Ο ζωγράφος και πανεπιστημιακός, καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, Παύλος Σάμιος έφυγε την Πέμπτη 4 Φεβρουαρίου από τη ζωή, μετά από ολιγόμηνη μάχη με την επάρατο νόσο, στα 73 του χρόνια. Ο Παύλος Σάμιος πάλεψε με την αισιοδοξία που τον διέκρινε ως την ύστατη ώρα.
Η τελευταία ατομική του έκθεση πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο του 2020 στην γκαλερί Σκουφά, με τίτλο «Καφέ Παράδεισος», όπου ο Παύλος Σάμιος παρουσίασε μια νέα ενότητα έργων, στο αγαπημένο του θέμα των καφενείων. Ήταν μια επιστροφή του ζωγράφου σε μια περίοδο ανεμελιάς, αλλά και προσωπικής καταξίωσης όταν στις αρχές του ’80 συστήθηκε στην μητρόπολη του Παρισιού μέσα από μια σειρά καφενείων.
«Όταν πρωτοπήγα στο Παρίσι (1978) και γνώρισα τα καφέ, επηρεάστηκα τόσο που ζωγράφισα μία μεγάλη σειρά» είχε αναφέρει ο καλλιτέχνης. «Το ελληνικό καφέ “Ο Παράδεισος” έκλεινε όλη την ομορφιά της μετανεοκλασικής παράδοσης, τη χαρά και την κακομοιριά μαζί όλης της Ελλάδας. Στιγμές ερωτισμού, χαράς, ένα φως που έβγαινε από τα πρόσωπα των ίδιων των ανθρώπων· και το απόγευμα με τα γερόντια που πίνανε καφέ χωρίς να λένε τίποτα, ένα πέρασμα. Έχω πάρει πολλά από τα καφενεία και ήθελα να τους εξασφαλίσω την αιωνιότητα» είχε εξομολογηθεί τότε ο Παύλος Σάμιος.
Από τις πιο σημαντικές εκθέσεις του των τελευταίων ετών ήταν η έκθεσή του με τίτλο «Broken History», που φιλοξενήθηκε στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Ελλάδος από τον Μάρτιο ως το φθινόπωρο του 2019.
O καταξιωμένος ζωγράφος είχε επιλέξει σε αυτή του την έκθεση ένα διαφορετικό υλικό, χάρτινες κούτες που έχει συλλέξει από τον δρόμο, το οποίο απογείωσε με την έμπνευσή του και τη ζωγραφική του. Αυτό το ευτελές, αλλά τόσο δυναμικό υλικό, συνώνυμο της μετακίνησης και της αλλαγής τόπου, έγινε ο καμβάς των αρχαίων συμβόλων και λειτούργησε ως γέφυρα του παρελθόντος με το παρόν. Ο Σάμιος κατακερμάτισε τα αρχαία αγάλματα σε διαφορετικά κομμάτια χαρτόνι, αποδομώντας την ιστορία και προσφέροντας συνάμα μια διαφορετική οδό προσέγγισής της.
Βαθιά ευαισθητοποιημένος έπλαθε τα έργα του ώστε να περνούν μηνύματα στο κοινό που τον ακολουθούσε πιστά
«Ζωγραφική απολογία»
Εξαιρετικά σημαντική επίσης, στο σύνολο των εκθέσεών του, ήταν η μεγάλη αναδρομική του έκθεση που φιλοξενήθηκε τον Νοέμβριο του 2014 στο κτήριο της οδού Πειραιώς του Μουσείου Μπενάκη, με τίτλο «Ζωγραφική απολογία».
Ο Παύλος Σάμιος είχε παρουσιάσει σε αυτή του την έκθεση για πρώτη φορά τα έργα που δημιούργησε τα τελευταία τέσσερα χρόνια, καθώς και μια επιλογή έργων που κάλυπταν όλη την πορεία του στη ζωγραφική ως τότε και κατέγραφαν τα θέματα που τον είχαν απασχολήσει κατά καιρούς στις ατομικές του εκθέσεις.
Βαθιά ευαισθητοποιημένος, έπλαθε τα έργα του ώστε να περνούν μηνύματα στο κοινό που τον ακολουθούσε πιστά. Στα εγκαίνια της έκθεση «Της γης οι ερωτευμένοι» («Les amoureux de la terre») που φιλοξενήθηκε στον χώρο τέχνης της Εθνικής Ασφαλιστικής ΣΤΟart Κοραή τον Οκτώβριο του 2018 σημειώθηκε για άλλη μια φορά το αδιαχώρητο. Η εν λόγω έκθεση στηριζόταν σε μια παλιότερη ενότητα δουλειάς που ο Παύλος Σάμιος είχε δημιουργήσει στο Παρίσι το 1991-92 και είχε παρουσιάσει τότε στην γκαλερί Samy Kinge του Παρισιού. «Ήθελα να δείξω την περιβαλλοντική καταστροφή που έρχεται, αλλά και την αντίστροφη κατάσταση: ένα νέο ελπιδοφόρο ξεκίνημα. Τότε δεν είχε γίνει ακόμη γνωστή στο ευρύ κοινό όλη αυτή η ιστορία της ασύδοτης χρήσης των φυσικών πόρων. Πίστευα, όμως, ότι με τον τρόπο ζωής του δυτικού κόσμου ήταν ανάγκη να φωτίσω το γεγονός, να δώσω αυτήν την προβληματική στη ζωγραφική μου με μια διάσταση υπαρξιακή» είχε πει ο δημιουργός.
«Είναι ο έρωτας για τη φύση, τη ζωή, τα δάση, τη θάλασσα», είχε αναφέρει ο ίδιος ο Παύλος Σάμιος, «είναι ‘‘Της γης οι ερωτευμένοι’’ που θα αναλάβουν δράση, θα την αγκαλιάσουν και θα γίνουν οι σωτήρες της».
Who is Who
Ο σπουδαίος καλλιτέχνης Παύλος Σάμιος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Από μικρός ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και το σχέδιο βοηθώντας τον πατέρα του στο εργαστήριο παπουτσιών.
Αγάπησε τη θρησκευτική ζωγραφική που τον κέρδισε από πολύ νωρίς και εργάστηκε στο εργαστήρι αγιογραφίας του Διονύση Καρούσου μέχρι τα δεκαοκτώ του χρόνια. Παράλληλα παρακολούθησε μαθήματα σχεδίου στο εργαστήρι του Πάνου Σαραφιανού και πέρασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.
Όπως αναφέρεται στην προσωπική του σελίδα, δάσκαλοί του ήταν ο Νίκος Νικολάου στο προκαταρκτικό και ο Γιάννης Μόραλης στο εργαστήριο ζωγραφικής. Ο Νίκος Νικολάου είχε σαν αρχή το σχέδιο και την παράδοση της αρχαίας ελληνικής τέχνης και ο Γιάννης Μόραλης εισήγαγε τους σπουδαστές του στη σύγχρονη τέχνη. Σπουδαίοι δάσκαλοι που τους οφείλει πολλά, όπως επίσης και στον Γιάννη Τσαρούχη. Είχε την ευκαιρία να τον γνωρίσει στο Παρίσι και να μάθει τόσα πολλά για την ελληνική παράδοση, μέσα από τα μάτια ενός μοναδικού ζωγράφου που στα πρώτα του έργα τον επηρέασε πολύ. Την ίδια εποχή ήταν στη μοναδική παρέα του «Μαγεμένου αυλού», όπου ο Μάνος Χατζιδάκις, μάγος του λόγου και γνώστης της ανάγκης των νέων, τους έμαθε να σκέπτονται χωρίς όρια.
Από το 1978 έως το 1992 έζησε και εργάστηκε στο Παρίσι. Από το 2000 ήταν καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (εργαστήριο παραδοσιακής ζωγραφικής fresco-βυζαντινές εικόνες-χειρόγραφα). Έχει ζωγραφίσει με την τεχνική τού fresco πολλές μικρές εκκλησίες.
Έχει πραγματοποιήσει 70 ατομικές εκθέσεις και έχει λάβει μέρος σε σημαντικές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ήταν παντρεμένος με τη Μαρία Ξανθάκου. Από τον πρώτο του γάμο έχει δύο κόρες, την Πανδώρα και την Αφαία, οι οποίες ζουν στο Παρίσι.
Ήδη είχε αρχίσει να ζωγραφίζει τα έργα της επόμενης έκθεσής του, που δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει, με τίτλο «Broken reality», («Σπασμένη πραγματικότητα»), επιχειρώντας μια σύνδεση με την έκθεσή του “Broken history” («Σπασμένη ιστορία»), εμπνευσμένος από την σημερινή πραγματικότητα.
