Γράφει ο Γιώργος Δήμος
Ο Ρίτσαρντ Φαρίνια γεννήθηκε το 1937, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης και πέθανε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα με το μηχανάκι του το 1966, στην Καλιφόρνια, ακριβώς δύο μέρες μετά την έκδοση του μοναδικού του βιβλίου, «Been Down So Long It Looks Like Up to Me». O Φαρίνια, γέννημα-θρέμμα της ανήσυχης γενιάς των λουλουδιών, έγραψε επαναστατικά τραγούδια, όπως το «Pack Up Your Sorrows» και το «Birmingham Sunday» και συνεργάστηκε από πολύ νωρίς με τους τότε άγνωστους, Τζόαν Μπαέζ και Μπομπ Ντίλαν, με τον τελευταίο να έχει παίξει φυσαρμόνικα σε μερικά από τα κομμάτια του.
Η φιλοσοφία του φαίνεται να συνοψιζόταν στο ρητό του Τζέιμς Ντιν: «Ζήσε γρήγορα, ‘φύγε’ νωρίς και άφησε πίσω ένα όμορφο πτώμα». Φεύγοντας από τη ζωή σε ηλικία μόλις 29 ετών, ο Φαρίνια είχε ήδη κερδίσει το θαυμασμό ανθρώπων των γραμμάτων, σαν το συμμαθητή του στο Cornell University, Τόμας Πίντσον, και το βιβλίο του, που εκδόθηκε από τον οίκο Random House, είχε συγκριθεί με το έργο του Κέρουακ και είχε επηρεάσει τον Πίντσον, όσο και τον Χάντερ Τόμσον. Πρόκειται για ένα πικαρέσκο μυθιστόρημα που διαδραματίζεται σε ένα επαναστατημένο αμερικανικό κολλέγιο (το φανταστικό Mentor University) και ακολουθεί τις ψυχεδελικές περιπέτειες του ελληνικής καταγωγής, Γνώσου Παππαδοπούλη, ο οποίος ψάχνει την ηδονή όσο και την επιφοίτηση, δοκιμάζοντας μεσκαλίνη και πηγαίνοντας με διάφορες γυναίκες, ενώ μετακινείται από το ένα πάρτι στο άλλο.
Αν και ο ίδιος ο Φαρίνια ήταν ιρλανδοκουβανικής καταγωγής από τους γονείς του, ο κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματός του (που αποτελεί μάλλον καρικατούρα και όχι ρεαλιστική απεικόνιση ενός ελληνοαμερικανού νέου της εποχής στη Νέα Υόρκη) διαθέτει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Όπως και ο Γνώσος, έτσι και ο ίδιος ο συγγραφέας πήρε υποτροφία σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και σύντομα βρέθηκε υπό περιορισμό για τη συμμετοχή του σε μία φοιτητική διαμαρτυρία, που πήγαινε ενάντια στους κανονισμούς της σχολής. Παρότι το «Been Down So Long…» δεν μας αφηγείται ξεκάθαρα ότι ο Γνώσος παράτησε τελικά τις σπουδές του, όπως συνέβη στην περίπτωση του Φαρίνια, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου φεύγει ξαφνικά για την Κούβα και όταν επιστρέφει λαμβάνει ένα γράμμα από το πανεπιστήμιο που του ζητάει να απομακρυνθεί άμεσα από τις εστίες. Σε κάθε περίπτωση, τόσο ο χαρακτήρας του βιβλίου, όσο και ο δημιουργός του κάθε άλλο παρά ενδιαφέρθηκαν ποτέ πραγματικά για τις ακαδημαϊκές σπουδές τους.
To «Been Down So Long…», που δανείστηκε τον τίτλο του από το τραγούδι, «I Will Turn Your Money Green» (1928), του μπλουζίστα, Furry Lewis, είναι μια ψυχεδελική περιπέτεια στο ζενίθ του «Καλοκαιριού της Αγάπης» και της αντίδρασης απέναντι στον πόλεμο του Βιετνάμ.
Όπως το μιούζικαλ, «Hair» (1967), που ανέβηκε στο Μπρόντγουεϊ λίγους μήνες αργότερα, το βιβλίο του Φαρίνια πραγματεύεται τη ζωή και τις ερωτικές ή ψυχεδελικές περιπέτειες των «παιδιών των λουλουδιών» και τελειώνει με μία ανώμαλη προσγείωση στην πραγματικότητα, στο «Hair» με τον Κλωντ να πηγαίνει στον πόλεμο και στο «Been Down So Long…» με τον Γνώσο να ενημερώνεται από τις αρχές ότι πρέπει να εκτίσει την υποχρεωτική του θητεία στον Ελληνικό Στρατό. Το βιβλίο του Φαρίνια, σε αυτό το σημείο, φαίνεται μάλιστα να «προβλέπει» τη Χούντα των Συνταγματαρχών που επιβλήθηκε λίγο μετά στην Ελλάδα.
Η υφή του μυθιστορήματος του Φαρίνια θυμίζει πολύ εκείνη των Μπιτ μυθιστορημάτων του Τζακ Κέρουακ και, ίσως στα πιο σκοτεινά του σημεία, εκείνη των πρώτων έργων του Ουίλιαμ Μπάροουζ. Η επιρροή που άσκησε επάνω στο συμμαθητή του, Τόμας Πίντσον (ο οποίος το 1966 έγραψε το κλασσικό του έργο, «Η Συλλογή των 49 στο Σφυρί»), υπήρξε πολύ σημαντική στη διαμόρφωση της μετα-μοντέρνας λογοτεχνίας, που λίγο-πολύ συνεχίζει να αποτελεί το κυρίαρχο είδος από εκείνη την εποχή μέχρι τις μέρες μας.
Από την άλλη, ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας του «Been Down So Long…» επηρέασε το ανερχόμενο ακόμα τότε είδος της Νέας Δημοσιογραφίας, κύριοι εκφραστές της οποίας υπήρξαν ο Χάντερ Τόμσον, η Τζόαν Ντίντιον και ο Τομ Γουλφ. Αν και το έργο του Φαρίνια, συμπεριλαμβανομένων των στίχων του και των γραπτών του, είναι πολύ μικρό σε έκταση, η συμβολή του στην παγκόσμια λογοτεχνία και μουσική έχει υπάρξει, μέσα από τους θαυμαστές του, τεράστια και ουσιαστική.
Το «Been Down So Long…» έγινε ταινία το 1971 από την Paramount Pictures, με τον Μπάρι Πρίμους στο ρόλο του Γνώσου Παππαδοπούλη. Ο Τζιμ Μόρισον, ο οποίος ήταν φαν του βιβλίου, κυκλοφόρησε με τους Doors την ίδια χρονιά το θρυλικό δίσκο του, «L.A. Woman», ο οποίος βασίζεται θεματικά σε αυτό.
