Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη 

Ο Δημήτρης Κυριάκος, είναι ένας καλλιτέχνης που μέσα από τα αφαιρετικά του τοπία, μας ταξιδεύει στα βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης. Και αυτό γιατί και ως  ψυχίατρος ταυτόχρονα, γνωρίζει τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής. Με γνώμονα την προσωπική του ανάγκη για τη ζωγραφική που ξεκίνησε στην εφηβεία και συμπορεύονταν πάντα με την ιατρική, την ίαση, τον άνθρωπο, εξελίσσεται ως μία προσωπική διαδρομή που τον ταλανίζει μέσα σε αυτό το μονοπάτι.  

“Για μένα η ζωγραφική και η ψυχανάλυση δεν είναι δύο διαφορετικά πράγματα, το ένα είναι συνέχεια του άλλου. Τώρα ποιο ήρθε πρώτο αυτό είναι προς συζήτηση’’ μας αναφέρει. 

Μέσα από την καινούργια ενότητα έργων που εκθέτει, στην Γκαλερί Art Zone 42, με τίτλο  “Saying without saying’’ τόσο η αφαίρεση, όσο και τα διαφορετικά μεγέθη που όλο και μεγαλώνουν, αφού επιθυμία του καλλιτέχνη είναι η χειρονομία και τα χρώματα που πάλλονται στον καμβά ν’ απλωθούν στο χώρο, μας οδηγούν σε ένα αέναο ταξίδι, που άλλοτε μας παραπέμπουν σε ανθισμένα Γιαπωνέζικα τοπία κι άλλοτε σε παλίμψηστα, απομεινάρια της μνήμης που συνθέτει και ανασυνθέτει εικόνες, συναισθήματα και συνειρμούς, μέσα από την δύναμη της σιωπής… 

Η επιμελήτρια της έκθεσης Έφη Μιχάλαρου στον κατάλογο της έκθεσης αναφέρει για τον καλλιτέχνη: “Στα έργα του Κυριάκου, αναγνωρίζουμε μία εξπρεσιονιστική γραφή που ακουμπάει σε εκείνη του Gerhard Richter, αλλά διαφοροποιείται μέσα από πλήθος στοιχείων. Κι αυτό γιατί ενώ έχει επηρεαστεί βαθιά από το έργο του σημαντικού Γερμανού καλλιτέχνη, αφού ένα φιλμ για τη ζωή και το έργο του, ήταν η αφορμή να επανέλθει στην ζωγραφική μετά από μία δεκαετή απουσία, τα χρώματα που χρησιμοποιεί και κυρίως το ροζ, χρώμα παρεξηγημένο, που δύσκολα συναντάμε στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό αλλά και την αφαίρεση, με στόχο  να συνθέσει το προσωπικό του αφήγημα, είναι εκείνο που του προσδίδει το προσωπικό του στίγμα μια και πιστεύει πως: ‘’Κάθε καλό έργο, ξεκινάει με ροζ και τελειώνει με μαύρο. Δεν γνωρίζω αν αυτό είναι η δική  μου ασυνείδητη αλληγορία σε σχέση με τη ζωή και το θάνατο ή την ανεμελιά και την τραγικότητα’’.  

-Στην 1η ατομική σας έκθεση στην Αθήνα στην Art Zone 42 Gallery,  παρουσιάζετε έργα όπου η επιρροή τους από τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό είναι έντονη. Παρόλα αυτά, μέσα από τα χρώματά τους μοιάζουν να εμπεριέχουν πάρα πολλές εικόνες, σκέψεις και μνήμες. Ισχύει αυτό, κι αν ναι ποιες είναι αυτές; 

-Βασική εκκίνηση στη ζωγραφική μου είναι να απεικονίσω ψυχικά τοπία τα οποία συντίθενται από αναμνήσεις που η λήθη μας τις  έχει εξαφανίσει, από ψυχικές καταστάσεις μέσα στις οποίες ο ανθρώπινος ψυχισμός ωριμάζει, από εμπειρίες που μας έχουν σημαδέψει και που όλα είναι κομβικές συνιστώσες  της ανθρώπινης ψυχικής εμπειρίας.  

Στο ασυνείδητό μας  διαχειριζόμαστε, όσο καλύτερα μπορούμε, πυρηνικά συναισθήματα όπως το πένθος, ο έρωτας, ο αποχωρισμός, η χαρά, η προδοσία, η ελπίδα, η απογοήτευση, η ευχαρίστηση, η ματαίωση και πολλά αλλά. 

Όλα αυτά είναι έργο μου να τα αναπαραστήσω, να τα ζωντανέψω στον καμβά. 

-Σε μία εποχή που κατακλύζεται από εικόνες, τι σημαίνει η αφαίρεση για σας; 

-Είναι ακριβώς αυτός ο κατακλυσμός από εικόνες που κάνει μεγάλη την ανάγκη για αφαίρεση, για να φανεί το σημαντικό που κρύβεται μέσα  στην αυστηρή  απεικόνιση. Αυτή είναι και η δουλειά της αφαίρεσης να μιλήσει για αυτό που δεν μπορεί να περιγραφεί αλλιώς, δεν μπορεί να φωτογραφηθεί, δεν μπορεί να ειπωθεί με λέξεις, δεν μπορεί να συζητηθεί με κανέναν άλλο τρόπο. 

Για μένα είναι σημαντικό να μπορέσουν να ειπωθούν πράγματα που οι λέξεις δεν μπορούν να περιγράψουν γιατί περιέχουν προκατασκευασμένες έννοιες περιορίζοντας όποιον  θέλει να επικοινωνήσει πραγματικά. Για αυτό και ο τίτλος της έκθεσης, Saying without saying.  H πιο άρτια επικοινωνία είναι αυτή που δεν συμπεριλαμβάνει λέξεις. 

-Γνωρίζουμε ότι από την εφηβεία σας ήδη είστε σε δύο δρόμους ταυτόχρονα. Και την ιατρική και συγκεκριμένα την ψυχιατρική, την οποία υπηρετείτε και την τέχνη στην -μουσική και ζωγραφική. Στη ζωγραφική μάλιστα έχετε μπει δυναμικά τα τελευταία χρόνια. Πως συνδυάζονται, πως συνυπάρχουν και πως ισορροπούν στην δική σας ζωή αυτές οι δραστηριότητες; 

–Για μένα η ζωή είναι τέχνη. Είτε αυτό αναφέρεται στην Ψυχαναλυτική τέχνη, είτε στη ζωγραφική τέχνη. Είναι μία διαδρομή με τον ίδιο πυρήνα και διαφορετικές διεργασίες έκφρασης. Και πολλές φορές είναι αυτές οι δύο τέχνες που φέρνουν ισορροπία η μία στην άλλη. Μέσα μου δεν τις διαχωρίζω. Είναι δύο διαφορετικοί τρόποι να υπάρχω ως ένας. Όλοι οι άνθρωποι έτσι είμαστε, Ένα και οτιδήποτε κάνουμε είναι διαφορετικές εκφάνσεις της ύπαρξής μας. Ένα ψυχικό συνεχές που έχει την ανάγκη να εκφραστεί. 

-Έχετε σκεφτεί στο μέλλον να αφήσετε την πρώτη για χάρη της δεύτερης; 

-Όχι δεν έχω σκεφτεί να αφήσω τη μια για χάρη της δεύτερης, γιατί όπως είπα παραπάνω το ένα φέρνει ισορροπία στο άλλο, το ένα τρέφει  το άλλο. Αυτά τα δύο υπάρχουν  μαζί γιατί εγώ είμαι μέσα μου Ένα, ολόκληρο και συνεχές.   

-Τι πιστεύετε επηρέασε περισσότερο τον σύγχρονο άνθρωπο και κατευθύνθηκε στους ειδικούς της ψυχικής υγείας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια; η οικονομική κρίση ή ο Covid? 

-Η απάντηση είναι και τα δύο. Το ένα επιβαρύνει το άλλο. Και τα δύο είχαν μέσα τους κοινά χαρακτηριστικά που έβαζαν σε πρώτο πλάνο την επιβίωση, προκαλώντας έντονο άγχος καθώς απειλούσαν την ύπαρξή μας τόσο την Ψυχική όσο και την φυσική. Και τα δύο εμφανίστηκαν ως καταστάσεις στις οποίες δεν υπάρχει ορίζοντας προκαλώντας πολύ έντονα την αίσθηση της απελπισίας. Για αυτό και μας εξουθένωσαν τόσο πολύ. Τις συνέπειές τους σε Ψυχικό επίπεδο δυστυχώς θα τις ζούμε για πολύ καιρό ακόμα, γιατί μετά το τραυματικό συχνά υπάρχει και το μετατραυματικό.  

-Αν σας ζητούσαμε μέσα από ένα έργο σας  να μας δείξετε το πορτρέτο της σύγχρονης Ελλάδας και του σύγχρονου Έλληνα ποιο θα ήταν αυτό; 

-Η εμπειρία μου λέει ότι αυτό το οποίο έχει μεγάλη ανάγκη ο σύγχρονος Έλληνας είναι η αίσθηση ασφάλειας και προοπτικής, κάτι το οποίο στερήθηκε τα τελευταία χρόνια είτε μέσα από την οικονομική κρίση που οδήγησε σε μία κρίση αξιών και θεσμών, είτε μέσα από την πανδημία που έβαλε τη ζωή σε πρώτο πλάνο και προκάλεσε πολύ έντονα το φόβο του θανάτου. Πρέπει να υπάρξει χώρος για δημιουργία, ασφάλεια και ευχαρίστηση για  να λειτουργήσουν θεραπευτικά σε όλους μας που ζούμε σε αυτή τη χώρα. 

-Εσείς που εργάζεστε κυρίως με τον λόγο μέσα από τη ψυχανάλυση, γιατί στην 1η σας ατομική έκθεση επιλέγεται τη σιωπή μέσα από τον τίτλο; 

–Η ψυχανάλυση είναι μία έντεχνη διαδικασία στην οποία προσπαθούμε να βάλουμε σε λέξεις πράγματα που έχουν απωθηθεί, ξεχαστεί, που  έχουν παραμείνει άλεκτα  και για αυτό μας αρρωσταίνουν. Στην  ψυχανάλυση αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να ακούσουμε αυτό που δεν λέγεται. Saying without saying. Έτσι λειτουργεί το ασυνείδητό μας, προσπαθεί να μας μιλήσει χωρίς λέξεις και αυτό το κάνει καταπληκτικά, συμβολικά, μέσα από τα όνειρα που χρησιμοποιεί εικόνες για να επικοινωνήσει μαζί μας. Για μένα η αφαιρετική ζωγραφική είναι ο μόνος τρόπος να μιλήσω για  τα ανθρώπινα ψυχικά τοπία, γιατί έτσι παρουσιάζονται  στη φύση τους με έναν τρόπο αφαιρετικό, από  τον οποίο πρέπει να βγάλω νόημα για να βοηθήσω. 

H πιο άρτια επικοινωνία είναι αυτή που δεν συμπεριλαμβάνει λέξεις

– Χρησιμοποιείτε το ροζ χρώμα με μεγάλη συχνότητα, χρώμα που δεν συνηθίζεται στον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Τι σας έλκει σε αυτό; 

-Για κάποιο λόγο θεωρώ ότι κάθε καλό έργο, ξεκινάει με ροζ και τελειώνει με μαύρο. Δεν γνωρίζω αν αυτό είναι η δική  μου ασυνείδητη αλληγορία σε σχέση με τη ζωή και το θάνατο ή την ανεμελιά και την τραγικότητα. Και σίγουρα δεν στηρίζεται στη θεωρία των χρωμάτων ή στην ψυχολογία των χρωμάτων, είναι μία δική μου προσωπική καλλιτεχνική πεποίθηση. Θεωρώ δε ότι το ροζ είναι χρώμα που χρειάζεται θάρρος να το χρησιμοποιήσεις καθώς το αίτημα είναι να μπορέσεις να το αποεπενδύσεις  από όλους τους προηγούμενους κοινωνικούς καθορισμούς  που κουβαλάει.  

Who is Who

Ο Δημήτρης Κυριάκος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1974. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδικότητα στην Ψυχιατρική και μετεκπαίδευση στην Ψυχανάλυση (1993-1999.) Ασχολείται με την ζωγραφική και την μουσική, από την εφηβεία, αλλά τον προσέλκυσε η ζωγραφική. Πήρε μαθήματα ζωγραφικής από τον Νίκο Κρυωνίδη και στην παρούσα φάση από την Ιωάννα Φλώρου. Ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη. 

Ατομικές Εκθέσεις
2023: Art Zone 42 Gallery
2021: Ορατός  

Ομαδικές Εκθέσεις
2023: ”nature, nature, nature I” στο dreamideamachine resident athens, Αθήνα, Επιμέλεια: Έφη Μιχάλαρου
2023: ”nature, nature, nature II”, Match More Gallery, Χανιά, Επιμέλεια: Έφη Μιχάλαρου
2023:  ”nature, nature, nature III”, Παρίσι, Επιμέλεια: Έφη Μιχάλαρου
”Μορφή” στην Chili Art Gallery, Αθήνα, Επιμέλεια: Πάρης Καπράλος
”Τοπίο” Luminous Eye Gallery, Αθήνα, Επιμέλεια: Πάρης Καπράλος και Artgrid 
2022: ”Vogue”,  Boomer Gallery,  Λονδίνο 
2022:  Ομαδική έκθεση με τον Βασίλη Γκογκίδη στο ΥΔΡΟ 

Info Έκθεσης 

Δημήτρης Κυριάκος – ’Saying without saying’’ 

Art Zone 42 Gallery 

1 Δεκεμβρίου 2023 – 5 Ιανουαρίου 2024 

Κείμενο Έκθεσης: Έφη Μιχάλαρου 

Κριτικός Τέχνης & Επιμελήτρια Εκθέσεων 

Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Τεχνοκριτικών- AICA Hellas 

Ωράριο : Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 15:00 – 21:00, Τετάρτη, Σάββατο 11:00 – 15:00