Με την φετινή συμμετοχή της στην Art Athina, η CITRONNE Gallery παρουσιάζει επιλεγμένα έργα έξι καταξιωμένων καλλιτεχνών – Γιάννης Αδαμάκος, Στήβεν Αντωνάκος, Στηβ Γιανάκος, Γιώργος Λάππας, Νίκος Ποδιάς, Παντελής Χανδρής – που εκπροσωπεί ή συνεργάζεται σταθερά μαζί τους.
Κριτήριο είναι μία τέχνη που υπερβαίνει τις συμβάσεις του εκάστοτε μέσου και έχει καθορίσει ή συμβάλλει στις πιο καινοτόμες κατευθύνσεις της εποχής του, μία τέχνη που υπερβαίνει επίσης τα πολιτισμικά σύνορα και αγγίζει βαθύτερες, διαχρονικές έννοιες. Η παρουσίαση αποτυπώνει επίσης το στίγμα της γκαλερί ως ένα χώρο παρουσίασης της εγχώριας τέχνης με την διεθνή παραγωγή όχι ως δύο διαφορετικές συνιστώσες αλλά ως προς τις μεταξύ τους σχέσεις.
Στην πλειονότητά τους, οι καλλιτέχνες στο φετινό περίπτερο της CITRONNE Gallery εκπροσωπούνται από συλλογές των μεγαλύτερων μουσείων του κόσμου ή από αναγνωρισμένες ιδιωτικές συλλογές, είναι βραβευμένοι και έχουν συμμετάσχει σε ορισμένους από τους σημαντικότερους καλλιτεχνικούς θεσμούς (όπως: Mπιενάλε Βενετίας και Ντοκουμέντα).
Τα έργα, χαρακτηριστικά ως προς την δουλειά του κάθε καλλιτέχνη, μπορούν να ιδωθούν αυτόνομα άλλα στήνονται και ως ένα σύνολο με κοινό στοιχείο τον καλλιτεχνικό προβληματισμό γύρω από έννοιες όπως ο χώρος, η πνευματικότητα και ζητήματα όπως η εμπειρία του έργου τέχνης και η εμπλοκή του θεατή. Κοινό στοχείο είναι επίσης η αφαίρεση, ο κατακερματισμός και η ανασύνθεση, η σωματικότητα, η υποδήλωση της μνήμης και η αναζήτηση ενός «ανήκειν».
Η πνευματικότητα είναι έκδηλη στα πάνελ με νέον που ο πρωτοπόρος, ελληνικής καταγωγής, εγκατεστημένος στην Νέα Υόρκη καλλιτέχνης Στήβεν Αντωνάκος (1926 – 2013) δημιούργησε από το 1987 – 2013. Η χρήση λυχνιών νέον στο έργο του ξεκινά ήδη από την δεκαετία του εξήντα και τοποθετεί τον καλλιτέχνη στην αιχμή της καινοτομίας.
Η CITRONNE Gallery παρουσιάζει το Prediction (2009), χαρακτηριστικό της σειράς πάνελ με φύλλα χρυσού σε ξύλινη επιφάνεια. (Το έργο παρουσιάστηκε το 2011 στο L’Espace Louis Vuitton στο Χόνγκ Κόνγκ). Πρόκειται για έργα με αναφορές στην βυζαντινή τέχνη, με τα οποία ο καλλιτέχνης επιθυμούσε να ενεργοποιήσει μια οξυμμένη συνείδηση με υλικά το φως, το χρώμα και την αφαιρετική φόρμα. Καθώς το φως διαχέεται σαν φωτοστέφανο γύρω από τις αιχμές του πάνελ, το έργο καθιστά το αόρατο ορατό, υποδηλώνει τα όρια ανάμεσα στο άυλο και το υλικό και εκφράζει ένα διηνεκές, ένα παρόν που ενσωματώνει διαφορετικές χρονικότητες (ο τίτλος Prediction εμπεριέχει το στοιχείο του χρόνου) και μνήμες, μία παλλόμενη κίνηση πίσω από την φαινομενική στατικότητα.
Αυτό συμβαίνει καθώς το έργο αλλάζει ανάλογα με το φως της ημέρας: σε φωτισμένες συνθήκες το φως φαίνεται σαν μία «αναπνοή» όπως έλεγε ο καλλιτέχνης ενώ το βράδυ το φως αναδεικνύεται με το πάνελ να μοιάζει πιο σκοτεινό και μυστηριώδες σαν ένας χώρος που απορροφά εντός του το βλέμμα του θεατή. Αντίστοιχα πάνελ οδήγησαν στην γνωστή σειρά Παρεκκλήσια του καλλιτέχνη, έργα-χώροι περισυλλογής που έχουν παρουσιαστεί διεθνώς και μεταξύ άλλων στην Ελληνικό Περίπτερο στην 47η Mπιενάλε της Βενετίας το 1997.
Έργα του καλλιτέχνη εξάλλου συγκαταλέγονται ανάμεσα στις συλλογές των μεγαλύτερων μουσείων (όπως το Museum of Modern Art και το μουσείο Guggenheim στην Νέα Υόρκη, to Philadelphia Museum of Art και την National Gallery στην αμερικανική πρωτεύουσα) ενώ μόλις κυκλοφόρησε (Σεπτέμβριος 2023) η μεγάλη μονογραφία Stephen Antonakos: Neon and Geometry από τις εκδόσεις Rizzoli Electa.
Αν και αντιδιαμετρικά σε ύφος και αίσθηση, τα έργα του διεθνώς καταξιωμένου Στηβ Γιανάκου (έτος γεν. 1938), εδράζονται και αυτά από ένα άλλο μεγάλο ρεύμα της διεθνούς τέχνης, την ποπ αμερικανική τέχνη την οποία όμως ο καλλιτέχνης διαστρέφει σε μία πιο σκληρή εικονογραφία που καταρρίπτει το Αμερικανικό Όνειρο. Αποτελούν επίσης χαρακτηριστικά δείγματα γραφής ενός επίσης σημαντικού Έλληνα καλλιτέχνη της Διασποράς.
Ιδωμένα σε σχέση με τα υπόλοιπα έργα, οι αιρετικές εικόνες του αποτελούν μία εξαίρεση με τον καρτουνίστικο χαρακτήρα τους έχουν όμως ως κοινό σημείο με τα υπόλοιπα έργα την διάθεση της ανατροπής και την αμφισημία. Προσγειώνουν τον θεατή στη πραγματικότητα, αντιστρέφουν και σατιρίζουν ρόλους και ανθρώπινους τύπους, καταρρίπτουν κοινωνικά πρότυπα μέσα από χαρακτήρες που επινοεί ο καλλιτέχνης. Χαρακτηριστικός ο μυστακοφόρος Loop de Lοοp -στο μικτής τεχνικής ομότιτλο έργο του 2020-2022 που παρουσιάζει η CITRONNE Gallery – με τους υπαινιγμούς γύρω από την σεξουαλικότητα και το φύλο.
Τα εννοιολογικά διφορούμενα έργα του Στηβ Γιανάκου που βρίσκονται σε ορισμένες από τις πιο αξιόλογες μουσειακές και ιδιωτικές συλλογές, αιφνιδιάζουν τον θεατή, προκαλούν αμηχανία και εγείρουν τον προβληματισμό καθώς απογυμνώνουν το ιδιωτικό και εκθέτουν τα κοινωνικά στερεότυπα.
Κομβικό έργο στο φετινό περίπτερο της Art Athina είναι το μνημειώδες, ύψους άνω των δύο μέτρων «γλυπτό» Ταξιδιώτης (2013) του μεγάλου Έλληνα γλύπτη Γιώργου Λάππα (1950 – 2016), Καθηγητή στην Α.Σ.Κ.Τ από το 1987 ως το τέλος της ζωής του, έτος κατά το οποίο έγινε και μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου του στο Μουσείο Μπενάκη. Ο Tαξιδιώτης αποτελεί ένα alter ego του Αιγυπτιώτικης καταγωγής καλλιτέχνη για τον οποίο το ταξίδι, η περιήγηση σε μακρινούς προορισμούς ανά την υφήλιο αλλά και η διανοητική περιήγηση σε κείμενα της Ανατολικής κουλτούρας όπως τα βουδιστικά κοάν, η κοσμοπολιτική του οπτική τέλος, υπήρξε ένας διαπολιτισμικός, «εκτός των ορίων» τρόπος ζωής και σκέψης.
Ο Ταξιδιώτης συγκαταλέγεται ανάμεσα σε άλλους χαρακτήρες όπως ο Iσορροπιστής, ο Σαμάνος ή ο Ταχυδακτυλουργός, χαρακτήρες που παλεύουν να βρουν μία θέση στον κόσμο, που ακροβατούν, βρίσκονται ανάμεσα στην ύπνωση και την κίνηση, την πτώση και την ανάληψη και εκφράζουν μία βαθιά βιωμένη πραγματικότητα.
Διακειμενικό, με αναφορές στην ιστορία της τέχνης, την μνήμη και την ιστορία, το έργο του είναι σαγηνευτικό, μυστήριο, άμεσο και εμβριθές. Διεθνώς αναγνωρισμένο έχει μεταξύ άλλων εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Μπιενάλε της Βενετίας (μαζί με τον Γιάννη Μπουτέα) το 1990 και συμμετείχε στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο το 1987, έτος δημιουργίας του εμβληματικού Mappemonde, μία εγκατάσταση/μικρογραφία, χάρτης του Κόσμου, ένα πεδίο μνήμης που αναβίωσε η CITRONNE Gallery στην έκθεση του καλλιτέχνη το 2018.
Τα ζωγραφικά, αφαιρετικά έργα του αναγνωρισμένου ζωγράφου Γιάννη Αδαμάκου (έτος γεν. 1952) πραγματεύονται και αυτά τον χώρο. Κινούνται επίσης σε ένα μεταίχμιο, ανάμεσα στην φαντασία και την πραγματικότητα, στον αισθητό κόσμο και το υποσυνείδητο, την παλλόμενη κίνηση και την ακινησία, την μαγική εκείνη στιγμή που όλα φαίνονται οικεία και ο χρόνος σταματά να κυλά. Φέρουν την μνήμη ενός τοπίου, μίας εικόνας, μίας συνάντησης αλλά και την ίδια καλλιτεχνική, σωματική διαδικασία. Εργαλεία του το χρώμα και το φως, η διάθλαση και η αίσθηση μίας παλλόμενης κίνησης και απέραντου χώρου.
Στα έργα του ο Αδαμάκος συνδυάζει το χρώμα και το φως με μία διακριτική, γεωμετρική δομή. Δουλεύει τα έργα του κάθετα και οριζόντια συνδυάζοντας έτσι την αίσθηση της ανάτασης του κατακόρυφου με την ηρεμία του οριζόντιου στοιχείου. Δημιουργεί ακαθόριστα τοπία, ονειρικά αλλά βασισμένα σε πραγματικούς τόπους και πλασμένα μέσα από τα στρώματα της μνήμης και με την δεξιοτεχνία του ζωγραφικού μέσου. Σχεδόν σωματικά, τα έργα του μοιάζουν με περιβάλλοντα, και αποδίδουν μία ζωγραφική που καταπιάνεται με τον χώρο.
Μία άλλη όψη του φωτός, αυτή της σκιάς μελετά ο βραβευμένος, ευρηματικός Παντελής Χανδρής (έτος γεν. 1963) με τα έργα του Sleepless Cattleya (2016), μία σειρά μαύρων, επίτοιχων γλυπτών με ατσαλόσυρμα και μεταξόχαρτο που μοιάζουν με οργανικές φόρμες ή υβριδικά πλάσματα και αποδίδουν μία αίσθηση σωματικότητας, παρουσίας και απουσίας ταυτόχρονα, ζωής και απώλειας. Αιχμηρά αλλά και εύθραυστα, με εσοχές και εξοχές, δεν διαχωρίζουν την μία ποιότητα από την άλλη και αναδεικνύουν τις αντιθέσεις της ζωής που συνιστούν ένα αδιαχώριστο σύνολο.
Η έμπνευση για τα έργα προέρχεται από μια παιδική μνήμη του καλλιτέχνη, μία καλύβα στο γειτονικό οικόπεδο του σπιτιού του και ό,τι υλικό ή άυλο παρέμεινε ως ίχνος. Το έργο αναβιώνει την μνήμη αυτή και κατά επέκταση, δίνει υπόσταση στο παρελθόν και θίγει έννοιες όπως την καταγωγή, την κατοίκηση, τις ρίζες, την σχέση μας με την φύση. Συνειρμικά, στοχαστικά και αινιγματικά, εσωστρεφή, τα έργα είναι και μία πρωτότυπη γλυπτική απόδοση που κατορθώνει να δώσει υπόσταση και σώμα στην σκιά. Πρόκειται για μια ιδιότυπη τοπογραφία που εκφράζει βαθύτερες ανθρώπινες αγωνίες.
Ο συνδυασμός παρουσίας – απουσίας χαρακτηρίζει το έργο του Νίκου Ποδιά (έτος γεν. 1974), μία σύνθεση μικτής τεχνικής σε μοτίβο πλέγματος. Καμωμένα από διαφορετικές ποιότητες χαρτιού αλλά και από χρησιμοποιημένα φακελάκια τσαγιών, το έργο είναι χαρακτηριστικό της λεπτομερούς, μεθοδικής, χειρωνακτικής καλλιτεχνικής διαδικασίας που ακολουθεί ο καλλιτέχνης. Αποπνέει αυτή την φροντίδα που δείχνει ο καλλιτέχνης για τα υλικά του, την προσήλωση στην καλλιτεχνική διαδικασία που σχεδόν αποκτά τον χαρακτήρα μίας ιεροτελεστίας καθώς και το στοιχείο της χρονικότητας.
Τόσο τα μοτίβα όσο και ο σέπια χρωματισμός των χαρτιών παραπέμπουν στο παρελθόν καθώς και σε διαπολιτισμικά, αρχετυπικά σύμβολα και σχήματα. Διακειμενική, με αναφορές στον βυζαντινό διάκοσμο, τα μεσαιωνικά σύμβολα, την αναγεννησιακή τέχνη, εμπεριέχει το στοιχείο της ιστορίας και της μνήμης. Όπως και τα περισσότερα έργα της έκθεσης που παρουσιάζει η CITRONNE Gallery στην Art Athina 2023, το έργο συναρμόζει την απουσία με την παρουσία και δίνει υπόσταση στο άυλο και την μνήμη, θίγει διαπολιτισμικές έννοιες ενώ ταυτόχρονα κάνει τον θεατή να συνειδητοποιήσει την σημασία της φροντίδας ως δημιουργία.
Στον χώρο της CITRONNE Gallery στην Αθήνα (Πατριάρχου Ιωακείμ 19, Κολωνάκι – 4ος όροφος) παρουσιάζεται η θεματική έκθεση Επαναλήψεις εως τις 7 Οκτωβρίου 2023. Οι έντεκα εικαστικοί Νίκος Αλεξίου, Beppe Caturegli, Αλέκος Κυραρίνης, Χριστίνα Μήτρεντσε, Μυρτώ Ξανθοπούλου, Μαρία Οικονομοπούλου, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Νίκο; Ποδιάς, Έφη Σπύρου, Θάλεια Χιώτη και Πάνος Χαραλάμπους συνθέτουν μια συλλογική οπτική γύρω από την ατομική αλλά και κοινή έννοια της ‘Επανάληψης’. Η επανάληψη της κίνησης, η εμμονική ιεροτελεστία ως πράξη, η τάξη-ταξινόμηση, η κοπιώδης εμβάθυνση είναι μερικά από τα διακριτά χαρακτηριστικά στα έργα των καλλιτεχνών.
CITRONNE Gallery
Πατριάρχου Ιωακείμ 19, Κολωνάκι – 4ος όροφος
210 7235226
[email protected]
citronne.com
