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας, Μουσείο Γ.Ι. Κατσίγρα, επικεντρώνεστε στο γυναικείο στοιχείο. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για αυτό;
-Ο συγκεκριμένος άξονας στην πρακτική μου με απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια αφού θέλω να επιστήσω την προσοχή των θεατών σε θέματα που αφορούν όχι μόνο στις γυναίκες αλλά γενικότερα τα στερεότυπα ρόλων σε ένα πατριαρχικό μοντέλο και είναι μόνο λογικό να μιλήσω κυρίως για τους γυναικείους ρόλους όντας γυναίκα.
Ο τίτλος ήδη της έκθεσης δείχνει τη διαφορά της συλλογικής ιστορίας με τις προσωπικές ιστορίες των γυναικών. Τις επιλογές που έχουν να κάνουν και τους δρόμους που μπορεί να αποτελέσουν συνθήκες εγκλωβισμού ή προστασίας γι’ αυτές.
Η αρχική ιδέα ξεκίνησε από μία παλιά παράδοση στην κεντρική Ευρώπη, όπου οι πλούσιοι άντρες έδιναν στη γυναίκα τους ως δώρο μία ρέπλικα του σπιτιού τους σε κλουβί. Τα κλουβιά ήταν μία γυναικεία υπόθεση γιατί ο ρόλος της γυναίκας ήταν να εκπαιδεύσει το πτηνό του κλουβιού αποδεικνύοντας ότι θα είναι καλή μάνα.
-Η έκθεση στην Πινακοθήκη Κατσίγρα, εκτείνεται σε δύο άξονες. Ποιοι είναι αυτοί και ποια τα κοινά σημεία μεταξύ τους;
-Όπως ανέφερα και πριν, σε αυτή την έκθεση θέλω να παρουσιάσω τις επιλογές που έχουν να κάνουν οι γυναίκες και τις συνθήκες που μπορεί να αποτελέσουν εγκλωβισμό ή προστασία γι’ αυτές.
Αυτό φαίνεται άμεσα στην εγκατάσταση με τα κλουβιά, “Which side are you on?”, όπου μέσα στα κλουβιά που αιωρούνται και εξελίσσονται στο χώρο ως ένα μεγάλο κλουβί, κρύβονται αντικείμενα που δεικνύουν αυτές τις συνθήκες.
Στο δεύτερο κομμάτι της έκθεσης, την εγκατάσταση “The unknown masterpiece”, στην εγκατάσταση όπου γνωστά πορτρέτα γυναικών δημιουργημένα από άντρες μεταλλάσσονται μέσω κολλάζ με κομμάτια γνωστών πορτρέτων αντρών.
Σε αυτή τη σειρά έργων θέλω να δείξω τους ρόλους που πολλές φορές οι γυναίκες καλούνται να υιοθετήσουν για να γίνουν μέρος ενός κοινωνικού συνόλου που, όμως, είναι ξένοι ή διαφορετικοί από αυτούς που αρχικά θα διάλεγαν. Οπότε και οι δύο εγκαταστάσεις έχουν να κάνουν με τους ρόλους και τις επιλογές των γυναικών.
-Θα θέλατε να κάνουμε μία περιήγηση στους αναγνώστες μας; Μιλήστε μας για τα αντικείμενα των κλουβιών και την σημειολογία τους.
-Μέσα στα κλουβιά έχω εντάξει αντικείμενα που δεικνύουν συνθήκες που πολλές φορές επιλέγουν ή όχι οι γυναίκες καθώς και καταστάσεις που μπορούν να ορίσουν διαφορετικούς ρόλους.
Η μητρότητα μέσω μιας μικρής κούνιας ή ένα παιχνίδι, ο γάμος -σε μια ανάλογη εκδοχή του Man Ray με την καλυμμένη όμως εδώ την ομπρέλα φαλλικό και αντρικό σύμβολο σύμφωνα με τους σουρεαλιστές και με ακάλυπτη τη ραπτομηχανή σύμβολο της γυναίκας να δημιουργούν ένα σύμπλεγμα -, τα κλειδιά που δείχνουν τις πολλαπλές “πόρτες” που μπορούν ή όχι να ανοίξουν, ο καθρέπτης σύμβολο της ομορφιάς, είναι μόνο κάποια από τα αντικείμενα που βρίσκονται μέσα στα κλουβιά.
Παράλληλα άλλα αντικείμενα όπως το ακυρωμένο διαβατήριο, τα πολλαπλά ρολόγια, ο μετρονόμος δείχνουν συνθήκες που πολλές φορές επηρεάζουν τη ζωή και τις αποφάσεις μιας γυναίκας.
Ταυτόχρονα σε κεντρικό σημείο βρίσκεται και ένα κενό κλουβί, σύμβολο όλων των συνθηκών που υπάρχουν και μπορούν να είναι εγκλωβιστηκές ή προστατευτικές αλλά δεν έχουν ακόμα οριστεί…
-Η έκθεσή σας αυτή είναι μέρος μιας τριλογίας που ξεκίνησε από την Αθήνα και την Enia Gallery πριν 4 χρόνια και σήμερα τρέχει παράλληλα το δεύτερο μέρος.
Ποιες ομοιότητες έχουν μεταξύ τους οι δύο εκθέσεις και τι σημαίνει για σας αυτός ο νοητός άξονας που τις ενώνει;
-Στην έκθεση που παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή στην Enia Gallery μέχρι τέλη Ιουνίου, έχει τον “I want to be the Hero of my story” είναι η συνέχεια και μέρος της τριλογίας που ετοιμάζω. Σε αυτή την έκθεση εστιάζω όχι μόνο σε συνθήκες που μπορούν να αποτελέσουν προστασία ή εγκλωβισμό αλλά παρουσιάζω πως πολλές φορές ο κόσμος και η δημιουργία γυναικών καλλιτεχνών παραγκωνίστηκε μέσα στην ιστορία Τέχνης.
Πρόκειται για ένα πολυεπίπεδο αφήγημα για τη γυναικεία συνθήκη και στην έκθεση παρουσιάζονται πέντε in situ εγκαταστάσεις. Στο πρώτο δωμάτιο-εγκατάσταση, τα πλεγμένα με κόκκινα κεντημένα κείμενα συρματοπλέγματα δημιουργούν μια λαβυρινθώδη διάσταση ορίζοντας για το θεατή μια προκαθορισμένη πορεία μέσα στο χώρο και είναι αφιερωμένο στην Emily Dickinson.
Στο επόμενο έργο, Silent Revolt αποτελεί μια σειρά από πορτραίτα φτιαγμένα από προσωπικά αντικείμενα τα οποία τσιμεντώνονται αρθρώνοντας ένα σύνολο εναλλακτικών αφηγήσεων από ιστορίες σιωπηρής καθημερινότητας, αληθινών γυναικών που έζησαν στο παρελθόν ή ζουν ανάμεσά μας, διεκδικώντας το χώρο και το ρόλο τους στην δομή των πραγμάτων.
Η τρίτη εγκατάσταση είναι αφιερωμένη στη May Morris, κόρη του William Morris που επισκιάστηκε από τον πατέρα της εγκλωβισμένη στο οικογενειακό της όνομα May. Στην εγκατάσταση αυτή υπάρχουν αναφορές στα ξύλινα κλουβιά της προηγούμενης έκθεσης.
Στο επόμενο έργο το κολάζ των γυναικών-δημιουργών του έργου με τα σακιά άμμου και το σιδερένιο πλαίσιο/σκαλωσιά που τις κρατά σε απόσταση φέρνουν στο νου έργα οχύρωσης σε μουσεία σε καιρό πολέμου θέλοντας να μεταφέρει το κοινό στοιχείο όλων αυτών των γυναικών δημιουργών, την παραγκώνιση του έργου τους λόγω του φύλου τους.
Τέλος στη τελευταία εγκατάσταση μάς μεταφέρει μέσα σε ένα μεγάλο κλουβί ένα κομμάτι από ένα σπίτι με τα έπιπλα και τα αντικείμενα σκεπασμένα φέρνοντας στο μυαλό απώλεια, προετοιμασία για μεγάλη απουσία, ή εγκατάλειψη…έξω υπάρχει η καρέκλα του παρατηρητή που δεν θέλει ή δεν μπορεί να κάνει κάτι στο δράμα που διαδραματίζετε.
-Είναι γεγονός ότι οι γυναίκες στον χώρο της τέχνης είναι πολύ περισσότερες από τους άντρες. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουν κάνει κάποια βήματα μπροστά σε σχέση με το παρελθόν;
-Σίγουρα έχουν γίνει πολλά βήματα στο χώρο της τέχνης, κυρίως από τις εποχές που παρουσιάζω στην έκθεση “I want to be the Hero of my story”.
Όμως αν κάποιος σκεφτεί ότι η πλειοψηφία των φοιτητών στις Σχολές Καλών Τεχνών είναι γυναίκες και μόνο ένα υπερβολικά μικρό ποσοστό μπορεί να συνεχίσει την πορεία του είτε γιατί δεν θα του δοθούν οι ίδιες ευκαιρίες από γκαλερί και μουσεία, είτε γιατί ακόμα τώρα οι περισσότερες από αυτές θα αναγκαστούν να διαλέξουν ανάμεσα στη καριέρα και την μητρότητα, σημαίνει ότι έχουμε ακόμα πολύ μεγάλο δρόμο να διανύσουμε.
Info Εκθέσεων
- «I want to be the Hero of my story» της Αρτέμιδος Ποταμιάνου στην ΕΝΙΑ Gallery παρατείνεται μέχρι τις 29 Ιουνίου 2024.
Την έκθεση αυτή συνοδεύει κατάλογος με κείμενα των Guerrilla Girls, Φαίης Τζανετουλάκου, Ντέλιας Ποταμιάνου.
ΕΝΙΑ Gallery
Μεσολογγίου 55, Πειραιάς 185 45
Παράταση Έκθεσης
Έως Σάββατο 29 Ιουνίου 2024
Ώρες Λειτουργίας
Πέμπτη – Παρασκευή 12:00-19:30
Σάββατο 12:00-16:00
Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας – Μουσείο Γ. Ι. Κατσίγρα
Λεωφ, Γεωρ. Παπανδρέου 2, Λάρισα
Επιμέλεια: Έφη Μιχάλαρου
Διάρκεια Έκθεσης
Έως 15 Μαΐου 2024