Ο Χαράλαμπος Τσολάκης είναι καθηγητής Πανεπιστημίου στην Γεωπονική Σχολή του Παλέρμο και Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Σικελίας “Τρινακρία”. Είναι από τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα στη διάδοση του Ελληνικού πνεύματος στην Νότια Ιταλία. Η Τρινακρία, ο αφιλοκερδής αυτός οργανισμός με 300 περίπου μέλη Έλληνες και Ιταλούς, ασχολείται κυρίως με την προώθηση του ελληνικού πολιτισμού.

Στην έδρα της κοινότητας στεγάζεται και το ελληνικό σχολείο και η σημασία της είναι ουσιαστική, καθώς διατηρεί άσβηστο το Ελληνικό πνεύμα με κάθε προσπάθεια. Διατηρούν με συνέπεια τη θέση του δασκάλου, που κάθε χρόνο έρχεται από την Ελλάδα με απόσπαση και διδάσκει νέα ελληνικά και σε άλλα πέντε λύκεια της περιοχής.
Μεγάλη είναι και η ευαισθησία που τα μέλη της κοινότητας επιδεικνύουν για την επιστροφή θραύσματος των μαρμάρων του Παρθενώνα που βρίσκεται στο Παλέρμο στην Ελλάδα.

Επικοινωνήσαμε με τον Πρόεδρο και μιλήσαμε μαζί του για το θέμα.

-Κύριε Τσολάκη, ως πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας μιλήστε μας για το θραύσμα των μαρμάρων του Παρθενώνα που βρίσκεται στην Ιταλία και τις ενέργειές σας για το θέμα;

-Από την ίδρυσή της, η Ελληνική Κοινότητα οργάνωσε στη Σικελία μια επιτροπή για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα που βρίσκονται στην Ιταλία, την οποίαν προεδρεύει ο νυν αντιπρόεδρος της Κοινότητας κύριος Δημήτρης Κατσιρέας. Μέλη της επιτροπής είναι άνθρωποι των γραμμάτων της Σικελίας και σκοπός της είναι η επιστροφή των μαρμάρων στον τόπο τους.

Το 2008, καταφέραμε να δανειστεί το θραύσμα του Παρθενώνα που βρίσκεται στο Μουσείο Salinas του Palermo, για ένα μικρό χρονικό διάστημα στην Ελλάδα με την ευκαιρία των εγκαινίων του νέου Μουσείου της Ακρόπολης, με τον σκοπό να γίνουν στο μεταξύ οι αναγκαίες διαβουλεύσεις και οι αλλαγές που προβλέπει ο ιταλικός νόμος για να παραμείνει το θραύσμα στο μουσείο της Ακρόπολης. Δεν μάθαμε ποτέ που κωλυσιέργησε το ζήτημα, αλλά το αποτέλεσμα ήταν η επιστροφή του θραύσματος στο Palermo το 2009.

Ιστορικά, το θραύσμα δωρίστηκε από τον Elgin,στον τότε βρετανό πρόξενο στο Palermo, Fagan, συλλέκτη αρχαιοτήτων που βρισκόταν τότε στη Σικελία. Το 1820, μετά τον θάνατο του Fagan, η συλλογή του αγοράστηκε από το μουσείο του Πανεπιστημίου του Palermo και για έναν πλέον αιώνα πίστευαν ότι πρόκειται για θραύσμα αγάλματος που προερχόταν από την ελληνική αποικία Τύνδαρις που βρίσκεται στην βορειοανατολική Σικελία.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι για την ιταλική νομοθεσία το θραύσμα θεωρείται ιδιοκτησία του Κράτους και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο δωρεάς. Εμείς ως Έλληνες επιθυμούμε την επιστροφή του θραύσματος στην Ελλάδα. Για αυτόν το λόγο χρειάζεται μια έντονη κινητοποίηση για να ευαισθητοποιήσουμε την κοινή γνώμη και τους πολιτικούς εκπροσώπους έτσι ώστε οι τελευταίοι να προβούν στην αποποίηση της ιδιοκτησίας για να μπορέσει το μάρμαρο να γυρίσει στην Ακρόπολη. Θα πρέπει να αναγνωρίσει, δηλαδή, η Ιταλία ότι το θραύσμα ανήκει στην Ελλάδα μολονότι έχει αγοραστεί από ιταλικό θεσμό.

Η κοινή γνώμη και πολλοί πολιτικοί πιστεύω θα είναι θετικοί προς μια τέτοια εξέλιξη, γιατί η Ιταλία, και ειδικά η Σικελία, αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με αρχαία τους που εκτίθενται κατά τον ίδιο τρόπο σε ξένα μουσεία. Για παράδειγμα το άγαλμα της Aφροδίτης της Μοργκαντίνας που πουλήθηκε στο Μουσείο Γκέτι της Καλιφόρνια.

-Ποιος δηλαδή είναι ο ρόλος της Ελληνικής Κοινότητας Σικελίας «Τρινακρία» στο θέμα της επιστροφής του θραύσματος από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Παλέρμο;

-Εδώ και είκοσι χρόνια, κάθε φορά που εκλέγεται ή αλλάζει ο υπεύθυνος για τον Πολιτισμό περιφερειάρχης, ή ο διευθυντής του μουσείου Salinas, η Κοινότητα επανέρχεται και στέλνει επίσημη επιστολή με την έκκληση της επιστροφής του θραύσματος στην Ελλάδα. Συνάμα, στις επίσημες πολιτιστικές εκδηλώσεις της Κοινότητας, ειδικά όταν παραβρίσκονται οι τοπικοί θεσμοί, βρίσκουμε πάντα την ευκαιρία να αναφερθούμε στο θραύσμα και στο ηθικό χρέος της επιστροφής του.
Προσπαθούμε να κρατάμε άσβηστη τη φλόγα του φιλελληνισμού, η οποία πρέπει να ομολογήσω, είναι αρκετά έντονη στην Ιταλία και ειδικά στη Σικελία.

-Πιστεύετε ότι αυτή τη φορά υπάρχουν περισσότερες προσδοκίες σε σχέση με το 2008;

-Το θέμα είναι πολύπλοκο. Από τη μια είναι σημαντικό ότι το θραύσμα ξαναγυρίζει στην Ελλάδα για ένα μεγάλο διάστημα, το οποίο δίνει την δυνατότητα να προχωρήσουν σχετικά ευκολότερα οι διαδικασίες για την οριστική του επιστροφή.

Από την άλλη, ο όρος “δανεισμός” αποτελεί έμμεση αναγνώριση εκ μέρους της Ελλάδας της ιταλικής ιδιοκτησίας του θραύσματος και αυτό υπονομεύει την βασική της θέση.

Φοβάμαι ότι αυτό ίσως αποτελέσει αρνητικό προηγούμενο για τους Ιταλούς που είναι σκεπτικοί στην οριστική επιστροφή και περισσότερο για τους Άγγλους που δεν αναγνωρίζουν καν ότι τα μάρμαρα του Παρθενώνα ανήκουν στον Ελληνικό λαό.

Όσον αφορά στην Ιταλία, ο νυν υπεύθυνος περιφερειάρχης για τον Πολιτισμό, κύριος Samonà, καθώς και η διευθύντρια του μουσείου Salinas κυρία Greco, έχουν δηλώσει ότι είναι ένθερμοι υποστηρικτές της οριστικής επιστροφής του θραύσματος και ευελπιστούμε ότι αυτή τη φορά η διαδικασία θα προχωρήσει. Σε συναντήσεις που είχαμε μαζί τους, μας ενημέρωσαν ότι έχουν μεριμνήσει για τις αναγκαίες θετικές εισηγήσεις για το θέμα στο εθνικό Υπουργείο Πολιτισμού.

Ο πρόεδρος της κοινότητας, Μπάμπης Τσολάκης, με τη συνδρομή του υπεύθυνου πολιτιστικών δραστηριοτήτων, Βασίλη Καραμπατσά, αιτήθηκε το 2020 στον Αλπέρτο Σαμονά την επιστροφή του

Όσον αφορά στην Ελλάδα, πιστεύουμε ότι οι ελληνικοί θεσμοί θα πρέπει να εμπλέκουν σε αυτά τα ζητήματα και τις ελληνικές κοινότητες, οι οποίες μπορούν να γίνουν σημαντικοί συνεργάτες σε θέματα που αφορούν τον ελληνισμό.

Η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού έχει την πλήρη εικόνα των ελληνικών Κοινοτήτων και μακάρι τα Υπουργεία να συνεργάζονται, έτσι ώστε οι διάφορες κινήσεις που γίνονται στο εξωτερικό να έχουν μια οργανωμένη και συντεταγμένη ώθηση.
Εμείς επιθυμούμε να δούμε την οριστική επιστροφή των μάρμαρων του Παρθενώνα όχι μόνο από το Παλέρμο αλλά και το Βατικανό σε ότι αφορά τις αρμοδιότητές μας στην Ιταλία.