Η gallery genesis παρουσιάζει την έκθεση της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου «Εγγύς Χώρος», σε Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Επιμέλεια έκθεσης του Γιώργου Τζάνερη.

Την έκθεση προλογίζουν με τα κείμενά τους:

Αγγελική Γιαννικοπούλου
Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Γιάννης Τσιαούσης
Αν. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Ίρις Κρητικού
Ιστορικός Τέχνης και Ανεξάρτητη Επιμελήτρια

Κείμενο
Αγγελική Γιαννικοπούλου
Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Η καινούργια δουλειά της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου αποτελεί μια εικαστική μελέτη της αναμέτρησης του ανθρώπου με το χώρο. Η ανθρώπινη φιγούρα, που αγωνίζεται να βολευτεί μέσα στην ασφυκτική περατότητα άκαμπτων τοπίων, παίρνει τη μορφή ακέφαλων κορμών, που αποπνέουν την οικειότητα αρχαίων αγαλμάτων. Όμως αυτή η απουσία των προσώπων υπερτονίζει την παρουσία τους, αφού καταφέρνει να αγκιστρώνει το βλέμμα ακριβώς σε αυτό που δεν φαίνεται, παρασύροντας το θεατή σε μια διαρκή προσπάθεια να ανασυγκροτήσει φυσιογνωμίες, προσωπικότητες και ενασχολήσεις, προστρέχοντας σε όσα απεικονίζονται: χέρια και σώματα, μήλα και πρόσφορα, ψάρια ή λουλούδια.

Σε αυτό το εικαστικό σύμπαν ανθρώπινες φιγούρες κατοικούν ένα σαφώς δομημένο περιβάλλον, που επιδιώκει να ξεπεράσει το δευτερεύοντα ρόλο του φόντου αναδεικνύοντας τον χώρο ως την κυρίαρχη παράμετρο της εικόνας.

Σε «σκληρά σαν τη σιωπή» ασπρόμαυρα τοπία, ο χώρος, ακόμη και ως επίπεδη μεταβλητή δύο διαστάσεων, αναπτύσσει στενές σχέσεις με τους ανθρώπους, τους οποίους άλλοτε ξερνά και άλλοτε αφομοιώνει εξισώνοντας εξωτερικά με εσωτερικά περιβάλλοντα. Ακόμη και όταν οι πίνακες υπομνηματίζονται με μικρά τελάρα-ενδείξεις σήψης, ανθρώπινες φιγούρες, ενσωματωμένες σε τοπία αυστηρά και προϋπάρχοντα, παρεμβαίνουν χρηστικά και πολιτιστικά πάνω τους, μετατρέποντας τον αδιάλλακτο χώρο σε προσπελάσιμο τόπο.

Κείμενο
Γιάννης Τσιαούσης
Αν. Καθηγητής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Κάθε τμήμα έργου τέχνης, θα πρέπει εξ ορισμού ν’ αποτελεί από μόνο του ένα ξεχωριστό έργο τέχνης. Στην περίπτωση της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, κι ελπίζω η εκτίμησή μου αυτή να μην θεωρηθεί απότοκη μιας υποδόριας προσωπικής επαγγελματικής -ως χειρουργός και ανατόμος- «διαστροφής», το παραπάνω dictum ισχύει με τον πλέον απόλυτο τρόπο, αφού τα χέρια που αποτελούν τμήμα πολλών έργων της, συγκροτούν ένα από τα πιο δυναμικά στοιχεία του συνολικού της έργου.

Η τελεολογία των χεριών αφορά κατ’ αρχάς μια «κατασκευαστική» δημιουργία για την τελειοποίηση του χειροποίητου μέσα από μια δυναμική σχέση μορφολογίας και λειτουργίας, κάτι που απέδωσε με εκπληκτικό τρόπο στα σχέδιά του ο Λεονάρντο Ντα Βίτσι. Πέραν αυτού όμως, τα χέρια αποτελούν μέσον συγκέντρωσης πληροφοριών για τον γύρω κόσμο, αλλά και μέσον έκφρασης του ψυχισμού. Τα χέρια μπορεί να γίνουν «μάτια» για την ανίχνευση-αναγνώριση των άλλων, ενώ το σμίξιμο των χεριών μπορεί να είναι πιο ουσιαστικό από το σμίξιμο των κορμιών.

Όλες σχεδόν οι ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις –ακόμα και οι πιο μύχιες- διαθέτουν το χειροποίητο ισοδύναμό τους. Η κινησιολογία τους αποτελεί σημαντικό τμήμα της σημειολογίας πολλών διπόλων όπως για παράδειγμα κατάφαση-άρνηση, έλξη-απώθηση, αλλά και των πιο έντονων όπως τα δίπολα νηφαλιότητα-οργή και θυμός, αγάπη-μίσος κ.ά.. Τέτοιου είδους ταυτοτικά στοιχεία μπορεί να αναγνωρίσει ο «αναγνώστης» του έργου της Στρατηγούλας, όπου τα χέρια μιλούν για πρόσωπα, των οποίων η εικόνα δεν μας αποδίδεται στην πληρότητά της, αφού η ζωγράφος επιλέγει να τα αφήσει μερικώς εκτός του καμβά.

Τα ίδια χέρια όμως, πρωταγωνιστούν σε ένα γεωμετρικό περιβάλλον που ορίζει και ταυτοχρόνως οριοθετεί το ζωτικό χώρο των μορφών που επιλέγει να την συνοδεύουν στην καλλιτεχνική της διαδρομή. Η Στρατηγούλα γεωμετρεί για να γειώσει τις μορφές με τον υλικό κόσμο μας, με τα χέρια να δίνουν ζωή στους γεωμετρικούς τόπους κι έτσι με τον δικό της τρόπο φέρνει στη μνήμη μας τον άλλο μεγάλο Αναγεννησιακό, τον Michelangelo, ο οποίος αμφισβητεί βιβλική εκδοχή της ζωοδότρας πνοής, καθιστώντας την επαφή των χεριών Δημιουργού – Δημιουργήματος στην Καπέλα Σιξτίνα μέσον βραχύβιας καθ’ομοίωσης.

Κείμενο
Ίρις Κρητικού
Ιστορικός Τέχνης και Ανεξάρτητη Επιμελήτρια

Όλα συμβαίνουν μακριά
Όλα συμβαίνουν μακριά.
Ακόμα κι η εγγύτητα.
Διπλή κι η απόσταση μες στον καθρέφτη…

Αλέξιος Μάινας, Προσωπογραφία με κλειστά μάτια (απόσπασμα)
Ανοσία της Αγέλης, εκδ. Μικρή Άρκτος 2021

Επιτραπέζια μουσικά όργανα και πουλάκια που κελαηδούν και φτεροκοπούν ανάμεσα στις χαράδρες και τις σχισμές της σχεδίασης. Ιχθείς σε αναμονή ενός μικρού μαυρόασπρου θαύματος, γάτες σε αδέσποτο ραχιαίο τόξο και κρανία νεαρών σκύλων που αναρωτιούνται για τη ματαιότητα της ύπαρξης. Μήλα που σέπονται σιγανά, πιάτα αδειανά με ψίχουλα χθεσινής γιορτής και ευχαριστήριοι άρτοι μοιρασμένοι από τα σοφά αυτά χέρια που με τόση ευγλωττία, καρέ-καρέ, συλλογίζονται και κρατούν επτασφράγιστο το μυστικό της εικόνας.

Μολύβδινα ίχνη ζωγραφισμένης γραφής, διηνεκή άνθινα, κύκλια, στρόβιλα και τριγωνικά μοτίβα, ανάκατα με πυκνά λευκά δίκτυα ύπαρξης που ορίζουν τη γεωγραφία ενός έσω τόπου σε περιδίνηση. Έμψυχες υποστάσεις αγαπημένων ανθρώπων, φουστάνια ρετρό λουλουδένια και πλεξούδες μικρών κοριτσιών με αυτοτέλεια κινήσεων που συμπλέκονται στην ψευδαίσθηση των ορίων και της αλήθειας, που χωνεύονται στο τεριρέμ του μοτίβου και χέονται πάλι, αιωρούμενες στην αναζήτηση της τρίτης διάστασης και του χαμένου χρόνου.

Ο εγγύς χώρος των έργων της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, δημιουργημένος κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών με σύσσωμες τις δυνάμεις ενός δεινού μαυρόασπρου σχεδιασμού που ξεπερνά, θεραπεύει και ενσωματώνει την ανάγκη του χρώματος, αποτελεί ένα συναρπαστικό αφηγηματικό ειλητάριο των μικρών εσοχών μιας ανήσυχης ανθρωπότητας. Ένα βιωματικά ιστορημένο αφιερωματικό κατακόρυφο τέμπλο με συμπληρωματικές μικροσκοπικές υπομνήσεις στη βάση του. Κατάγραφο από σημειώσεις προσωπικής συνθήκης και διάκενα ψιθυριστικής προσευχής, κατάστικτο από βραχεία συμπυκνώματα ιστορίας της τέχνης, υπαινικτικά μοτίβα και ενεργοποιημένα επί τον τύπον των ήλων κοσμικά και θρησκευτικά σύμβολα.

Σε δεύτερη, ενδελεχή θέαση, η ασάλευτη μπαρόκ ομορφιά των έργων της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, αποκηρύττει το βάθρο της. Κάτω από το ωραίο, βασιλεύει το τρομερό. Πίσω από την αψεγάδιαστη σχεδιαστική διατύπωση του άφθαρτου, η αθέατη ετούτη κλεψύδρα του χρόνου στο εσωτερικό της εικόνας, οδηγεί με δεινή βεβαιότητα στη φθορά. Το σφρίγος της νεότητας, η τελειότητα της φόρμας, η πλησμονή των αγαθών και η παρουσία των τρυφερών έμβιων συντεταγμένων και των οικείων προσώπων, απειλούνται από αυτό που εκ πρώτης δεν φαίνεται: έντομα και τσιγάρα ρυπαίνουν το απέριττο της εικόνας και της γραμμής, απειλούν την ενδοσκοπική γαλήνη της οριζόντιας αφήγησης. Υπαινισσόμενα έτσι τη θνησιμότητα, την κοινή μοίρα.

Οι εξαίσιες ετούτες «νεκρές φύσεις με άνθρωπο» της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, αντλούν ορατά έμπνευση και εκπορεύονται τόσο εικονολογικά όσο και σημειολογικά από τα ευρωπαϊκά memento mori του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης: πορτραίτα και συνθέσεις με κρανία, κλεψύδρες, σαπισμένα φρούτα και σβησμένα κεριά, τοποθετούνταν ως μεταφυσική μνεία και ηθική διδαχή στους πλέον ανθηρούς οίκους, για να θυμίζουν ότι ακόμη και όταν διανύουμε το απόγειο της θνητής μας ευημερίας, δεν είμαστε αιώνιοι. Και κυρίως από τις περίφημες ολλανδικές vanitas της Χρυσής Εποχής του 17ου αιώνα που ενσωμάτωναν με τρόπο περισσότερο υπαινικτικό, σύμβολα θνησιμότητας (κρανία, μαραμένα λουλούδια, ρολόγια κ.ά.), σε μια φαινομενικά γοητευτική εικόνα ισχύουσας ευμάρειας από όπου δεν έλειπαν τα μουσικά όργανα, τα βιβλία ή το κρασί.

Οι σύγχρονες αυτές vanitas της ζωγράφου που, χωρίς τη διάθεση ανακεφαλαιωτικής διδαχής, ολοκληρώθηκαν ως αυτοβιογραφικό ψυχογράφημα, συνδυάζουν με τη σειρά τους κι αυτές σύμβολα θνητότητας με ευφράδεις απεικονίσεις στιλπνής ομορφιάς και προσωποποιημένου θρησκευτικού αποθέματος, γεννώντας βραχείες αλλεπάλληλες αλληγορίες σχετικές με την αντίφαση ανάμεσα στο κενό και το καθημερινό εφαλτήριο σκίρτημα της αισιοδοξίας που μας κάνει να συνεχίζουμε, παραμερίζοντας τον φόβο του επέκεινα.

Memento mori – Θυμήσου ότι πρέπει να πεθάνεις: η λατινική φράση του Εκκλησιαστή, που έχει τις ρίζες της στην περιφρούρηση του μέτρου του αυτοκρατορικού βίου στην αρχαία Ρώμη, τρέπεται αθέατα στο ενδοσκοπικό μεταφυσικό μήνυμα του έργου, υπενθυμίζοντάς μας την κοινή μοίρα. Σύμφωνα ωστόσο και με τους προτρεπτικούς λόγους ύπαρξης του αποτρεπτικού αποφθέγματος, τα θραύσματα ετερόκλητης ύπαρξης στα γενναία έργα της Στρατηγούλας Γιαννικοπούλου, πέρα από το να θυμίζουν στον θεατή την ευθραυστότητα του ατομικού και κοινού βίου, του υπενθυμίζουν, κυρίως, ότι προηγουμένως θα ζήσει. Και ότι το ζητούμενο του τρόπου ζωής του, καλείται, εδώ και τώρα, ο ίδιος να το αποφασίσει και να το διαχειριστεί.

Who is Who

Η Στρατηγούλα Γιαννικοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1966. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (1984-1989), με δασκάλους τον Νίκο Κεσσανλή και τον Δημήτρη Μυταρά, και αποφοίτησε με άριστα. Έργα της ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Ιnfo

Διάρκεια έκθεσης
Έως Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2022

Ωράριο λειτουργίας
Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή 12.00 – 21.00
Τετάρτη, Σάββατο 12.00 – 15.00

Gallery Genesis
Χάρητος 35, Αθήνα 106 75
211 7100566
www.gallerygenesisathens.com