Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Στην ιστορία της τέχνης μπορούμε να συναντήσουμε πολλά και σημαντικά έργα που κινούνται θεματικά στην εποχή του χειμώνα, κυρίως χιονισμένα τοπία.
Στην τοπιογραφία των ιμπρεσιονιστών αποτελούν αγαπημένα και πολυζωγραφισμένα θέματα, μιας και οι ζωγράφοι κινούνται σε εξωτερικούς χώρους καταγράφοντας σκηνές της πραγματικής ζωής με την επίδραση του φωτός και του καιρού τη συγκεκριμένη στιγμή. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που συχνά ξαναζωγραφίζουν το ίδιο θέμα σε άλλη ώρα, ακόμη και σε άλλη εποχή.
Οι κύριες επιρροές στα θέματα των “χειμωνιάτικων” έργων τους προέρχονται από την ιαπωνική τεχνική που είναι γνωστή σαν woodblock printing που απεικονίζει συνήθως το χιόνι να πέφτει και ανθρωπινες φιγούρες να κρατούν ομπρέλες μέσα σε χιονισμένα τοπία.
Αν και το πιό γνωστό χειμωνιάτικο τοπίο του Claude Monet (1840 – 1926), είναι το έργο The Magpie (1869), του αποδίδονται 140 έργα με θέμα τον χειμώνα. Το συγκεκριμένο έργο είναι το μεγαλύτερο από τα “χειμωνιάτικα” του (89 x 130 cm) και απεικονίζει μια μικρή μαύρη κίσσα, σ’ένα χιονισμένο τοπίο, όπου το φως του ήλιου αντανακλά στο χιόνι δημιουργώντας αριστοτεχνικές προσεγγίσεις μέσα από το φως και την σκιά.
Το 1875, ο Monet, ζωγραφίζει το Train in the Snow, στο σιδηροδρομικό σταθμό του Argenteuil, ακριβώς απέναντι από το σπίτι του. Το έργο δεν παρουσιάστηκε στην έκθεση των ιμπρεσιονιστών, αλλά αποκαλύπτει το έντονο ενδιαφέρον του Monet για τη σύγκλιση της φύσης με την τεχνολογία.
Το τρένο, με τη δύναμη και την ταχύτητά του σε σύγκριση με το ακίνητο χιονισμένο τοπίο, του έδωσε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη εικόνα ιδανική για καλλιτεχνικές παρατηρήσεις. Αποτελεί ένα έργο, που παρουσιάζει διαφορετικά στοιχεία από αυτά που συναντούμε συνήθως στα έργα του με το πιo χαρακτηριστικό, την απόδοση μιας πραγματικής εικόνας και όχι αυτή της εντύπωσης.
Ο Pierre-Auguste Renoir (1841 – 1919), εμπνέεται από το παγωμένο τοπίο του δάσους της Βουλώνης και δημιουργεί το Skaters in the Bois de Boulogne, 1868, ένα από τα ελάχιστα χειμερινά τοπία του, λόγω της έντονης απέχθειάς του για το χιόνι και τις χαμηλές θερμοκρασίες.
Στο έργο απεικονίζονται πολυάριθμοι Παριζιάνοι, νέοι και μεγαλύτεροι, να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους πατινάροντας στην παγωμένη λίμνη του πάρκου, με τις εφημερίδες της εποχής να καταγράφουν για το χειμώνα του 1968, πολικές θερμοκρασίες, που πάγωσαν τον Σηκουάνα και τα υπόλοιπα ποτάμια.
Ο Renoir επιλέγει το πάρκο για την μεγάλη επισκέψιμότητα που του δίνει τη δυνατότητα, να ζωγραφίζει πλήθη και παράλληλα μέσα από αυτά να καταγράφει τη ζωή της παρισινής αστικής τάξης, η οποία και καθορίζει στην συνέχεια το έργο του.
Ο Paul Gauguin (1848 -1903) εγκατέλειψε την Ευρώπη το 1891, για να εγκατασταθεί, όπως αποδείχθηκε, για το υπόλοιπο της ζωής του στην Πολυνησία και να δημιουργήσει εκεί τα έργα που αποτελούν και τα καλύτερα δείγματα της δουλειάς του.
Στη Γαλλία, επέστρεψε από τις σπουδές και τα ταξίδια του, to 1870 και αρχικά, εργάσθηκε σαν βοηθός χρηματιστή. Παράλληλα, όμως με αυτή την ιδιότητά του, ο Gauguin περνούσε αρκετό χρόνο καθημερινά, ζωγραφίζοντας με τον Camille Pissarro και τον Paul Cezanne.
Αν και οι πρώτες ζωγραφικές του προσπάθειές ήταν μάλλον αδέξιες, στην συνέχεια σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο, με αποτέλεσμα την περίοδο 1876–1886, να συμμετέχει με έργα του στις εκθέσεις των ιμπρεσιονιστών. Ανάμεσα στα έργα που δημιούργησε εκείνη τη περίοδο βρίσκεται και το La Neige à Vaugirard II, 1879 με θέμα ένα χιονισμένο τοπίο.
Ο Paul Signac (1863 – 1935), επηρεάστηκε έντονα από τις θεωρίες σχετικά με την οπτική και το χρώμα, αλλά και από το καινοτόμο έργο των ιμπρεσιονιστών που βρισκόταν στην ακμή τους, όταν εκείνος ζούσε την εφηβεία και τη νεαρή του ηλικία στην μποέμ συνοικία της Μονμάρτης.
Το ύφος του στη συνέχεια άλλαξε, όταν άρχισε να ενσωματώνει στο έργο του τις τεχνικές και τις θεωρίες του Νεο-Ιμπρεσιονισμού, κινήματος γνωστού και με το όνομα Πουαντιγισμός, μια μέθοδος ουσιαστικά, που εφευρέθηκε το 1884, από το στενό του φίλο Georges Seurat και τα χρώματα εφαρμόζονται στο έργο, το καθένα ξεχωριστά σαν κουκκίδες, ενώ η μίξη τους γίνεται από το ανθρώπινο μάτι, δίνοντας στο σύνολό τους ένα ιδιαίτερα λαμπερό αποτέλεσμα.
Το έργο του Signac πριν να επηρεασθεί από τον Πουαντιγισμό, μοιάζει περισσότερο με τον Ιμπρεσιονισμό του Camille Pisarro και του Claude Monet, επηρεασμένος κυρίως από το έργο του τελευταίου, στην αρχή της καριέρας του. Όλα τα παραπάνω τα συναντούμε στο έργο του Le Boulevard De Clichy La Neige, 1886.
Το “χιονισμένο” έργο Vue de toits (Effet de neige), του Γάλλου ιμπρεσιονιστή Gustave Caillebotte (1848 – 1894) δημιουργήθηκε το χειμώνα του 1878 και του 1879. Μετά από αρκετές μετακινήσεις σε διάφορα μουσεία, το 1986 μεταφέρθηκε ξανά στο Musée d’Orsay, στο Παρίσι, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα και είναι από τα ελάχιστα έργα του ζωγράφου που έχουν παραμείνει σε δημόσια θέαση μετά το θάνατό του.
Ο Caillebotte δημιούργησε πολλά έργα με θέμα το αστικό Παρίσι που χαρακτηρίζονται για την απροσδόκητη προοπτική τους. Το Vue de toits, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην τέταρτη έκθεση των ιμπρεσιονιστών στο Παρίσι, το 1879 και απεικονίζει από ψηλά, ενδεχομένως από ένα μπαλκόνι, τις χιονισμένες στέγες στη Μονμάρτρη, μέσα από μια σχεδόν μονοχρωματική παλέτα του γκρι, προσθέτοντας ελάχιστο χρώμα για να τονίσει τα χαρακτηριστικά των κτιρίων.
Η προοπτική αυτή δεν ήταν καθόλου κοινή στα έργα των Γάλλων ζωγράφων και λέγεται πως ο Caillebotte πιθανόν να έχει εμπνευστεί από τα φωτογραφικά έργα του Hippolyte Bayard.