Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος
Ο Σωτήρης Σόρογκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε με κρατική υποτροφία στην ΑΣΚΤ, με δασκάλους τους Γιάννη Μόραλη στη ζωγραφική, τον Παντελή Πρεβελάκη στην ιστορία της τέχνης και τον αρχιτέκτονα Παύλο Μυλωνά στην ρυθμολογία. Το 1972 έλαβε προσωπική χορηγία από το Ίδρυμα Ford, με την οποία ταξίδεψε στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.
Το 1964 ξεκίνησε να διδάσκει σχέδιο στην Ανώτατη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.), όπου αργότερα έγινε καθηγητής. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Συνδέσμου Σύγχρονης Τέχνης, μέλος της Ομάδας για την Επικοινωνία και την Εκπαίδευση στην Τέχνη και μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Σπείρα.
Το 2004 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε βραβείο για το σύνολο της καλλιτεχνικής του προσφοράς και το 2010 έξι μεγάλες συνθέσεις του τοποθετήθηκαν στον Σταθμό Λαρίσης του Αθηναϊκού Μετρό. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ενώ έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1981) και στα Ευρωπάλια στις Βρυξέλλες (1982). Είναι συνιδρυτής της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικού Πολιτισμού. Το 2018, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος του απένειμε το Παράσημο του Ανωτέρου Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής. Την ίδια χρονιά διοργανώθηκε στο Τελλόγλειο Ίδρυμα στη θεσσαλονίκη αναδρομική έκθεση των έργων του.
Το εικαστικό αφιέρωμα στον διακεκριμένο ζωγράφο με τίτλο Σωτήρης Σόρογκας «Ο χρόνος της μνήμης στον εικαστικό λόγο του», που παρουσιάζεται στο Μουσείο του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή στην Αθήνα, έχει επιμεληθεί ο Διευθυντής του Ιδρύματος κ. Κυριάκος Κουτσομάλλης. Στην έκθεση παρουσιάζονται, σε πέντε θεματικές ενότητες, 28 έργα μεγάλων διαστάσεων τα οποία ανήκουν στην Συλλογή του Ιδρύματος και καλύπτουν ενδεικτικά τις κυριότερες φάσεις της καλλιτεχνικής πορείας του ζωγράφου. Πρόκειται σύμφωνα με το πληροφοριακό δελτίο της έκθεσης για:
Τα Ανοίγματα, οι μαύρες τρύπες, τα πηγάδια… φαίνεται να υποκινούν το βλέμμα στην εγκαρτέρηση μιας άδηλης παραστατικότητας. Το μαύρο αναζητά διέξοδο προς το φως. Είναι σαν να θέλει ο ζωγράφος να εκφράσει τον προβληματισμό του για την διαπιστούμενη κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ζωγραφική στις μέρες του.
Τα θαλάσσια ξύλα και τα σαπιοκάικα θέλει να εκφράζουν την εικόνα των ερειπίων του καιρού και τη θνησιμότητα της ύλης που νομοτελειακά επιφέρει η φθορά του χρόνου.
Οι Πέτρες συνοψίζουν τον ανθρώπινο μόχθο. Τις θέλει να απεικονίζουν την υπομονή της «βραχόσπαρτης», όπως λέει, πατρίδας, η οποία αναμένει και αυτή καρτερικά την ευαγγελιζόμενη από τον ίδιο αναστάσιμη προσδοκία.
Τα Άλογα, σε μια Τζιακομετική υπαρξιακή αγωνία, είναι σαν να θέλουν να υπεκφύγουν από την απώλεια του καταποντισμού και αναδύονται μέσα από το κυρίαρχο λευκό σαν να αναζητούν ένα αναζωογονημένο νέο ξεκίνημα.
Στα Πορτραίτα, ζωγραφισμένα με ήπιες φωτοσκιάσεις και μια πυκνή επαναληπτική σχεδιαστική γραφή, ζητούμενο είναι να μετουσιωθεί ο κλασματικός χρόνος σε χρόνο διαρκούς υπόμνησης, του προσώπου, δίνοντας έμφαση στον ψυχισμό του εικονιζόμενου.
Στα βιβλία του Σωτήρη Σόρογκα, όπως η έκδοση «Περιθώρια» εκ. Στιγμή 1992, με αναφορές σε προβλήματα του εικαστικού χώρου διαπιστώνει:
“Πράγματι, καμιά από τις τέχνες δεν έχασε, όσο η ζωγραφική, τα σημεία αναφοράς της, τις στέρεες σημασίες, το σχήμα των ορίων της, τις σημασιολογικές απαιτήσεις, την απόλυτη αξίωση, το ίδιο το υλικό της έκφρασής της. Ο ζωγράφος ειδικότερα στον χώρο της επαγγελματικής του κατοχύρωσης, δεν έχει κανενός είδους εχέγγυο, μέσω μιας ειδικής ας πούμε γνώσης, που θα του επέτρεπε να εντρυφήσει, όπως άλλοτε, στη συστηματική μελέτη της εξειδικευμένης του εκπαίδευσης, ακριβώς γιατί τώρα δεν υπάρχει κανένα κοινά αποδεκτό σύνολο ικανοτήτων, όπως η σχεδιαστική αναπαράσταση του γύρω κόσμου, η χρωματική του προσέγγιση ή η συμβολική του σηματοδότηση. Έχουμε το σκελετώδη μηχανισμό ενός επαγγέλματος αλλά όχι το επάγγελμα. Βρισκόμαστε στον επίλογο ενός τρόπου κατασκευής εικαστικών εικόνων, που χαρακτήριζε ορισμένες κοινωνίες επί τρεις περίπου αιώνες, αλλά που τώρα σαρώνεται από την ιστορία”.
Ιδιαίτερα στην έκδοση “Κείμενα για πρόσωπα και βιβλία”, εκ. Μελάνι 2011, περιλαμβάνονται κείμενα του ζωγράφου, δημοσιεύσεις, ομιλίες, κριτικές βιβλίων και διαφωτιστικές συνεντεύξεις του. Με την ίδια ακρίβεια που διακρίνει την αισθητική της ζωγραφικής του, την ίδια πάντοτε ποιητική αίσθηση του κόσμου, την λιτότητα ύφους και το βαθύ βλέμμα ενός ποιητή, με την ευρύτερη έννοια του όρου ως δημιουργού ζωής εκ του μη όντος, ο Σωτήρης Σόρογκας μοιράζεται με τον αναγνώστη σκέψεις και συναισθήματα που του υπαγορεύουν τα σεισμογενή επίκεντρα της Τέχνης, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της αποκρυσταλλωμένης ποιητικής του.
Όπως έχει επισημανθεί ο συγγραφέας, έμπλεος αισθημάτων, δονείται από ερεθίσματα που τον βάλλουν πανταχόθεν: την ανάμνηση του πατέρα του, με την κληματαριά των αφηγήσεών του· τον Οδυσσέα Ελύτη, πάμφωτο και σκοτεινό, στην διαρκή, επίμονη και επίπονη αναζήτηση του θαύματος· τον ζωγράφο του ενστίκτου Πάμπλο Πικάσο, με τις εσωτερικές μυστικές του εντολές· την Κική Δημουλά, με μια ποίηση απέραντης τρυφερότητας, που έχει ριζωμένο στον πυρήνα της το πένθος της ζωής· τον Νίκο Εγγονόπουλο και τη σχέση του με τη βυζαντινή παράδοση, καθώς ανασύρει από το συλλογικό ασυνείδητο της φυλής ως κρυμμένες μνήμες σε άδυτους φύλακες, τα μακρινά χαρακτηριστικά μιας ιδιόρρυθμης στάσης ζωής· τον Φώτη Κόντογλου, ραβδοσκόπο για την ανακάλυψη μιας ξεχασμένης πνευματικής παράδοσης· τον δάσκαλο Γιάννη Μόραλη, που η διδασκαλία του ήταν ο δύσκολος και ταυτόχρονα ιδανικός δρόμος μιας δημιουργικής ανάβασης, τον Γιάννη Τσαρούχη, και την αδιάκοπη ιχνηλασία του ελληνισμού στη μακραίωνη διαδρομή του καθώς και άλλες ανάλογες αναφορές του για σημαντικές προσωπικότητες.
Στις απέριττες συνθέσεις του Σωτήρη Σόρογκα δεσπόζει η τάση της οπτικής ψευδαίσθησης και μιας διακριτικής οφθαλμαπάτης που αξιοποιεί με ρεαλιστική σύνεση το επιλεκτικό εκφραστικό του λεξιλόγιο. Απλά καθημερινά πράγματα, τυχαία αντικείμενα στο χώρο, απέραντες συστάδες βράχων, ξύλινοι σκελετοί, ερείπια, παροπλισμένα τρένα και άλλα σχεδιάσματα που αποκτούν συμβολική και υπερβατική οντότητα σκιαγραφούνται λεπτομερειακά, γραμμικά και υπαινικτικά.
