Γράφει η Μαρία Τριγώνη

Το κοράνι είναι το πιο διαβασμένο βιβλίο στον Ισλαμικό κόσμο, ενώ έχει δοθεί εξαιρετική σημασία στην διατήρηση, απομνημόνευση και απαγγελία του. Η ικανότητα αποστήθισης και απαγγελίας θεωρείται ύψιστη αρετή στο Ισλάμ ενώ ο γνώστης όλων των γραφών <<Χαφίζ>>, αποτελεί έναν από τους πιο αξιοσέβαστους τίτλους στον Μουσουλμανισμό. Η ικανότητα αυτή μάλιστα είναι αρκετή για την απόκτηση πανεπιστημιακού τίτλου στο Ιράν.

Αποτελεί το σύνολο των αποκαλύψεων του θεού στον Μωάμεθ και περιλαμβάνει 115 κεφάλαια τις σούρες οι οποίες υποδιαιρούνται σε στροφές. Την νύχτα του πεπρωμένου ο Θεός επέτρεψε ο Λόγος του να κατέλθει και να ενστερνιστεί σε αυτόν.

Ο όρος <<Tajwid>> λεξιλογικά αναφέρεται σε κάτι το οποίο γίνεται σωστά, όταν όμως γίνεται λόγος για το Κοράνι και την απαγγελία του σημαίνει το να δίνεις σε κάθε λέξη του Κορανίου τα κατάλληλα χαρακτηριστικά σε διαφορετικές περιπτώσεις.

Όταν απαγγέλθηκέ το κοράνι από τον αρχάγγελο Γαβριήλ στον προφήτη Μωάμεθ, έγινε με ένα συγκεκριμένο τρόπο ο οποίος είναι και ο αποδεκτός για την μετάδοση των μηνυμάτων των οποίων περιέχει.

Την εποχή του προφήτη δεν ήταν αναγκαία η μελέτη του Tajwid, αφού αυτός ήταν ο φυσικός τρόπος ομιλίας. Η ανάγκη για καταγραφή των κανόνων απαγγελίας του ιερού αυτού κείμενου, εμφανίστηκε όταν οι Άραβες αναμείχθηκαν με τους μη Άραβες και άρχισαν να κάνουν λάθη κατά την απαγγελία. Η εφαρμογή του Tajwid αποτελεί αναγκαιότητα ενώ σε αντίθετη περίπτωση αποτελεί αμαρτία.

Η ηθελημένη αλλαγή οποιαδήποτε γράμματος δεν είναι επιτρεπτή. Δικαιολογημένοι θεωρούνται οι άνθρωποι των οποίων η γλώσσα δεν περιέχει γράμματα παρόμοια με τα Αραβικά, η κατάσταση όμως αυτή δεν πρέπει να λειτουργήσει ως παράδειγμα για τους υπόλοιπους πιστούς.

Ο προφήτης συνήθιζε να κάνει την απαγγελία σε έναν αργό μελωδικό τόνο ίδιο με αυτόν που τον είχε διδάξει ο Αλλάχ. Όπως κάθε επιστήμη έτσι και το Tajwid,περιέχει μια σειρά από βασικούς κανόνες οι οποίοι πρέπει να γίνουν κατανοητοί σε αυτόν που επιδιώκει να εντρυφήσει σε αυτούς.

Τα οφέλη από την γνώση της τέχνης του Tajwid είναι πολλαπλά, αρχικά αυτοί που απαγγέλλουν το Κοράνι θα βρεθούν παρέα με τους αγγέλους αφού το κοράνι είναι αυτό που θα οδηγήσει τους ανθρώπους στο παράδεισο. Επίσης αυτοί που απαγγέλλουν το ιερό κείμενο θα συγκαταλέγονται στους καλύτερους ενώ για κάθε γράμμα του κορανίου που απαγγέλλεται δίνονται στο πιστό δέκα ανταμοιβές.

Οι λόγιοι έχουν διαχωρίσει δύο τύπους λαθών κατά τη διάρκεια του Tajwid, τα φανερά λάθη τα οποία εμπίπτουν στον ίδιο επίπεδο με την διάπραξη αμαρτίας και τα κρυφά λάθη τα οποία θεωρούνται ως απόρροια της έλλειψης πληρότητας των απαιτούμενων γνώσεων. Μια τρίτη μορφή σφάλματος που πραγματοποιείται και από τους Άραβες και από τους μη Άραβες, είναι η επίτευξη σωστών παύσεων και ξεκινημάτων.

Ο Χαφίζ δεν γίνεται να σταματήσει και να αρχίσει από την επόμενη λέξη αυθαίρετα, πρέπει να ληφθεί υπόψιν το νόημα του κειμένου και η αρχή να γίνει σε λέξη η οποία να απεικονίζει το σωστό και ολοκληρωμένο νόημα ακόμα και αν χρειαστεί να γυρίσει πίσω δύο με τρεις λέξεις.

Γι αυτό το λόγο είναι πολύ σημαντική η γνώση του Αραβικού αλφαβήτου από όλους τους μουσουλμάνους, αφού πολλά γράμματα μπορεί να ακούγονται παρόμοια είναι όμως τελείως διαφορετικά κατά την προφορά τους.

Κατά την διάρκεια ανάγνωσης του Κορανίου πολύ σημαντική είναι η κατανόηση του νοήματος των λέξεων, η ενστέρνιση ότι αποτελούν τον λόγο του θεού και όχι του ανθρώπου και η εξατομίκευση του νοήματος δηλαδή ο κάθε αναγνώστης να αισθάνεται ότι τα μηνύματα που διαβάζει απευθύνονται σε αυτόν προσωπικά.

Όσον αφορά τα εξωτερικά ήθη της ανάγνωσης σημαντική είναι η καθαρότητα των ρούχων και του σώματος ενώ πρέπει να αποφεύγεται η διακοπή της αναγνώσεως για να τελεστεί επικοινωνία με τους ανθρώπους.

Η απαγγελία του κορανίου αποτελεί μια επιστήμη η οποία διαδόθηκε από γενιά σε γενιά μέσω ειδικών δασκάλων οι οποίοι είναι ικανοί να διορθώσουν τα λάθη που πραγματοποιεί ένας πιστός κατά την απαγγελία.

Ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα εκμάθησης της απαγγελίας του κορανίου αποτελεί το πανεπιστήμιο Al–Azhar στο Κάιρο της Αιγύπτου του οποίου αποστολή είναι η διάδοση της ισλαμικής θρησκείας και πολιτισμού. Η ανάγνωση του κορανίου ολόκληρο ή σε αποσπάσματα, πραγματοποιείται κυρίως την Παρασκευή σε τζαμί, στο σπίτι κατά την διάρκεια θρησκευτικών εορτών ενώ πρόσφατα εντάχθηκε και το ραδιόφωνο ως μέσο.

Η ανάγνωση του κορανίου έχει ένα λειτουργικό, ένα μυστηριακό και ένα μυστικιστικό σκοπό ενώ πραγματοποιείται σύμφωνα με κανόνες ψαλτικής, προφοράς και προσωδίας. Η κάθε απαγγελλόμενη σούρα μπορεί να πάρει διαφορετικές μουσικές μορφές ανάλογα το ταλέντο του αναγνώστη.

Το κείμενο του κορανίου δεν περιέχει σημάδια που να δείχνουν την μελωδία, εμπεριέχονται είκοσι έξι σύμβολα τα οποία δείχνουν την σωστή προφορά ενός συμφώνου ή το αν απαγορεύονται οι παύσεις σε ένα συγκεκριμένο κομμάτι, χωρίς όμως να γίνεται αναφορά σε θέματα ,που αφορούν την μουσική.

Η καθαρή προφορά και ο σωστός διαχωρισμός των στροφών ώστε να υπάρχει συντακτική ορθότητα αποτελούν τα δύο πιο βασικά στοιχεία της τέχνης της απαγγελίας.

Η ανάγνωση του κορανίου γίνεται πάντα από έναν άνθρωπο και αρχίζει με δύο υποχρεωτικές φράσεις που η μία ακολουθεί την άλλη. <<Θεέ προστάτευσε με από τον κακό διάβολο>> και << Στο όνομα του ελεήμονος και ευσπλαχνικού Αλλάχ>> και η υποχρεωτική καταληκτική φράση είναι: << Ο μεγάλος θεός είπε την αλήθεια>>.

Βιβλιογραφικές αναφορές:

1. Ελένη Κονδύλη Μπασούκου, Αραβικός Πολιτισμός, (Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα,2007) σελ .187.

2. Rabi-us-Thaani, Sımple rules of Tajweed,( South Africa: Jamiatul Ulama,2010) σελ.1.

3. Al-Azhar Institute In Association with The Open School for Arabic and Islamic Studies, learn_tajweed_quran σελ.3

4. Touma, Hassan Habib, Η μουσική των Αράβων. (Θεσσαλονίκη: Εν χορδαίς,2006)σελ.155.