Η καταξιωμένη καλλιτέχνιδα Έφη Σπηλιώτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κεφαλονιά. Αποφοίτησε με άριστα και από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και από τη Σχολή Δοξιάδη – από τα τμήματα Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, Τμήμα Διακόσμησης Εσωτερικών Χώρων και Τμήμα Γραφικών Τεχνών. Μαθήτευσε σε πολύ σπουδαίους δασκάλους όπως ο Α. Τάσσος, Δ. Μυταράς, Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, Γ. Γεωργιάδης, Π. Γράββαλος, Η. Δεκουλάκος, Π. Ζουμπουλάκης, Τ. Κατσουλίδη και Γ. Παρμακέλης.
Από το 1974 ασχολείται επαγγελματικά με την Κεραμική Τέχνη, δημιουργώντας μεγάλες επιφάνειες για εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους, καθώς και μοναδικά διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα. Έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 40 ατομικές εκθέσεις.
Συναντήσαμε την εικαστικό στην γκαλερί Αργώ στο Κολωνάκι, όπου αυτές τις μέρες παρουσιάζει την αναδρομική της έκθεση κάτω από το γενικό τίτλο “Πατρίδα – Στους αιώνιους μύθους, στη Γαία, στη Ζωή”. Ευγενέστατη και εγκάρδια ανέφερε μεταξύ άλλων « Δεν είναι πολύ απλό το πώς γεννιέται μια σκέψη, πώς εξελίσσεται και πώς εκφράζεται. Όλα ενοικούν στο μυαλό, στην έμπνευση, στην φαντασία. Υπάρχουν μέσα μου, είναι αβίαστα, χωρίς καμία αγωνία. Δημιουργώ αυτά που αγαπάω. Το δύσκολο είναι το άυλο να γίνει ορατό… όταν όμως πραγματοποιείται, μου προσφέρει πληρότητα.»
Η έκθεση είναι ξεχωριστή και την επιμελήθηκε η ιστορικός Τέχνης, ιδιοκτήτρια και διευθύντρια της γκαλερί, Αλέξια Σερέζη.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Κυρία Σπηλιώτη, έχετε μια βαθιά αγάπη και θαυμασμό για την αρχαία Ελλάδα. Πώς αισθάνεσθε όταν ολοκληρώνετε ένα έργο με αυτή τη θεματολογία;
-Ο θαυμασμός μου για την Αρχαία Ελλάδα έχει λόγο. Είναι ο τόπος που για λόγους άγνωστους έβαλε στην υλική ζωή των ανθρώπων το πνεύμα, τις αφηρημένες έννοιες, και γέννησε τις κατάλληλες λέξεις για ό,τι αφορά την πνευματικότητα, την εξημέρωση, την εξευγένιση της ανθρώπινης ύπαρξης, απέναντι στην άγνοια, τις προκαταλήψεις και την βαρβαρότητα. Είναι όλα αυτά τόσο μεγαλειώδη, ευφυή, εύμορφα, τόσο καταπραϋντικά.
Εμμέσως ή αμέσως αυτά τα θέματα δουλεύω πάντα, μέσα από τα σύμβολα. Δίνοντάς τους μορφή, τους δίνω ύπαρξη. Εξάλλου αυτό έκαναν οι Έλληνες. Με την μορφή, την εικόνα, γίνονται κατανοητές οι αφηρημένες έννοιες.
Τα αισθήματα που γεννά σε μένα η δουλειά μου είναι πολλά. Αυτό που έχει, ωστόσο, σημασία είναι η μετάδοσή τους στον θεατή. Τότε αισθάνομαι ευτυχία.
-Μιλήστε μας για την «Πατρίδα» και όλη την αναδρομή της που αντικατοπτρίζεται στη δουλειά σας. Πώς αντιλαμβάνεστε την έννοια αυτή;
-Για να μιλήσω για την σχέση μου με την Πατρίδα μου, θα έγραφα βιβλίο. Για μένα είναι αυτή που με έπλασε – κάπου αλλού θα ήμουν άλλη. Αλλά αυτός ο τόπος, για λόγους ανεξήγητους, έχει βαθιές και μοναδικές ρίζες, ρίζες τέχνης, φιλοσοφίας, πολιτισμού. Όχι ενός πολιτισμού με ωραίες και περίτεχνες κατασκευές μόνο για τους άρχοντες, αλλά ενός ανθρωπιστικού πολιτισμού για όλους. Η Τέχνη ήταν δημόσιο αγαθό∙ έγιναν έργα αιώνια ύψιστης αισθητικής και μέτρου, και παγκόσμιας αίγλης.
– Τι είναι Τέχνη για σας;
-Είναι ανάγκη, αναπνοή μου, απόλυτα εναρμονισμένη με την ύπαρξή μου. Είναι κάτι φυσικό και αβίαστο, είναι απαραίτητο συστατικό της ζωής μου, όπως ο αέρας, το νερό, η τροφή… Μεγαλώσαμε μαζί, με έθρεψε, μέσα από ατέλειωτες γέννες, με συντήρησε, βαδίζουμε μαζί, στοιχείο αναπόσπαστο δικό μου, όπως η ανάσα μου.
– Τι τεχνικές χρησιμοποιείτε;
-Κατά καιρούς, έχω δουλέψει και με άλλα υλικά, αναζητώντας αυτό που θα μου επέτρεπε να βάζω πάνω του τις ζωγραφιές μου. Από το 1974, το υλικό μου είναι κυρίως ο πηλός. Ο πηλός που χρησιμοποιώ στα έργα μου είναι από την ελληνική γη, όπως χιλιάδες χρόνια πριν. Υλικό αρχέγονο, αειθαλές, λατρεμένο, δύσκολο, απρόβλεπτο, αβέβαιο, έχει μεγάλη καταγωγή, βαθιές ρίζες, είναι προστάτις του η θεά του πνεύματος, του θείου, της διάνοιας, η Θεά Αθηνά. Ο πηλός μορφοποιεί αυτά που ονειρεύομαι. Πρόκειται για υλικό που εκτιμώ και προσκυνώ, με ιστορία 8.000 χρόνων. Συνοδεύει την ζωή των ανθρώπων, την διευκολύνει και την ομορφαίνει, έχει την ικανότητα να παραμένει νέο, ανανεώσιμο, αγέραστο, είναι μια διαρκής πρόκληση, αφού μέσα στα καμίνια με τις μεγάλες θερμοκρασίες, 1.027 °C, δεν υπάρχει καμία ασφάλεια και σιγουριά για το αποτέλεσμα. Αλλά αυτή η αβεβαιότητα, η έλλειψη εφησυχασμού, είναι και η γοητεία του.
Οι τεχνικές που χρησιμοποιώ είναι παραδοσιακές αλλά τις συμπληρώνω με δικά μου προσωπικά εφευρήματα. Αγαπώ το κάλλος και θέλω να το προβάλλω.
-Ποια έργα σας θα παρουσιάσετε; Θα θέλατε να αναφέρετε τους τίτλους και μια μικρή περιγραφή;
-Τα έργα είναι 51, μικρά, μεσαία, μεγάλα, επιτοίχια και επιτραπέζια, πολλών περιόδων. Είναι όλα μοναδικά και φυσικά ανεπανάληπτα. Δεν είναι εύκολο να περιγραφούν, θα θέλαμε πολλές σελίδες, γιατί το κάθε ένα, και το πιο απλό, σημαίνει κάτι. Θα ήθελα μέσα από αυτό σας το άρθρο να θελήσουν να τα δουν οι αναγνώστες, και να μιλήσουμε.
– Αναφέρατε ότι έχετε φιλοτεχνήσει ένα εξαιρετικό έργο, τον « Πέπλο της Αθηνάς Εργάνης, Ευρεσιτέχνου και Πολιούχου». Πώς το εμπνευστήκατε; Τι υλικά χρησιμοποιήσατε και σε τι διαστάσεις είναι;
-Πράγματι, στην έκθεση αυτή υπάρχουν έργα, για μένα εμβληματικά, καθώς είναι εμπνευσμένα και εμφορούμενα από μεγαλειώδεις έννοιες. Ο Ιερός Πέπλος της Αθηνάς ως Εργάνης, Ευρεσίτεχνου και Πολιούχου, είναι ένα έργο αφιέρωμα στο πνεύμα που η Αθηνά, ως ιδέα, αντιπροσωπεύει. Φυσικά η Αθηνά έχει 202 ονόματα, τόσες είναι οι ιδιότητές της. Το έργο είναι επιτοίχιο, 2,12 x 0,65, κεραμικό, πολυτμηματικό, παντελώς χειροποίητο, όπως όλα, ψημένο σε καμίνι δύο φορές, σε θερμοκρασία 1.025 °C, υαλοποιημένο και συναρμολογημένο. Είναι μια δουλειά τελείως προσωπική. Η Αθηνά δεν είναι ένσαρκη, είναι πνεύμα, το θείο, είναι το άυλο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης που αντιπροσωπεύει. Δεν ερμηνεύεται. Είναι οι σκέψεις, η φαντασία, οι οραματισμοί, οι εμπνεύσεις, το έργο, η επινόηση, η εφευρετικότητα, η δημιουργία… Εμπεριέχει τη σοφία, τη νόηση, τη σύνεση, τη φρόνηση, τη σωφροσύνη, τη διάνοια. Είναι, κατά τον μεγάλο ποιητή Ορφέα, «η πολυευτυχισμένη Μητέρα των Τεχνών». Είναι αυτή που «διεγείρει τους ανθρώπους επί το έργον», πώς λοιπόν με όσα γνωρίζω γι’ αυτήν να μην θέλω να την τιμήσω;
Ο Ιερός της Πέπλος είναι η προστασία πάνω από την Αθήνα της, την Πόλη της, την Αθήνα μας, όπου σήμερα ζούμε εμείς και την οποία καθόλου δεν σεβόμαστε. Είναι πανάρχαια, λαμπρή, η πιο πνευματική, ιστορική Πόλη του κόσμου. Ο Πέπλος ως σύμβολο μου έδωσε την δυνατότητα να αναδείξω ξανά την καταγωγή της, με ευγνωμοσύνη. Είναι αλήθεια πως είναι πάρα, πάρα πολλά αυτά που είναι η Αθηνά και η Αθήνα, τόσα που δεν τα χωράει ο νους: ένας ολόκληρος πνευματικός ανθρωπιστικός Πολιτισμός.
Ο πηλός μορφοποιεί αυτά που ονειρεύομαι
– Ο «Έρως» ερωτεύεται;
-ΕΡΩΣ. Είναι ο Ουράνιος, ο Συμπαντικός ΄Ερως, όχι ο Πάνδημος, ο γιος της Πάνδημης Αφροδίτης. Μια αιώνια και ανυπέρβλητη έννοια στην σύλληψή της, αφού είναι «αυτογέννητος, είναι αμήτωρ και απάτωρ», είναι ο αθάνατος αόρατος κόσμος αλλά και ο θνητός ορατός, φέρει την κάθε τάση προς ένωση, την κάθε έλξη, όχι μόνο τη σωματική.
Ο Ουράνιος Έρως είναι διφυής, ο ίδιος δεν ερωτεύεται, δεν ενώνεται, δεν γεννά, είναι ένα από τα 3 στοιχεία της εμφάνισης του υλικού κόσμου, κατά τον Ησίοδο, ΧΑΟΣ – ΓΑΙΑ – ΕΡΩΣ. Είναι ο μέγας, ο απόλυτος μεσολαβητής κάθε επιθυμίας για κάλλος. Βρίσκεται διαρκώς γύρω μας και μέσα μας, στις καθημερινές αλλά και σε όλες τις μεγάλες στιγμές των ανθρώπων και των αθάνατων έργων τους.
– Το έργο σας με τίτλο «Γαία» από πηλό Ελληνικό είναι πραγματικά σπουδαίο, τόσο αισθητικά, όσο και εννοιολογικά. Πώς το εμπνευστήκατε;
-Το έργο μου ΓΑΙΑ, δεν το εμπνεύστηκα ξαφνικά, καθώς η αγάπη μου για την Γη, την Φύση, που μας φιλοξενεί υπάρχει πάντα. Τον τελευταίο καιρό, ο άνθρωπος, άφρων και εκμεταλλευτής της, την κακοποιεί και την ρημάζει ως κακός σύζυγος και τα σημάδια αυτής της συμπεριφοράς απέναντί της δείχνουν πως δεν πάμε καθόλου, μα καθόλου καλά! Ας συνέλθουμε πριν είναι τελείως αργά.
Η Γαία ως έννοια είναι μεγαλειώδης, κι εγώ αγαπάω τις αρχαίες σοφές σκέψεις των προγόνων μας που είχαν μια βαθιά γνώση, που ποτέ δεν έχει ξεπεραστεί, ούτε διαψευστεί. Όλα τα έχουν πει μέσα από σύμβολα, αλήθειες αιώνιες και σημερινές. Τα πολύτιμα πράγματα χρειάζονται προστασία και φροντίδα, όπως η Γαία, η μάνα και τροφός μας.
Κατά τον Ησίοδο, η Γαία είναι αυτογέννητη μέσα από το Χάος, πρωτογένεια, πρωτότοκος, προϋπάρχουσα, μαμμήτειρα, πάντροφος, πανδότειρα, γεννήτειρα, πολυποίκιλος, πανγενέτειρα, είναι, είναι, είναι… περιέχει και φέρει κάθε μορφή ζωής ορατής και αόρατης. Έχουμε την ευλογία να διαθέτουμε μια πάμπλουτη γλώσσα που προίκισε την ανθρωπότητα με λέξεις που εκφράζουν σύνθετες έννοιες, μην το ξεχνάμε.
-Όλος αυτός ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής μυθολογίας και ιστορίας, είναι εμφανές, ότι σας γεμίζει υπερηφάνεια. Πιστεύετε ότι τα νέα παιδιά σήμερα γνωρίζουν την σημασία της ελληνικής αρχαιότητας στην σύγχρονη κοινωνία;
-Είναι αλήθεια πως μέσα μου βαθιά αισθάνομαι μια δύναμη που πηγάζει από την καταγωγή μας, που υπάρχει παντού ακόμα γύρω μας, ασυνείδητα. Θα ήταν καλό να υπήρχε συνειδητότητα κι επίγνωση, γιατί έτσι θα υπήρχε και εκτίμηση, σεβασμός και υπεράσπιση.
Μέσα στην Μυθολογία, στα μεγάλα έπη, του Ορφέα, του Ομήρου και του Ησιόδου, υπάρχει το Σύμπαν. Είναι βαθύτατες οι έννοιες. Έχω απλώς υποψιαστεί, εδώ και χρόνια, αυτό το μεγαλείο από λέξεις, γράμματα, αριθμούς, που συνέχει τα πάντα. Και δεν γίνεται η Ελληνική Μυθολογία να διδάσκεται σαν χαριτωμένο παραμύθι, αφού αφορά την ψυχή, το υποσυνείδητο, ακόμα και το Σύμπαν. Και επίσης δεν γίνεται να διδάσκεται τόσο φτωχά η ελληνική γλώσσα ενώ έχει το προνόμιο να εκφράζει μεγάλες έννοιες. Στα παιδιά που έχουν άγραφη ακόμα την ίδια την ζωή υπάρχει ένας μεγάλος χώρος στο μυαλό και στην ψυχή τους, ώστε να αποθηκεύσουν για πάντα αυτή την πολύτιμη κληρονομιά, την σοφία και το κάλλος, γιατί όποιος γνωρίζει το παρελθόν του, σχεδιάζει καλύτερα το μέλλον του.
Info Έκθεσης
Σπηλιώτη Έφη
ΚΕΡΑΜΙΚΗ – ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ
“Πατρίδα – Στους αιώνιους μύθους, στη Γαία, στη Ζωή”
Γ Κ Α Λ Ε Ρ Ι Α Ρ Γ Ω
Νεοφύτου Δούκα 5, στο Κολωνάκι
Διάρκεια ως 30 Δεκεμβρίου 2024
Κατά την εορταστική περίοδο η Γκαλερί Αργώ θα ανοίξει και τις Κυριακές 15 & 22/12 με ωράριο 11:00 – 15:00 και θα παραμείνει κλειστή 31/12 με 1η Ιανουαρίου