Συνέντευξη στην iliana geo
Το Cream Athens παρουσιάζει το project I AM A VULVA της εικαστικού Έφης Εμμανουηλίδη σε συνεργασία με την καλλιτεχνική της κολεκτίβα Planet Sisterhood, το οποίο πραγματοποιείται στο TAF, The Art Foundation, στο Μοναστηράκι από την Πέμπτη 4 Μαϊου 2023 έως την Κυριακή 7 Μαΐου 2023.
Επιμέλεια Νια Hefe Φιλιόγιαννη
Η Έφη Εμμανουηλίδη (γεννημένη το 1992) είναι εικαστικός και Art Director που ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η θηλυκότητα, ο οικοφεμινισμός και το φύλο είναι κυρίαρχα θέματα της εικαστικής της πρακτικής. Η δουλειά της επικεντρώνεται κυρίως στην έκφραση και την εκδήλωση της θηλυκότητας. Χρησιμοποιεί μέσα όπως η γλυπτική, το βίντεο, η αναλογική φωτογραφία και το κείμενο. Είναι κάτοχος Master’s Degree στην Οπτική Επικοινωνία από το University of Derby / Vakalo Art & Design College (2018) ενώ πρόσφατα βραβεύτηκε στο Young Lions Competition Greece.
Η Ελλάδα δυστυχώς είναι μία χώρα στην οποία η πατριαρχία είναι βαθιά ριζωμένη
-Έφη, τι είναι η τέχνη για σένα;
-Θα συμφωνήσω με μία φράση που είχα διαβάσει κάποτε, ότι η τέχνη δεν είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά την πραγματικότητα, αλλά ένα εργαλείο που τη σφυριλατεί.
Θεωρώ ότι η τέχνη θα πρέπει να υπηρετεί κάποιο κοινωνικό σκοπό ή μήνυμα. Αν δεν το κάνει αυτό, τότε είναι απλώς ψυχαγωγία ή διακόσμηση, υψηλής αισθητικής ίσως στην καλύτερη περίπτωση. Αυτός φαντάζομαι είναι και ο λόγος που όλα τα νέα καλλιτεχνικά ρεύματα ιστορικά έχουν εμφανιστεί λίγο πριν από περιόδους έντονων κοινωνικών αλλαγών.
Από τη μεριά μου, προσπαθώ να διαμορφώσω την νέα κοινωνική πραγματικότητα στην οποία θέλω να ζω, και η τέχνη μου είναι ο δικός μου τρόπος να το κάνω.
-Πώς σχετίζεται η τέχνη σου με την σύγχρονη εποχή και την χώρα στην οποία βρίσκεσαι;
-Η Ελλάδα δυστυχώς είναι μία χώρα στην οποία η πατριαρχία είναι βαθιά ριζωμένη και είναι ένα πολύ δύσκολο περιβάλλον για να μεγαλώσει και να υπάρξει μία θηλυκότητα. Φυσικά, αυτό ισχύει για τις περισσότερες χώρες αυτή τη στιγμή, για άλλες περισσότερο και για άλλες λιγότερο. Σε ένα πατριαρχικό περιβάλλον, οτιδήποτε θηλυπρεπές έχει την τάση να υποτιμάται ως αδυναμία ή να αντικειμενικοποιείται.
Με την δουλειά μου επιχειρώ να το αντιστρέψω αυτό, επιχειρώ να αναδείξω τη θηλυκότητα ως δύναμη.
Έχει πολύ ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια της δύναμης κοινωνικά, συνήθως την έχουμε συνδυάσει με τη σωματική δύναμη και το αρσενικό φύλο. Δεν είναι παράξενο που οι περισσότεροι σούπερ ήρωες είναι μυώδεις άντρες;
Η δύναμη όμως έχει κι άλλες εκφάνσεις, μπορεί να είναι ηρεμία, ανθεκτικότητα, ευαισθησία, εμπάθεια, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη. Αυτές οι εκφάνσεις πολλές φορές αποσιωπούνται ή παραβλέπονται καθώς θεωρούνται πιο “θηλυκές”, και είναι κρίμα. Έχω την αισιοδοξία να πω ότι αυτό το βλέπω σιγά σιγά να αλλάζει καθώς αλλοτινές συμπεριφορές που θα ήταν ανεκτές πλέον δεν είναι. Είμαστε μακριά ακόμα από το ιδανικό, αλλά έχουν γίνει μερικά βήματα και είμαι σίγουρη ότι θα γίνουν κι άλλα στο μέλλον.
-Πες μας δυο λόγια σχετικά με την θεματολογία του I AM A VULVA.
-Σε αυτό το project ασχολούμαι με την ορατότητα του αιδοίου.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι μεγαλώνοντας θυμόμαστε να έχουμε δει σε δημόσιους χώρους σκίτσα και graffitis με αντρικά γεννητικά όργανα, ενώ ποτέ με γυναικεία. Και αυτό ισχύει στα περισσότερα μέρη του κόσμου, το έχω συζητήσει με πολλούς ανθρώπους και όλοι μου έχουν πει το ίδιο!
Όταν το συνειδητοποίησα αυτό, συνειδητοποίησα επίσης και άλλες προεκτάσεις, όπως το γεγονός ότι σπάνια μιλάμε για τον γυναικείο αυνανισμό ενώ μιλάμε πιο συχνά για τον αντρικό. Τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά, το “having the balls to..” έχει θετικό πρόσημο ενώ δεν υπάρχει αντίστοιχη έκφραση για το αιδοίο.
Ξεκινώντας με αυτό ως αφετηρία, προσπάθησα να κάνω μία πιο συνολική μελέτη για την ορατότητα της θηλυκότητας, ανεξαρτήτως ανατομικών χαρακτηριστικών, καθώς δεν είναι απαραίτητο να έχεις αιδοίο για να προσδιορίζεσαι ως γυναίκα σήμερα. Για να το κάνω αυτό, χρησιμοποίησα το αιδοίο σαν σύμβολο και έγραψα το Vulva Manifesto, σαν ένα manifesto στο οποίο η θηλυκότητα περιγράφει τον εαυτό της, τις εκφάνσεις και τις ποιότητες που την αποτελούν. Όλα τα έργα του project, τα κεραμικά, η ταινία μικρού μήκους και μερικά ακόμα που θα δείτε στην έκθεση, κινούνται γύρω από το Vulva Manifesto.
-Τι να περιμένουμε στην έκθεση που διοργανώνεται 4-7 Μάϊου;
-Η έκθεση θα αποτελείται από δεκάδες πολύχρωμα γλυπτά αιδοία, τα οποία θα κατακλύσουν τον χώρο του TAF.
Το Vulva Manifesto που ανέφερα θα υπάρχει τυπωμένο σε λογική αφισών δρόμου, και θα συνοδεύεται την προβολή της ταινίας μικρού μήκους που κινείται στην ίδια θεματολογία και που σκηνοθέτησα μαζί με τον Δημήτρη Σιδηροκαστρίτη. Στην ταινία πρωταγωνιστούν διαφορετικές θηλυκότητες που έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό εκφραστικά και το αποτέλεσμα υπερέβη κατά πολύ τις προσδοκίες μας.
Την έκθεση θα πλαισιώσουν μια πληθώρα δράσεων από γυναίκες τις οποίες κάλεσα να συμμετάσχουν επειδή θαυμάζω πολύ την δουλειά τους. Τέτοιες δράσεις είναι η ανοιχτή συζήτηση με την ψυχολόγο και sex therapist Sexethos, η ανοιχτή συζήτηση με την κοινωνική ακτιβίστρια και αρθρογράφο The Abstract Girl, soundbath session από την Βέφη Βαλσάμη και dj set από την Μυρτώ Αντωνιάδη.
-Ποια η σημασία της ομαδικότητας για εσένα και των παράλληλων δράσεων και πως σχετίζονται με τα εκθέματα στον χώρο;
-Για μένα ήταν σαφές από την αρχή ότι το I AM A VULVA πρόκειται για ένα project με community oriented χαρακτήρα, και γι’ αυτό τον λόγο μετά την ολοκλήρωση των κεραμικών, που μου πήρε 3 χρόνια, άρχισα να απευθύνομαι σε ανθρώπους και καλλιτέχνες των οποίων τη δουλειά θαυμάζω, ακόμα κι από άλλα πεδία. Ήταν πολύ σημαντικό από τη μεριά μου οι συνεργάτες μου να νιώσουν δημιουργική ελευθερία και να εμπλακούν στο project με τον τρόπο που τους ταιριάζει. Έτσι λοιπόν προέκυψαν τόσο οι παραπάνω δράσεις, όσο και όλες οι συνεργασίες που έκανα στο πλαίσιο του I AM A VULVA, συμπεριλαμβανομένων των συντελεστών της ταινίας μικρού μήκους που θα προβληθεί στην έκθεση.
-Μίλησέ μας για τις Planet Sisterhood.
-Οι Planet Sisterhood είναι μια καλλιτεχνική κολεκτίβα που ιδρύθηκε από την Ισμήνη Ιγγλέση, τη Μαρίζα Καψαμπέλη, τη Χριστίνα Δημητρά και εμένα το 2022 και είναι ανοιχτή σε κάθε θηλυκότητα που ασχολείται με τις τέχνες, με στόχο την υποστήριξη της ελευθερίας της έκφρασης μέσω της δημιουργικότητας. Επιχειρούμε να αναδείξουμε κυρίως την δουλειά γυναικών και lgbt+ καλλιτεχνών.
– Από ποιους καλλιτέχνες έχεις δεχτεί επιρροή;
-Οι επιρροές μου δεν είναι αμιγώς εικαστικές, με εμπνέουν συγκεκριμένα στοιχεία σε διαφορετικούς ανθρώπους και καλλιτέχνες. Ενδεικτικά, θα αναφέρω την δουλειά της Nadya Tolokonnikova (Pussy Riot) για την αντισυμβατικότητά της, τις Guerilla Girls για την αιχμηρή κριτική τους ματιά στον κόσμο της τέχνης και όχι μόνο, το pop σύμπαν της Yayoi Kusama, την Georgia O’Keeffe, τον διαθεματικό φεμινισμό της Bernardine Evaristo, και όλο το καλλιτεχνικό σύμπαν της Bjork, πάντα και σταθερά.
-Με τι ασχολείσαι αυτό τον καιρό και ποια τα μελλοντικά σχέδια;
-Αυτή τη στιγμή σχεδιάζω κι άλλα projects σε συνεργασία με θηλυκότητες που εκτιμώ πολύ τη δουλειά τους, ενώ παράλληλα ετοιμάζομαι να στείλω την ταινία μικρού μήκους που κάναμε στο πλαίσιο του projects σε διάφορα διεθνή φεστιβάλ!