Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος,
Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης
O Γιάννης Μιγάδης γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1926. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1945-1951), με τον Κωνσταντίνο Παρθένη και τον Ουμβέρτο Αργυρό. Το 1961, με διετή υποτροφία από κληροδότημα του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι (σκηνογραφία και ενδυματολογία στην Ecole des Arts Decoratifs, 1961-1963). Στη διαμόρφωση των αισθητικών του αντιλήψεων και του έργου του έπαιξαν σημαντικό ρόλο τα συχνά ταξίδια του, ιδίως στη Μέση Ανατολή, και η φιλία του με τον Γιάννη Τσαρούχη, τον οποίο θεωρούσε δάσκαλό του.
Οι πρώτες του ατομικές εκθέσεις έγιναν το 1953 στην Αθήνα και στο Ηράκλειο Κρήτης. Εργάστηκε παράλληλα στο Εθνικό Θέατρο, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στο Θέατρο Τέχνης “Κάρολος Κουν”, όπως επίσης στον Ελληνικό και ξένο κινηματογράφο ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος. Εικονογράφησε βιβλία, περιοδικά και ημερολόγια και δημοσίευσε άρθρα σε λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά περιοδικά. Υπήρξε μέλος του ΕΕΤΕ και του Διεθνούς Κέντρου Θεάτρου. Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου καθώς και σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.
Το 1998 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για την καλλιτεχνική προσφορά του, από την Ένωση Θεατρικών Συγγραφέων, το Θεατρικό Μουσείο, την Λέσχη «Κνωσσός». Για το σκηνογραφικό και ενδυματολογικό του έργο τιμήθηκε το 2003 με το Βραβείο «Πάνος Αραβαντινός», ενώ το 2007 του απονεμήθηκε το «Βραβείο Νίκος Καζαντζάκης» από τον Δήμο Ηρακλείου.
Η τελευταία ατομική, αναδρομική του έκθεση που είχε τίτλο «Το Χρώμα της Μνήμης» έγινε στο Μουσείο Μπενάκη το 2008 με την επιμέλεια της ιστορικού τέχνης Αφροδίτη Κούρια. Η αναδρομική αυτή έκθεση κάλυπτε, με έμφαση τους τρεις μεγάλους θεματικούς κύκλους της ζωγραφικής του: Πορτρέτα εμπνευσμένα κυρίως από παλιές φωτογραφίες, αντικείμενα του ιδιωτικού χώρου και της καθημερινότητας, τοπία, νεκρές φύσεις, αντικείμενα. Πρώιμα έργα, σχέδια, καθώς και μακέτες σκηνικών και κοστουμιών για το θέατρο πλαισίωναν τον κορμό της έκθεσης.
Το έργο του Γιάννη Μιγάδη δεν επιδέχεται εύκολα κατατάξεις σε σχολές και κινήματα. Καλλιτέχνης της εποχής του αλλά όχι εγκλωβισμένος σ’ αυτήν, με στέρεη εικαστική παιδεία, με καταβολές και επιρροές από τον Τσαρούχη, με φόντο τη ζωγραφική της «ελληνικότητας» και με γόνιμη θητεία στο θέατρο, ο Μιγάδης χάραξε με συνέπεια έναν πολύ προσωπικό δρόμο, ενσωματώνοντας εικονιστικά και δημιουργικά τους προσωπικούς και τους ιστορικούς χρόνους. Απεβίωσε το 2017 στην Αθήνα.
Ιδιαίτερη περίπτωση στο χώρο της ελληνικής τέχνης, ζωγράφισε με σχεδόν Τσεχωφική ατμόσφαιρα την ομορφιά των πραγμάτων που σημάδεψαν την ευαισθησία του. Άνθρωπος χαμηλών τόνων, σεμνός και ουσιαστικός, ανήκε στην χαρισματική γενιά των ανθρώπων που σφράγισαν την μεταπολεμική τέχνη στην Ελλάδα του οράματος και της πολιτιστικής αφύπνισης. Στο ευρύ κοινό ήταν γνωστός από την ενότητα της δουλειάς του που αφορούσε τις παλιές οικογενειακές φωτογραφίες, τις οποίες αποτύπωνε στον καμβά, αν και είχε κάνει επίσης νεκρές φύσεις, σκηνές εσωτερικού χώρου, όψεις της ζωής στην πόλη και τοπιογραφικές συνθέσεις με λουόμενους σε ελληνικές παραλίες.
Πρωτοδιάβασα το όνομα του ζωγράφου Γιάννη Μιγάδη στο βιβλίο του Λεωνίδα Χρηστάκη «Ο κύριος Αθήναι» σε μια παράγραφο με ονόματα καλλιτεχνών που ασχολούνταν με το ανδρικό γυμνό, ανάμεσα τους και το δικό μου, αν και ήμουν τότε πολύ νέος. Αμέσως παρακινήθηκα να δώ έργα του. Όντως η ατμόσφαιρα τους με γοήτευσε άμεσα και δεν με ενδιέφερε που δεν είχαν ίχνος από την ακμάζουσα τότε μοντερνιστική πρωτοπορία, που ακόμη και αυτή δεν είχε αλωθεί από την εμπορικότητα του μεταμοντερνισμού.
Η εγκάρδια γνωριμία μας όμως άρχισε από το 1986 που ερχόταν συχνά στην γκαλερί DADA που ήμουν ο καλλιτεχνικός διευθυντής και έβλεπε τις εκθέσεις μας, ιδιαίτερα νεότερων καλλιτεχνών, σχολιάζοντας πάντα μειλίχια και έμπειρα τα έργα τους. Παρακολουθούσα βέβαια την ομαδική και ατομική εκθεσιακή του δραστηριότητα, πάντα με ποιητικής διάστασης έργα και θαύμαζα την έμφυτη διακριτικότητα του. Τελευταία φορά τον είδα σε καφέ στο Κολωνάκι μαζί με την φίλη του εικαστικό Γιούλια Γαζετοπούλου και θυμηθήκαμε τις παλιές μέρες, ενώ ήταν πλέον καταβεβλημένος.
Ο Μιγάδης ζωγράφιζε με συγκροτημένη κλίμακα απαλών χρωμάτων, που αποδίδουν την οικεία ατμόσφαιρα της καθημερινότητας. Μέσω της τέχνης του, σχολίαζε κριτικά την τρέχουσα πραγματικότητα της αστικής τάξης και των λαϊκών ανθρώπων. Ο φωτισμός στις συνθέσεις του χαμηλός, σαν να πηγάζει από μια παλιά λάμπα. Οι φιγούρες στους πίνακες του αχνοφέγγουν σαν ανάμνηση που μόλις αναφαίνεται. Κορίτσια, κύριοι και κυρίες, οικογενειακές πόζες, αγόρια και κορίτσια στις ακτές, εσωτερικά σπιτιών σε μια ατμόσφαιρα υποβλητική και ρέουσα. Όλα τα θέματα με τα οποία καταπιάστηκε ο ζωγράφος, που τον συγκίνησαν και τον ενέπνευσαν απάρτιζαν την καθημερινότητα του.
Όπως έλεγε «Με συγκινεί που ξαναβλέπω τα παλιά μου έργα σε μια έκθεση. Σκέφτομαι ότι πέρασαν τόσες δεκαετίες, ζωγραφίζοντας και λέω «κοίτα πώς πήγε η ζωή μου». Μαζί με τη συγκίνηση, αισθάνομαι και λύπη που κάποιοι πίνακές μου δεν είναι ακόμα στην κατοχή μου. Αυτά που σχεδίαζα, αυτά που ζωγράφιζα, τα αγαπούσα. Στην Αθήνα ήρθα 19 χρονών μετά τα Δεκεμβριανά. Ήταν μια αποκαλυπτική εμπειρία για μένα, λες και είχα ξαναζήσει εδώ. Μου άρεσε πολύ κι η Σχολή, τα μαθήματα, οι παρέες, οι συζητήσεις. Τότε είδα και για πρώτη φορά την Ύδρα και τη Μύκονο μαζί με τους φίλους. Η αλήθεια είναι πως τότε όλοι οι ζωγράφοι της Σχολής ήταν εκλεκτοί. Ήταν γνήσιοι καλλιτέχνες και αυθεντικοί χαρακτήρες. Ήταν ωραία χρόνια. Καλλιτεχνικά και μποέμικα. Ξαφνικά άλλαξαν τα πάντα. Η συμπεριφορά των ανθρώπων, η κοινωνία, η οικονομία, η πολιτική…Το έναυσμα μου ήταν κάποιες παλαιές φωτογραφίες που βρήκα. Τις κοιτούσα και σκεφτόμουν, σχεδόν σοκαρισμένος, ότι όλοι αυτοί οι ευτυχείς, υγιείς, όμορφοι άνθρωποι, καλοντυμένοι δεν υπάρχουν πια. Πάντα με απασχολούσε ο θάνατος, ακόμα και υπογείως…»
Η ευαισθησία και η αισθητική αλήθεια του πάντα θα γοητεύει.
