Η Εύα Αποστολάτου είναι η πρώτη γυναίκα εικαστικός, στην οποία απονεμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών το 2016 το βραβείο για τον “νέο διαπρέποντα ζωγράφο, ηλικίας μέχρι 40 ετών”.
Διδάχθηκε σχέδιο και ζωγραφική στο Εργαστήρι του Νίκου Στέφου. Σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ζωγραφική στα εργαστήρια του Γιάννη Ψυχοπαίδη και του Χρόνη Μπότσογλου και σκηνογραφία στο εργαστήριο του Γιώργου Ζιάκα. Έργα της βρίσκονται σε μουσεία, πινακοθήκες και σε ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Συναντήσαμε την διαπρεπή εικαστικό στο χώρο που ζει και εργάζεται στην Πεντέλη, όπου μας παρουσίασε τη νέα της εικαστική δουλειά, που αναδεικνύει τον ρόλο του φωτός στο τελάρο. Η Αποστολάτου κατορθώνει χωρίς να προδίδει τις εικαστικές της αρχές, να ανανεώνει την έμπνευσή της δείχνοντας ευαισθησία στο χρώμα και στις διαφορετικές ακτίνες φωτός. Εκτός από τους θησαυρούς των χρωμάτων, μιλήσαμε για τις διαλέξεις της και την θεματολογία τους, καθώς και για τα μελλοντικά σχέδιά της.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Εύα, ως εικαστικός, ποιος είναι ο στόχος σου στην Τέχνη;
-Στόχος μου είναι να προσεγγίσω έστω λίγο κάποτε, την οριακή Αισθητική της Κλασικής αρχαιότητας. Στα έργα τέχνης του 5ου αιώνα π.Χ. τίποτα δεν μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί. “Η πλατωνική αρμονία των σχημάτων και των χρωμάτων” που ήταν θέμα της πρώτης μου έκθεσης, κυκλοφορεί ως ντοπαμίνη μέσα μας και προκαλεί ευφορία σε όλους ανεξάρτητα από την διαφορετικότητά μας. Το ωραίο μας ενώνει, όπως “τα όνειρα και οι αγωνίες” όπως έχει πει ο Ιονέσκο.
Κατορθώνει χωρίς να προδίδει τις εικαστικές της αρχές, να ανανεώνει την έμπνευσή της δείχνοντας ευαισθησία στο χρώμα και στις διαφορετικές ακτίνες φωτός.
-Ποιο ρόλο πιστεύεις ότι μπορεί να έχει η τέχνη στην κοινωνία γενικότερα;
-Η τέχνη μπορεί να αντικαθιστά την ομορφιά, όπου εκλείπει. Όσο στην κοινωνία αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν να χάσουν τίποτα, η κοινωνία δεν μπορεί να κοιμάται ήσυχα. Ανήκουμε όλοι στην ίδια κοινωνική αλυσίδα. Ειδικά όσοι ενίοτε κατέχουν οποιαδήποτε μορφή εξουσίας, πρέπει να θυμούνται πως αν δεν στηρίζονται στους υπόλοιπους, στηρίζονται σε βάλτο.
-Δηλαδή με ποιο τρόπο πιστεύεις ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί η κρίση αξιών στην κοινωνία;
-Ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης των αξιών είναι η ενίσχυση της παιδείας. Παίρνουμε δύναμη όταν διδασκόμαστε τον πολιτισμό και την ιστορία, όπως από τον πατέρα και την μητέρα μας.
-Η ιστορία του πολιτισμού και η παγκόσμια ιστορία διδάσκεται. Η Τέχνη θα μπορούσε να διδαχτεί;
-Θα απαντούσα καταφατικά κατά ένα μεγάλο ποσοστό, δηλαδή κατά 98%. Όμως το υπόλοιπο 1% είναι το ταλέντο, χωρίς το οποίο δεν μπορεί κανείς να καταλάβει το 98%, και το άλλο 1% είναι το ήθος. Οι έντιμες εικαστικές και πορευτικές επιλογές του καλλιτέχνη είναι φανερές σε κάθε έργο, όπως σε κάθε πρόσωπο.
Αναφορικά στην διδασκαλία, πολύ χαρακτηριστική θεωρώ την απάντηση του Ευκλείδη στον Πτολεμαίο Α΄, όταν ο βασιλιάς του ζήτησε ”έναν πιο εύκολο τρόπο -από τα Στοιχεία του- για να μάθει γεωμετρία”. Ο Ευκλείδης του απάντησε την γνωστή φράση: ”Δεν υπάρχει βασιλική οδός για τη γεωμετρία”. Όπως βασιλική οδός δεν υπάρχει σε καμία μάθηση, διότι οποιαδήποτε εύκολη οδός θα οδηγήσει κάποια στιγμή σε αδιέξοδο.
Αλλά εκτός από την εδραιωμένη γνώση, επίσης, διδασκόμαστε και από τους κόπους των άλλων. Για ό,τι μας προβληματίζει, σίγουρα έχουν στοχαστεί οι προηγούμενοι, πατάμε στις λύσεις τους και κληροδοτούμε την προσπάθεια στους επόμενους.
Η Λογική είναι γεμάτη διαφορετικούς αποτελεσματικούς τρόπους σκέψης
-Από που αντλείς έμπνευση;
-Εμπνέομαι από τα πράγματα από τα οποία δεν μπορεί να αντληθεί έμπνευση. Είναι πολύ χρήσιμη η καθημερινότητα, διότι κάνει πιο ιδεατή την ασχολία με την τέχνη. Όμως από νωρίς κατάλαβα πως αν θέλω να εξελίσσω την δουλειά μου, πρέπει να γυμνάζω το μυαλό μου. Αν σκέφτομαι πάντα με τον ίδιο τρόπο, οι λύσεις που θα καταφεύγω θα είναι οι ίδιες.
-Και πώς συντελείται αυτό;
-Ασχολούμαι ερασιτεχνικά με «προβλήματα Λογικής» γιατί μου αρέσουν, αλλά και γιατί δίνουν εναύσματα να οδηγηθεί η σκέψη σε διαφορετικούς τρόπους επίλυσης προβλημάτων από τον αναμενόμενο τρόπο, αυτόν δηλαδή που επαρκεί για την διεκπεραίωση της καθημερινότητας.
– Θα ήθελες να μας πεις πώς αυτό το μεταφέρεις στην ζωγραφική διαδικασία;
-Αποκαλύπτονται νέοι τρόποι. Συνήθως αναζητούμε νέο θέμα και όχι νέο τρόπο. Και συχνά ορίζουμε τα διαφορετικά υλικά και τεχνικές ως κάτι νέο. Ίσως επειδή η αλλαγή ενός τρόπου είναι το πιο δύσκολο. Είναι σαν να προσπαθούμε να αλλάζουμε τον εαυτό μας, τόσο δύσκολο. Η Λογική όμως είναι γεμάτη διαφορετικούς αποτελεσματικούς τρόπους σκέψης.
O ζω-γράφος ”γράφει την ζωή”, από μόνη της η ζωή αποτελεί έμπνευση.
– Δώσε μας κάποιο παράδειγμα.
-Και μόνο που η Λογική ασχολείται σε κάποιο βαθμό με αληθής, ψευδής προτάσεις , αντιφάσεις κ.α. σε οδηγεί να θεάσαι και να αναλύεις οτιδήποτε από πολλές πλευρές. Σε κάνει να μην είσαι απόλυτος, να δοκιμάζεις, να σέβεσαι την αυθεντία, να νιώθεις μικρός αλλά μέρος της συνολικής διανόησης.
– Εσύ ως καλλιτέχνης εμπνέεσαι από αυτή τη διαδικασία. Μια τέτοια διεργασία μπορεί να χρειάζεται και στον θεατή ενός τέτοιου έργου τέχνης για να κατανοήσει το έργο;
-Όχι αυτό δεν είναι απαραίτητο. Συχνά παρατηρείται πως ο θεατής είτε είναι ειδήμων, είτε αδαής, πάντα θα θαυμάζει ένα έργο τέχνης ακόμα και αν δεν γνωρίζει το πώς το εμπνεύστηκε ο καλλιτέχνης, ακόμα και αν δεν μπορεί να το αποκτήσει. Όπως δεν μπορεί να αποκτήσει ένα ηλιοβασίλεμα, μια έννοια ή έναν άνθρωπο..
-Ετοιμάζεις την επόμενη ατομική σου έκθεση τον Μάιο του 2020 στην Γκαλερί Αργώ. Θα αφορά σε κάποια συγκεκριμένη θεματική;
-Πάντα σε κάθε νέα μου παρουσίαση η θεματική μου αφορά στις διαφορετικές χρωματικές γκάμες των έργων, που αποτελούν και τους τίτλους τους. Στην συγκεκριμένη έχω προσπαθήσει να αναδείξω επιπλέον το φως, που τις ορατοποιεί. Κατά την εκτίμησή μου η θεματική είναι συνήθως μια μεταβαλλόμενη αφορμή. Ο στόχος παραμένει ο ίδιος.
–Κάνεις ομιλίες για την Τέχνη. Ποια είναι η θεωρητική σου προσέγγιση ;
-Στις ομιλίες συνδέω την Τέχνη με αρχετυπικές έννοιες, διότι από αυτές προέρχεται και αυτές μετεξελίσσει.
Σε ό,τι αφορά στον λόγο για να δημιουργήσει ένα έργο κάποιος καλλιτέχνης, δίνω παραδείγματα από την Ιστορία και την Φιλοσοφία. Αλλά επειδή ο ζω-γράφος ”γράφει την ζωή”, από μόνη της η ζωή αποτελεί έμπνευση.
Σε ό,τι αφορά στον τρόπο με τον οποίο παράγεται ένα ρεαλιστικό έργο, στις ομιλίες αναλύω την φυσιολογία της όρασης και τις βασικές αρχές της παραστατικής γεωμετρίας, οι οποίες συνθέτουν την εικόνα.
Το βασικό μέσον για να απεικονισθεί ο τρισδιάστατος αντιληπτός χώρος στον δισδιάστατο εικονικό είναι η προοπτική. Η προοπτική ανακαλύφθηκε στην αρχαιότητα. Ήταν γνωστή ήδη από την εποχή του Ομήρου, αρχικά εμπειρικά και ψευδαισθητικά. Αργότερα ο Δημόκριτος και ο Αναξαγόρας έφτιαξαν γραμμικά συστήματα και ο Ευκλείδης την προσέγγισε μαθηματικά.
Η προοπτική είναι πιο εμφανής μακριά στην γραμμή του ορίζοντα, εκεί που ο ουρανός ενώνεται με την θάλασσα.
-Αυτός είναι και ο λόγος που επιλέγεις αυτό τον καιρό να ζωγραφίζεις τέτοια τοπία;
-Ζωγραφίζω κυρίως σύννεφα και θάλασσα, διότι κάθε τοπίο ούτως ή άλλως ως εικόνα και ως έννοια είναι οικείο στον θεατή. Μπορεί να κοινωνήσει την τέχνη και να ευεργετηθεί από αυτήν χωρίς να χρειάζεται να μετέχει μιας εξειδικευμένης γνώσης. Αλλά ακόμα και ένα εννοιολογικό έργο, όταν αξιοποιεί την καλαισθησία -ως γέφυρα με τον θεατή- μπορεί και αυτό να γίνει εύληπτο.
Bio
Η Εύα Αποστολάτου γεννήθηκε στην Αθήνα. Διδάχθηκε σχέδιο και ζωγραφική στο Εργαστήρι του Ν. Στέφου και σπούδασε Ζωγραφική και Σκηνογραφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1995 ως το 2000.
Τον Δεκέμβριο του 2016 κέρδισε το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, απονεμόμενο σε διαπρέποντα Έλληνα ζωγράφο από τους νεότερους.
Έχει πραγματοποιήσει 3 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, 1 στην Κύπρο και 9 παρουσιάσεις του έργου της με παράλληλη ομιλία για την Τέχνη.
Έχει συμμετάσχει σε 60 ομαδικές εκθέσεις στο εξωτερικό στη Belgravia Gallery London / Surrey Hills και στην Ελλάδα μεταξύ αυτών στην Documenta και στην Art Αθήνα. Έργα της βρίσκονται σε Μουσεία, Πινακοθήκες και σε ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα axianews φύλλο 25/5/2019