Προσπάθησα ν’ αφεθώ πάντα ελεύθερος στα ρεύματα, για να καταλαβαίνω ποια είναι η αληθινή μου αντοχή. Το Παρίσι και τα μουσεία με οδήγησαν από τον σουρεαλισμό στο ρεαλισμό» έγραφε ο Γιάννης Τσαρούχης στο βιβλίο του «Αγαθόν το εξομολογείσθαι». Τον τρόπο με τον οποίο προχωρούσε τη δουλειά του επιχειρεί να αναδείξει η νέα έκθεση του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη που εγκαινιάζεται το Σάββατο 7 Μαΐου.

«Είναι ενδιαφέρον να καταλάβει κανείς ότι η πορεία του είναι συνεχής, παρ’ όλες τις αλλαγές. Όσο προχωρούσε κρατούσε τα στοιχεία που τον ενδιέφεραν και τα χρησιμοποιούσε στις επόμενες αναζητήσεις του» σημειώνει η Νίκη Γρυπάρη, ανιψιά του σπουδαίου καλλιτέχνη και πρόεδρος του ιδρύματός του και συνεχίζει: «Μέσα στην πορεία των χρόνων ξεκαθαρίζουν πράγματα σε σχέση με τη δουλειά του και σε αυτή την έκθεση μέσα από λίγα έργα καταλαβαίνεις τις μεγάλες επαναστάσεις που έκανε».

Είκοσι οκτώ ζωγραφικές δημιουργίες και 42 μακέτες σκηνικών, που χρονολογούνται από το 1927 μέχρι το 1977, θα έχουμε την ευκαιρία να αντικρύσουμε στο όμορφο διώροφο σπίτι της οδού Πλουτάρχου στο Μαρούσι που σχεδίασε ο ίδιος για κατοικία του. Άλλωστε, το αφιέρωμα «Ζωγραφικές διαδρομές» λειτουργεί ως μια καλή ευκαιρία ν’ αφουγκραστούμε ξανά το αποτύπωμα του ζωγράφου στον χώρο όπου έζησε και δημιούργησε, δυο χρόνια μετά την τελευταία έκθεση που φιλοξένησε.

Η διαδρομή ξεκινά με ένα έργο που έκανε φοιτητής ακόμα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Παρθένη, καθώς και με ένα ακόμα που εμπνεύστηκε από τον Κόντογλου (στον οποίο μαθήτευσε παράλληλα με την ΑΣΚΤ το διάστημα 1930-1934 ώστε να μάθει όσα περισσότερα μπορούσε για τη βυζαντινή ζωγραφική). Πίνακες μέσα από τους οποίους αρχίζουμε να διακρίνουμε τι κρατά από τους καθηγητές του και πώς αυτά τα διδάγματα θα τον βοηθήσουν αργότερα στην προσωπική του έκφραση.

Το 1934-35, αναζητώντας νέους εικαστικούς τρόπους, περνά στην αφαίρεση, μια μετάβαση που βλέπουμε στη Νεκρή φύση σε ρουμπινί φόντο.

Από την έκθεση δεν λείπει η Μέδουσα, η εμβληματική φιγούρα που αποτελεί άλλωστε και το σήμα του Ιδρύματος. Βρισκόμαστε χρονικά στα 1939 με τον ζωγράφο να προσπαθεί να επιστρέψει στη ζωγραφική εκ του φυσικού, χωρίς επιτυχία. Καθώς το μοντέλο του κάθεται να ξεκουραστεί κάτω από το πρόσωπο της μυθικής γοργόνας που ο Τσαρούχης είχε αντιγράψει από το μωσαϊκό του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, βλέποντας τα χρώματα του μοντέλου και της Μέδουσας να συμπίπτουν, αντιλαμβάνεται πως στην αρχαία και την ελληνιστική εποχή οι ομότεχνοί του επιδίωκαν την πιστή απόδοση των χρωμάτων στα θέματά τους.

«Δύο είναι οι βασικές  αναζητήσεις μου, παρ’ όλες τις  χίλιες διαφορές που παρουσιάζουν τα έργα μου μεταξύ τους» έγραφε ο ίδιος στο προαναφερόμενο βιβλίο του το 1986. «Η μια αναζήτηση είναι ούτως ειπείν νεοκλασική και προσπαθεί να αφομοιώσει το αρχαίο κλασικό ιδεώδες, όπως το εξέφρασε για όλον τον κόσμο στα νεώτερα χρόνια η Αναγέννηση και το Μπαρόκ. Η άλλη μου τάση είναι να εκφράσω όλες τις αντιρρήσεις μου για το ίδιο το ιδανικό μου, βοηθημένος από μεγάλους αντιρρησίες της εποχής μας, αλλά και από πρότυπα παλιά ελληνικά, που είναι συχνά μαρτυρίες και στηρίγματα των αντιρρήσεων». Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της πρόθεσης και «πατέρας» της δουλειάς που κάνει επιστρέφοντας από το Παρίσι το 1936 αποτελεί ο Σκεπτόμενος, ένα πορτρέτο με έντονα χρώματα και φανερή την επιρροή του Ματίς.

Στην έκθεση παρουσιάζονται ακόμα, μεταξύ άλλων, οι ελαιογραφίες Ο Alain ως «Χειμώνας» (1975), Σπουδή για την άνοιξη – Ντομινίκ (1971), Μπούστο γενειοφόρου (1932-1933), Ποδηλάτης μεταμφιεσμένος σε τσολιά, με ένα ναό δεξιά κάτω (1936) καθώς και ένας από τους ναύτες του από το 1938.

Έχοντας εργαστεί σε όλη του την πορεία στο θέατρο ως σκηνογράφος, δεν θα μπορούσε να λείπει και αυτή η πτυχή του. Στο δώμα, λοιπόν, παρουσιάζονται θεατρικές μακέτες από παραστάσεις που έχουν πραγματοποιηθεί αλλά και μια σειρά από ιδανικές παραστάσεις που ήθελε να κάνει. «Είναι θεατρικές διαδρομές και εκεί βλέπουμε τις επαναστατικές ιδέες που είχε για το θέατρο» σημειώνει η κα Γρυπάρη. Και ναι, ανάμεσά τους βρίσκουμε και αυτές από τις Τρωάδες που είχε ανεβάσει σε ένα πάρκινγκ της οδού Καπλανών το 1977.

INFO:
Γιάννης Τσαρούχης, Ζωγραφικές διαδρομές
Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη, Πλουτάρχου 28, Μαρούσι, 2108062 636-7
Εγκαίνια: Σάββατο 7 Μαΐου 2022, 10.00 -22.00
Διάρκεια έκθεσης έως 31 Ιουλίου 2022
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 9.00-14.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00-15.00