The Art | Artists’ Diaries

Γράφει η Λιάνα Ζωζά

Η τέχνη, όπως ομόφωνα δέχονται οι άνθρωποί της, είναι αυτή που πλήττεται πρώτη και ανακάμπτει τελευταία σε περιόδους κρίσης. Πόσο μάλλον μέσα από μία μεγάλη κοινωνική και οικονομική κρίση που αναμένεται, μετά από μία παγκόσμια πανδημία με άγνωστη ημερομηνία λήξης.

Χώροι τέχνης, όπως τα μουσεία, οι πινακοθήκες και οι γκαλερί, αναγκάζονται να αναστείλουν τη λειτουργία τους, για χρονικό διάστημα του οποίου όχι μόνο δεν γνωρίζουν τη διάρκεια, αλλά ούτε καν, το αν και πότε θα υπάρξει επιστροφή σε οποιαδήποτε μορφή κανονικότητας. Η αγορά της τέχνης έχει “παγώσει” και περιμένει με αγωνία τις εξελλίξεις. Μέχρι στιγμής, ο τρόπος με τον συνεχίζεται η επκοινωνία των εκθέσεων, αλλά και της τέχνης γενικότερα,  είναι μόνο μέσα από το internet και τις εφαρμογές του. Είναι μάλιστα, αξιοθαύμαστος ο αριθμός των επισκεπτών στις σελίδες των μεγάλων μουσείων που προσφέρουν εντυπωσιακές virtual περιηγήσεις στις αίθουσές τους, αλλά και σε θεατρικές παραστάσεις και μουσικά δρώμενα που προσφέρονται απλόχερα, μέσα από το διαδίκτυο, αυτό τον καιρό της κοινωνικής αποστασιοποίησης.

Τι γίνεται, όμως με τους υπόλοιπους χώρους τέχνης και πως θα συνεχίσουν να λειτουργούν, μιας και ένα μεγάλο μέρος της επιτυχημένης λειτουργίας τους βασίζεται στην προσωπική επαφή με το κοινό τους? Υπάρχουν στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατες μελέτες που σίγουρα δεν προμηνύουν ένα ευοίωνο μέλλον, σε παγκόσμιο μάλιστα επίπεδο, αλλά και προβλέψεις για το “κλείσιμο” πολλών, ιδίως των μικρότερων, χώρων τέχνης, που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν, όλα αυτά που έπονται.

Μέσα από την ενότητα “The Art | Artists Diaries” θα φιλοξενούνται συνεντεύξεις από έλληνες και ξένους καλλιτέχνες (εικαστικούς, μουσικούς, χορευτές, ηθοποιούς, κλπ), γκαλερίστες, επιμελητές και γενικότερα ανθρώπων που κινούνται στο χώρο της τέχνης και θα λειτουργούν σχολιαστικά, μέσα από τις ίδιες ερωτήσεις και ανάλογα με τις εξελλίξεις, στην όλη ιδιαιτερότητα της κατάστασης που αφορά την τέχνη.

Η Ελεάννα Μαρτίνου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1981, όπου ζει και  εργάζεται. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (2000 – 2006) και ολοκλήρωσε το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών Αθήνας το 2009. Έχει κάνει κλασικές σπουδές πιάνου στο Ωδείο Αθηνών (1987-2003) και σεμινάρια ψυχοακουστικής και μουσικής τεχνολογίας στο τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ (2015-17). Έχει συμμετάσχει σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Εκπονεί διδακτορική διατριβή στο τμήμα εικαστικών τεχνών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθήνας (2018-). Έχει πραγματοποιήσει οκτώ ατομικές εκθέσεις, ενώ συμμετείχε σε πολλές ομαδικές εκθέσεις, workshops και performances στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στην μέχρι τώρα πορεία της περιλαμβάνονται διαλέξεις, εικονογραφήσεις, αλλά και μία μακρόχρονη διδακτική εμπειρία στις καλές τέχνες.

-Η τέχνη στα χρόνια της πανδημίας. Με ποιο τρόπο επηρεάζεται η τέχνη?

-Πιστεύω ότι τα πρόσφατα γεγονότα μας βεβαιώνουν για το πόσο συνδεόμαστε μεταξύ μας οι άνθρωποι σε ένα κοινό δίκτυο. Η στάση και οι πράξεις καθενός από εμάς επηρεάζει το σύνολο της κοινότητας. Ίσως, λαμβάνοντας υπόψη αυτού του είδους την αλληλεπίδραση, αναρωτηθούμε για ποιο λόγο έχουμε την πρόθεση να παράγουμε τέχνη και σε ποιους απευθύνεται. Αρκούν άραγε οι προθέσεις για ένα αξιόλογο αποτέλεσμα;

-Τέχνη | Καλλιτέχνες. Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα?

-Το αισιόδοξο σενάριο θα είναι η αυξημένη αίσθηση ευθύνης. Συνειδητοποιούμε ότι δεν είμαστε αιώνιοι και ότι ο χρόνος της ζωής που αντιστοιχεί στον καθένα μας, καλό θα είναι να αξιοποιηθεί δημιουργικά, όπως κρίνουμε ελεύθερα ότι μας ταιριάζει. Όταν όλα είναι εφήμερα, τότε καταλαβαίνουμε πραγματικά αν η τέχνη είναι η πρώτη μας προτεραιότητα ή όχι και πόσο διατεθειμένοι είμαστε να θυσιάσουμε  άλλα πράγματα ως λιγότερο σημαντικά.

-Η αγορά της τέχνης θα επηρεασθεί? Πόσο και πως?

-Δεν ξέρω αν θα επηρεασθεί. Σίγουρα οι νέες καταστάσεις οδηγούν σε αναπροσαρμογή από όλες τις μεριές. Η προσωπική μου εμπειρία με έχει οδηγήσει στο να μην βασίζομαι σε πιθανές πωλήσεις έργων, αλλά να τις θεωρώ ένα ωραίο, απρόβλεπτο δώρο.

-Τέχνη | Τεχνολογία. Ποιος θα είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης?

-Παρατηρώ με ενδιαφέρον τη χρήση της τεχνολογίας, ειδικά στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και βλέπω ότι υπάρχουν δύο τρόποι προσέγγισης: ο ναρκισσιστικός και ο ενσυναισθητικός. Ίσως το ίδιο να συμβαίνει αντίστοιχα στην επικοινωνία, αλλά και στην αγορά της τέχνης. Αυτό που ίσως να έχει ενδιαφέρον θα είναι η άμεση παραγωγή τέχνης μέσω της τεχνολογίας, άυλα, χωρίς χωρικούς περιορισμούς. Αποτελεί παγκόσμια και κοινή γλώσσα η τέχνη, δεν περιορίζεται στα σύνορα της χώρας όπου παράγεται.

-Τέχνη | Κοινωνική Απόσταση. Πως μπορεί να λειτουργήσει η τέχνη με κανόνες κοινωνικής απόστασης?

-Πάντοτε συμβίωνα με γάτες, οι οποίες μου έμαθαν την αυτονομία και τον διαλογισμό. Οι σχέσεις των ανθρώπων δοκιμάζονται αυτή την περίοδο, αποκαλύπτεται ακόμα πιο φανερά αν υπάρχει όντως συσχέτιση ή μόνο φασαρία. Αν η τέχνη είναι πετυχημένη μιλάει άμεσα στον θεατή, δεν χρειάζεται να είναι αγκαλιά ο ίδιος με κάποιον άλλον εκείνη τη στιγμή που διαδρά με ένα έργο, δεν γίνεται.

Είναι καθαρά ατομική εμπειρία και νομίζω ότι επιβάλλεται η κοινωνική απόσταση όχι μόνο για τους ευνόητους λόγους που ισχύουν λόγω της τρέχουσας κατάστασης, αλλά κυρίως για αυτοσυγκέντρωση. Φυσικά, θα πρέπει να επινοηθούν νέοι τρόποι έκθεσης ενδεχομένως, σε χώρους ανοιχτούς, ανάλογα με τις απαιτήσεις και τη δομή του εκάστοτε έργου. Όσο για τα Μουσεία και τις Γκαλερί, ίσως γλιτώσουμε από τον απαίσιο συνωστισμό των εγκαινίων όπου καμιά φορά δεν πας για να δεις, αλλά για να σε δουν.

-Ποιο γνωστό έργο σύγχρονης τέχνης θα επιλέγατε για να περιγράψετε την υπάρχουσα κατάσταση και γιατί?

-Θα επέλεγα το έργο The Moon: From Inner Worlds To Outer Space της Laurie Anderson. Πρόκειται για μια εγκατάσταση εικονικής πραγματικότητας που ταξιδεύει τους θεατές στο φεγγάρι. Στη διαδρομή συναντάμε αστερισμούς και σύμβολα πραγμάτων τα οποία αποτελούν είδη προς εξαφάνιση: έναν δεινόσαυρο, μια πολική αρκούδα, την δημοκρατία.

Η ίδια η Laurie Anderson αναφέρει στην εισαγωγή του βίντεο πως «Όλα τα πράγματα που θεωρούμε σταθερά, είναι τόσο εύθραυστα και μπορούν να χαθούν». Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που θεωρώ ότι το συγκεκριμένο έργο συνδέεται με την υπάρχουσα κατάσταση.

-Η ιστορία, μέχρι σήμερα, έχει δείξει πως η τέχνη επιβιώνει ακόμη και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες και μάλιστα προσφέροντας σημαντικά έργα. Θα συμβεί το ίδιο και τώρα? Μακάρι.