Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Καρδαχάκη
Ιστορικός Τέχνης
Την περασμένη εβδομάδα εγκαινιάστηκε η νέα ατομική έκθεση της καταξιωμένης ζωγράφου Ειρήνης Ηλιοπούλου, με τον τίτλο «Η Κοινωνία της Μπέλας και του Χάρη: μια φάρμα», στην Γκαλερί Σκουφά στο Κολωνάκι. Πλήθος κόσμου πέρασε από το κατώφλι της γκαλερί για να θαυμάσει τα ζώα μιας φιλόξενης Φάρμας, που με μεγάλη χαρά περιμένουν τον επισκέπτη να γίνει μέλος της δικής τους κοινωνίας και να ταξιδέψει στους ονειρικούς κόσμους που κατοικούν. Τα ζώα της Ειρήνης Ηλιοπούλου στέκουν επιβλητικά και εξομολογούνται την προσωπική τους ιστορία και τις περιπέτειες της καθημερινότητάς τους. Το κάθε ζώο φέρει τη δική του ιστορία που ξετυλίγεται μέσα από είκοσι πέντε ζωγραφικά έργα με ατμοσφαιρικές συνθέσεις και μια σειρά γλυπτών έργων.
Στη νέα της έκθεση αναδύεται από την αισθητική και τη φαντασία της ένα καινούργιο σύμπαν, εντελώς διαφορετικό από τους προηγούμενους εικαστικούς κόσμους της, που παρουσίασε στις προηγούμενες είκοσι ατομικές εκθέσεις της. Αυτή τη φορά οι πρωταγωνιστές της πατούν στέρεα στη γη και κυκλοφορούν μέσα σε ένα φυσικό περιβάλλον μιας φάρμας σε τόπους φαντασίας. Η κοινωνία της Μπέλλας και του Χάρη φιλοτεχνείται σε είκοσι πέντε μικρά και μεγάλα ζωγραφικά έργα και εβδομήντα πέντε μικρά κεραμικά γλυπτά ζώων.
Η ιστορικός τέχνης Λουΐζα Καραπιδάκη αναφέρει στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση
«Οι παραστατικές εικονογραφικές διατυπώσεις της αφηγούνται με εύθυμη διάθεση και δυναμικό ρεαλισμό, αν και ενίοτε μοιάζουν με ιδεαλιστικές δημιουργίες της φαντασίας, καθημερινές ιστορίες από το ζωικό βασίλειο και μας μεταφέρουν σε κόσμους οικείους και συνάμα ανοίκειους. Στις παραδεισένιες εικονογραφίες της, ανάμεσα στη ζωηρή βλάστηση και στις υδάτινες περιοχές πρωταγωνιστούν διάφορα ζώα μιας φανταστικής φάρμας (…). Οι πλημμυρισμένες στο φως συνθέσεις προβάλλουν δεξιοτεχνικά τα ζωογόνα χρώματα της υπαίθρου και σε συνδυασμό με τις αέναες κινήσεις των ζώων αναδύουν το αίσθημα της ζωντάνιας και χαράς της ζωής».
Συναντήσαμε την Ειρήνη Ηλιοπούλου στο εργαστήριό της στον Λυκαβηττό και μιλήσαμε σχετικά με την καινούργια της έκθεση, καθώς και τη σχέση της με τη ζωγραφική κατά τη διάρκεια των χρόνων.
– Κυρία Ηλιοπούλου, θα ήθελα να μου πείτε πως ξεκίνησε η ιδέα για αυτή την έκθεση με κεντρικό θέμα μια Φάρμα.
Η έμπνευσή μου για την έκθεση ξεκίνησε το 2020 από μερικά σχέδια που δημιούργησα παρατηρώντας τα ζωάκια της Κάσου που περνούσαν μπροστά μου. Το 2021, μετά την τελευταία μου έκθεση στην Γκαλερί Σκουφά με τίτλο “Τόποι Επιθυμίας”, πήρα μαζί μου πηλό και έκανα την πρώτη απόπειρα με τα μικρά γλυπτά. Τα έψησα στην Αθήνα και για τα επόμενα 3 καλοκαίρια ακολούθησα την ίδια διαδικασία με τα σχέδια και στη συνέχεια με τα γλυπτά. Θεώρησα ότι πρέπει κάπως να παρουσιαστούν και να συνθέσω μια ενότητα με ζωγραφικά και γλυπτά έργα. Παράλληλα, συνέπεσε με το γεγονός ότι επιθυμούσα ιδιαιτέρως να ξανακάνω έργα που είχα δημιουργήσει στο παρελθόν. Έργα που μου άρεσαν πού αλλά δεν έχω τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά. Θέλησα, λοιπόν, να τα κάνω με ένα νέο βλέμμα, σχεδόν 20 χρόνια μετά και να εντάξω μέσα σε αυτά τα ζώα. Για παράδειγμα το έργο «Ανησυχίες», που απεικονίζει κότες μέσα σε μια δεξαμενή λίγο νερό, αποτελεί έμπνευση από ένα παλαιότερο έργο μου με την ίδια δεξαμενή, δημιουργημένο περίπου το 1995, στο οποίο όμως αντί για τις κότες απεικονίζεται ένας άντρας χορευτής. Επίσης, το έργο «Ο Χάρης με τις ντοματιές του» είναι μια παραλλαγή ενός έργου μου, στο οποίο κάτω από τις ντοματιές βρίσκεται ένας άντρας με παλτό. Τα υπόλοιπα τοπία είναι εικόνες και τόποι φανταστικοί από το μυαλό μου, εκτός από το έργο «Εξερεύνηση» με την αγελάδα και τα γκράφιτι στο πίσω μέρος, καθώς μια μέρα περνώντας από τα Εξάρχεια παρατήρησα αυτόν τον χώρο και σκέφτηκα ότι είναι ιδανικός για την αγελάδα.
“τα έργα μου έχουν μια μοναξιά. η ανθρώπινη παρουσία υποδηλώνεται και είναι πάντα φευγαλέα”
-Τα γλυπτά ζωάκια λειτούργησαν ως μοντέλα για τις μεγαλύτερες ζωγραφικές συνθέσεις σας;
Βεβαίως, χρησιμοποίησα τα γλυπτά ζωάκια, όπως τον γάιδαρο Χάρη και τις κοτούλες, για να δημιουργήσω συνθέσεις και να τα μεταφέρω στον ζωγραφικό καμβά. Ωστόσο, τα τοπία που έχω εντάξει τα ζώα είναι εντελώς φανταστικά. Ήθελα να φτιάξω έναν χώρο που έχει και υγρασία και χορτάρι και κυρίως σε αυτόν να είναι ευτυχισμένα. Έχω δημιουργήσει έναν τόπο ονειρικό, στον οποίο θα ήθελα και εγώ η ίδια να κατοικήσω.
-Τα ονόματα Χάρης και Μπέλα πως προέκυψαν; Εσείς τα “βαφτίσατε”; Και ποια είναι η σχέση σας με τα ζώα;
Ναι, εγώ επέλεξα τα ονόματα τους. Το όνομα Χάρης ήθελα να παραπέμπει στη χαρά, σε κάτι που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους. Το όνομα Μπέλα το επέλεξα για να παραπέμπει στην ομορφιά της αγελάδας. Από μικρή έτρεφα μεγάλη αγάπη για τα ζώα αλλά δεν είχα την πολυτέλεια να τα πλησιάσω. Τώρα που μου δόθηκε αυτή ευκαιρία κατάλαβα ότι είναι πλάσματα με οξεία συναισθηματική νοημοσύνη και όταν τους προσφέρεις κάτι το αντιλαμβάνονται. Αξίζουν την αγάπη, τη φροντίδα και τον σεβασμό μας και βέβαια να τα αντιμετωπίζουμε ισότιμα.
“Στεναχωριέμαι όταν δεν βγαίνει ένα έργο και έχει δύσκολη κυοφορία, όμως το εργαστήριο έχει δικούς του κανόνες και κώδικες, με έναν ιδιαίτερα θεραπευτικό τρόπο”
-Σε αυτή τη νέα ενότητα έργων σας δεν υπάρχει η ανθρώπινη παρουσία. Είναι κάτι που επιλέξατε εσκεμμένα ή ήρθε φυσικά;
Μονάχα σε ένα έργο της έκθεσης υπάρχει η ανθρώπινη παρουσία, που απεικονίζει ένα μικρό κοριτσάκι που βρίσκεται μεταξύ ονείρου και φαντασίας μπροστά από μια αγελάδα. Σε προηγούμενες σειρές έργων που έχω κάνει, όπως τα καφενεία και αργότερα στην έκθεση του 2009 «Μικροί Τροπικοί» με τα παιδιά και τις κούκλες, υπήρχε πολύ έντονα η ανθρώπινη παρουσία, ενώ σε κάποιες άλλες ενότητες έργων, λιγότερο. Τα έργα μου έχουν μια μοναξιά, αλλά θα έλεγα πως η ανθρώπινη παρουσία υποδηλώνεται και είναι πάντα φευγαλέα. Φανερώνεται από κάποιο στοιχείο που μπορεί να υπάρχει μέσα στο έργο. Δεν έχω στήσει ποτέ κάποιον άνθρωπο μπροστά μου με σκοπό να τον ζωγραφίσω, διότι δεν υπήρχε αυτή η επείγουσα ανάγκη που υπάρχει στη γωνιά του μυαλού για να ξεκινήσει ένα έργο.
-Τα έργα σας είναι πάντα χαρούμενα και αισιόδοξα. Με ποιον τρόπο διαχειρίζεστε την θλίψη;
Μα ζωγραφίζοντας! Όταν μπαίνεις στο εργαστήριο δεν έχεις ούτε χαρά, ούτε θλίψη. Στεναχωριέμαι όταν δεν βγαίνει ένα έργο και έχει δύσκολη “κυοφορία”, όμως το εργαστήριο έχει δικούς του κανόνες και κώδικες, με έναν ιδιαίτερα θεραπευτικό τρόπο. Διότι όταν πηγαίνεις θλιμμένος, ξεχνιέσαι και μπαίνεις σε έναν άλλον κόσμο από τον οποίο βγαίνεις θεραπευμένος. Το εργαστήριο είναι θεραπευτικό στην θλίψη και στην αγωνία. Μπορεί τα έργα μου να δείχνουν ότι είναι αισιόδοξα, αλλά δεν αναγνωρίζω εάν αυτό συμβαίνει και για τον εαυτό μου. Το γεγονός ότι έχω ακόμη μεγάλη και ίσως περισσότερη επιθυμία για τη ζωγραφική και δεν με έχει εγκαταλείψει, είναι μεγάλο δείγμα αισιοδοξίας μέσα μου.
-Τι θα θέλατε να κρατήσει ο επισκέπτης από αυτήν την έκθεση;
Χαρά! Θα ήθελα να πάρει τη χαρά που είχα όταν έφτιαχνα αυτά τα έργα και να του μεταδώσω αυτήν την ενέργειά μου. Και νομίζω πως ήδη συμβαίνει αυτό, διότι η θετική ανταπόκριση του κόσμου είναι μεγάλη και βλέπω τους επισκέπτες ευτυχισμένους. Θέλω να παραμείνει εκείνη η αίσθηση χαράς και γαλήνης.
“Σε κάθε έκθεση είμαι ολόκληρη, πλήρης μέσα μου για αυτό που δημιουργώ”
-Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να δοκιμάσετε στη ζωγραφική σας και δεν το έχετε κάνει;
Θα ήθελα να κάνω κανονική γλυπτική. Τα κεραμικά που παρουσιάζω στην έκθεση, ναι μεν είναι μικρά γλυπτά, αλλά τα υλικά που χρησιμοποιώ είναι περιοριστικά ως προς το μέγεθος των γλυπτών που μπορώ να δημιουργήσω. Θα ήθελα να κάνω μεγαλύτερα μεγέθη και θα με ενδιέφερε πολύ να ασχοληθώ με αυτήν την τεχνική και να την μάθω. Έχω αρχίσει ήδη να συγκεντρώνω πληροφορίες, διότι με ενδιαφέρει πραγματικά. Αυτό ωστόσο είναι κάτι που θα το δούμε στο μέλλον.
-Μπορείτε να ξεχωρίσετε κάποια έκθεση ή κάποια εικαστική σας περίοδο;
Η κάθε έκθεση είναι μια ιστορία και ένας κύκλος ζωής. Δεν νομίζω ότι μπορώ να ξεχωρίσω κάποια έκθεση ή περίοδο. Σε κάθε έκθεση είμαι ολόκληρη, πλήρης μέσα μου για αυτό που δημιουργώ. Όλες είναι εξίσου σημαντικές για εμένα και δεν θα ήθελα να ακυρώσω καμία από αυτές.
-Τι θα συμβουλεύατε τον νεότερο εαυτό σας όταν ξεκινούσατε την καριέρα σας στον χώρο της τέχνης;
Θα ήθελα να είχα αρχίσει νωρίτερα τη ζωγραφική, διότι αρχικά έκανα άλλες σπουδές, μπήκα στο πανεπιστήμιο και σπούδασα φιλολογία. Ξεκίνησα να ζω μόνη μου από 18 χρονών, όταν ήρθα στην Αθήνα για να σπουδάσω. Τη ζωγραφική την ξεκίνησα περίπου 10 χρόνια αργότερα. Η οικογένεια μου ήταν υποστηρικτική και η μητέρα μου παρόλο που αρχικά φοβόταν στα πρώτα μου βήματα, στη συνέχεια με καμάρωνε και ήταν πολύ χαρούμενη.
Info
Ειρήνη Ηλιοπούλου «Η Κοινωνία της Μπέλας και του Χάρη: μια φάρμα»
Διάρκεια έκθεσης: έως τις 8 Φεβρουαρίου 2025
Γκαλερί Σκουφά Σκουφά 4, Κολωνάκι, 10673
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα & Τετάρτη 10:00-16:00- Τρίτη & Πέμπτη 10:00-21:00
Παρασκευή 10:00-20:00 – Σάββατο 10:30-16:00