Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Ο διαβόητος Banksy, αποφάσισε να στρέψει για μια ακόμη φορά πάνω του το παγκόσμιο ενδιαφέρον, όταν ο μηχανισμός που είχε τοποθετήσει στο συγκεκριμένο έργο ενεργοποιήθηκε με το πάτημα ενός κουμπιού, αμέσως μετά το χτύπημα του σφυριού, που κατοχύρωνε το έργο στον αγοραστή. Έκπληκτο, το κοινό της δημοπρασίας είδε το έργο να γλιστρά από την κορνίζα του, στον μηχανισμό – καταστροφέα εγγράφων και να αυτοκαταστρέφεται σε λεπτές χάρτινες λωρίδες.
Βέβαια, πολλοί δεν δίστασαν να κάνουν λόγο για ένα σκηνοθετημένο κόλπο από τον καλλιτέχνη που πραγματοποιήθηκε με τη σύμφωνη γνώμη του γνωστού οίκου δημοπρασιών, αλλά και του άγνωστου πλειοδότη. Επίσης, υπάρχουν αναφορές για την παρουσία στην αίθουσα, ενός άγνωστου άνδρα – ο Banksy(;) – που απομακρύνθηκε από το προσωπικό ασφαλείας, ελάχιστα λεπτά μετά τη καταστροφή του έργου, ενώ το κοινό παρακολουθούσε άναυδο, μην μπορώντας να πιστέψει αυτό που μόλις είχε δει.
Ο ίδιος, ανέβασε στο λογαριασμό του, στο Instagram, video αποκαλύπτοντας πως τοποθέτησε τον μυστικό μηχανισμό στο έργο, έχοντας στο μυαλό του να τον χρησιμοποιήσει στην περίπτωση που το συγκεκριμένο έργο έβγαινε σε δημοπρασία και βέβαια τη σκηνή της καταστροφής. Η ανάρτηση συνοδευόταν και από το παρακάτω σχόλιο: “The urge to destroy is also a creative urge” – Picasso.
Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που ο κόσμος της τέχνης βρίσκεται μπροστά σε ένα από τα ανατρεπτικά και αντισυμβατικά γεγονότα με τα οποία ο Banksy ταρακουνά την παγκόσμια πολιτικοκοινωνική σκηνή. Όλη του η καλλιτεχνική δράση βασίζεται στο μύθο που ο ίδιος δημιούργησε και φροντίζει μέχρι και σήμερα όχι μόνο να συντηρεί, αλλά και να προσαρμόζει ανάλογα με τις ανάγκες της εποχής, αν και για αρκετό καιρό φιγουράριζε στο site του, το slogan … Don’t believe the hype! Ο street artist που είναι “αόρατος”, μιας και δεν έχει εμφανιστεί ποτέ δημόσια, φέρεται να γεννήθηκε το 1973 στο Bristol, όπου και ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στην εκεί underground καλλιτεχνική σκηνή με τη μέθοδο του stencil που του επέτρεπε να κινείται γρήγορα και αποτελεσματικά στις επιδρομές του στους δημόσιους χώρους. Στη συνέχεια οι δράσεις του γίνονται πιο περίπλοκες και περιλαμβάνουν παρεμβάσεις σε διάφορες μητροπόλεις κυρίως του δυτικού κόσμου.
Το 2005, ταξιδεύει στη Δυτική Όχθη και δημιουργεί 9 graffiti στο Τείχος της Ντροπής. Ανάμεσά τους και ένα άλλο κορίτσι με ένα μπουκέτο από μπαλόνια, όλα τους μονοχρωματικά και σε μαύρο χρώμα, που προσπαθεί με τη βοήθεια τους να πετάξει και να δραπετεύσει πάνω από το τείχος, κάνει το γύρο του κόσμου και επικοινωνεί την ακτιβιστική δράση του δημιουργού του.
Το Σεπτέμβριο του 2008, ταξιδεύει στην κατεστραμμένη από τον τυφώνα Νέα Ορλεάνη και δημιουργεί 15 graffiti, με πρωταγωνίστρια, το Umbrella Girl, που γίνεται γρήγορα το σύμβολο της πόλης.
Το 2015, επισκέπτεται τη βομβαρδισμένη Λωρίδα της Γάζας και φιλοτεχνεί στην πόρτα που ήταν ότι απέμεινε από το σπίτι του Ραμπέα Νταρντούνα μια Ελληνίδα θεά που κρατά το κεφάλι της. Ο ιδιοκτήτης, μην γνωρίζοντας ποιος είναι ο δημιουργός πουλά το έργο για μόλις 175 $. Και βέβαια μετά την πληρωμή και την απομάκρυνση του έργου, ο αγοραστής του δεν έχει καμιά διάθεση να το επιστρέψει ή να πληρώσει κάποιο υπέρογκο ποσό στον “αμαθή” και απογοητευμένο πωλητή όσο και αν εκείνος το επιθυμεί.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως η τέχνη του Banksy είναι αντιδραστικά πολιτικοποιημένη. Τι είναι, όμως αυτό που τον κάνει να εκθέτει τα έργα του σε γνωστές γκαλερί και ακόμη και τα πιο “ευτελή” από αυτά να πωλούνται σε πολύ υψηλές τιμές; Τον ενδιαφέρουν πραγματικά τα χρήματα και η δόξα ή η διαφήμιση και η προώθηση είναι αυτά που τον τοποθέτησαν τόσο ψηλά στο χρηματιστήριο της τέχνης;
Γεγονός πάντως είναι πως όταν ο ίδιος θέλησε σε μια από τις δράσεις του, να πουλήσει έργα του σε συμβολική τιμή, στήνοντας έναν πάγκο στο Central Park, οι πωλήσεις ήταν ελάχιστες και στο τέλος της ημέρας κατάφερε να εισπράξει συνολικά, λιγότερα από 500 δολάρια, γιατί κάποιοι από τους επίδοξους αγοραστές παζάρεψαν ακόμη και αυτή την συμβολική τιμή. Πως να πείσεις πως αυτά τα έργα είναι αυθεντικά αν η τιμή τους δεν είναι κάποιες χιλιάδες ευρώ;
Το κορίτσι από την Αφρική που ζωγραφίζει μια βικτωριανή ταπετσαρία τοίχου πάνω από μια σβάστικα βρίσκεται στο Παρίσι, κοντά στον σταθμό του μετρό Porte de la Chapelle, στο πρώην επίσημο κέντρο υποδοχής μεταναστών La Bulle και είναι ένα από τα τελευταία εικαστικά σχόλια του Banksy για τους μετανάστες και τις αποφάσεις που παίρνονται για τη ζωή τους.
Είναι το πρώτο από τα τρία σχολιαστικά έργα του, στη γαλλική πρωτεύουσα ενώ ακολουθεί ένας κύριος με κοστούμι που προτείνει ένα κόκκαλο σε ένα σκυλάκι, ενώ περιμένει με το πριόνι κρυμμένο πίσω από την πλάτη του. Σύμφωνα με τον δημιουργό του είναι η προσωποποίηση της πολιτικής εξαπάτησης.
Στο τρίτο έργο, με αναφορές στο κλασικό έργο του David, Ο Ναπολέων διασχίζοντας τις Άλπεις, ο ηγέτης καλυμμένος με την πορφυρή του κάπα είναι τυφλός και απρόσωπος απέναντι στις προσδοκίες που διαψεύσθηκαν.
Ελπίζοντας, στη συνέχιση των δράσεων του ευρηματικού Banksy και περιμένοντας το επόμενο “χτύπημά” του… “Λένε ότι τα γκραφίτι τρομάζουν τους ανθρώπους και αποτελούν δείγμα κοινωνικής παρακμής. Είναι ψέμα. Τα γκραφίτι κρύβουν κινδύνους μόνο για τους πολιτικούς, τα στελέχη των διαφημιστικών και τους γκραφιτάδες”.
