της Γεωργίας Τιγγινάγκα

Δασολόγου-Περιβαλλοντολόγου

Η ελιά από τα αρχαία κιόλας χρόνια, αποτελεί σημαντικό είδος τόσο για τη φύση, όσο και για τον άνθρωπο. Συναντάται ως αγιελιά ή λιόδεντρο, η επιστημονική του ονομασία είναι Olea europaea, και ανήκει στην οικογένεια Oleaceae. Αποτελεί αειθαλές δέντρο ή θάμνο που φτάνει τα 15 μέτρα ύψος.

Απαντάται κυρίως σε Μεσογειακές χώρες, στις οποίες αποτελεί κύριο οικονομικό πόρο, σε πεδινές και ημιορεινές περιοχές. Οι άνθρωποι, από παλιά, επέλεγαν την ελιά τόσο συμβολικά, καθώς αποτελεί σύμβολο νίκης και πολιτισμού όσο και πρακτικά, καθώς χρησιμοποιούνταν στην λαϊκή ιατρική λόγω των σημαντικών θεραπευτικών ιδιοτήτων που έχει. Επιπροσθέτως, δεν θα μπορούσε να παραληφθεί, το ότι αποτελεί αντικείμενο έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες ανά τους αιώνες.

Ο Van Gogh και ο ελαιώνας

Με αφορμή την έκθεση που θα πραγματοποιηθεί σε δύο μουσεία στο Ντάλας και στο μουσείο Van Gogh, με θέμα τους περίφημους ελαιώνες που απεικόνισε στα έργα του, δόθηκε η αφορμή να παρατηρηθεί η αγάπη αλλά και η προτίμηση που έδειξε ο μεγάλος ζωγράφος Vincent Van Gogh, για το συγκεκριμένο είδος.

Γνωρίζοντας εν συντομία τον μεγάλο καλλιτέχνη, ο Van Gogh, γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου 1853 στο χωριό Brabant του Zundert.

Για άγνωστους λόγους, στα 13 του χρόνια επέλεξε να εγκαταλείψει το σχολείο και στα 16 του να ασχοληθεί με το εμπόριο τέχνης στο Λονδίνο. Ύστερα από κάποια χρόνια και μετά από αρκετές επαγγελματικές αλλαγές, κατέληξε στην ζωγραφική στα 27 του χρόνια.

Στις 8 Μαΐου του 1889, ο Van Gogh, μπαίνει στο άσυλο του Σεν Πωλ ντε Μοζόλ, ύστερα από ένα περιστατικό αυτοτραυματισμού.

Το άσυλο και οι μέρες που πέρναγε εκεί λόγω των κρίσεων ψυχικής διαταραχής από τις οποίες προσπαθούσε να θεραπευτεί, ήταν η αφορμή για τη δημιουργία κάποιων από τα έργα του.

Τον Ιούνιο του 1889, ο Van Gogh, άρχισε να δουλεύει στις ελιές και με γνώμονα τη σωστή παρατήρηση αλλά και το πλούσιο ταλέντο του, τον ίδιο κιόλας μήνα δημιούργησε πίνακες σχετικές με το είδος της ελιάς.

Μια νέα κρίση όμως, αποτέλεσε τροχοπέδη για το ταλέντο του, καθώς επιχείρησε να δηλητηριαστεί με τα υλικά της ζωγραφικής του. Σύμφωνα με τον Van Gogh, η αγάπη του για την ζωγραφική ήταν αυτή που τον κράτησε στη ζωή! Το Σεπτέμβριο του 1889 ξανά εργάστηκε στους ελαιώνες.

Στα τέλη του ίδιου μήνα, δημιούργησε «Τα ελαιόδεντρα». Αξιοσημείωτο είναι, το ότι στο συγκεκριμένο έργο, βρέθηκε κολλημένη μια ακρίδα, γεγονός που αποδεικνύει πως το άρεσε αν ζωγραφίζει στην ύπαιθρο! Επίσης, στον πίνακα «Olive Grove», παρατηρείται ευαισθησία στα χρώματα.

Ο Van Gogh λοιπόν, αποφάσισε πως αυτούς τους πίνακες αλλά και σε όσους εμφανίζονταν τα κυπαρίσσια της Προβηγκίας, θα πήγαιναν για πώληση στην Αγγλία, καθώς υποστήριζε πως «ήξερε αρκετά καλά τι έψαχναν εκεί». Σύμφωνα με τον Van Gogh, η ελιά συμβόλιζε κάτι θεϊκό αλλά ταυτόχρονα και τη ζωή και αρκετές ήταν οι φορές εκείνες που προσπάθησε να συμβολίσει μέσα από τα έργα του όσα ένιωθε για τον Χρηστό στη Γεσθημανή.

Ωστόσο, είναι ολοφάνερο πως μέσα από τους πίνακές του συμβολιζόταν η σχέση του ανθρώπου με τη φύση, καθώς και η αγροτική εργασία της συγκομιδής του καρπού, το δέντρο της ελιάς, τα τοπία, ο καρπός και οι γεωργοί που τις φρόντιζαν , αποτελούσαν τα αγαπημένα θέματα του.

Το 1889-90, ήταν ακόμα μια χρονιά έμπνευσης για τον Van, καθώς δημιούργησε αρκετούς από τους πίνακες του όπως, «Δέντρα ελιάς σε ένα ορεινό τοπίο», «Μάζεμα ελιάς», «Ελαιώνας με έναν άντρα και μια γυναίκα που μαζεύει καρπούς», «Δέντρα ελιάς με κίτρινο ουρανό και ήλιο», «Η Λευκή βίλα ανάμεσα στα ελαιόδεντρα», «Δέντρα ελιάς σε μια πλαγιά ενός λόφου», «Τοπίο με ελιά και βουνά στο βάθος», «Ελαιώνας»,  «Ζευγάρι το οποίο περπατάει ανάμεσα σε ελαιόδεντρα σε ένα ορεινό τοπίο με ημισέληνο φεγγάρι» κ.α.

Η ομορφιά και η δύναμη της φύσης, αποδείχτηκε σε μεγάλο ποσοστό θεραπευτική για τον μεγάλο ζωγράφο, καθώς βγαίνει από το άσυλο στις 16 Μαΐου 1890. Τρείς μήνες περίπου μετά την αποχώρηση του από το άσυλο πυροβολείται και το νήμα της ζωής του κόβεται μοιραία.

Μπορεί, το ταξίδι της ζωής του μεγάλου ζωγράφου Vincent Van Gogh να σταμάτησε απότομα το 1890 αλλά το ταξίδι της αγάπης του για την τέχνη, τη φύση και τον άνθρωπο συνεχίζεται ακόμα και σήμερα μέσα από τα έργα τα οποία άφησε κληρονομιά στις γενιές που πέρασαν και στις γενιές που θα έρθουν και που μέσα από αυτά θα μαθαίνουμε, θα αισθανόμαστε και θα εμπνεόμαστε.

Πηγές:

• Πανογεώργος Θ. 2018. Olea europaea. http://votaniki.gr/xlorida/eidi/ksilodi-eidi-tis-elladas/olea-europaea/ [Ανάκτηση 6/6/2021]
• Κάλφας Ευθύμης. 2018. 9 φορές που ο Van Gogh ζωγράφισε ελιές σε πίνακες του. https://mikropragmata.lifo.gr/listes/9-fores-pou-o-van-gogh-zografise-elies-se-pinakes-tou/ [Ανάκτηση 6/6/2021]
• https://www.lifo.gr/culture/eikastika/koitazontas-xana-toys-15-aristoyrgimatikoys-elaiones-toy-ban-gkogk [Ανάκτηση 6/6/2021]