Γνωρίσαμε τον ηλεκτρολόγο-μηχανικό, συγγραφέα και φωτογράφο Ιωάννη Δημητριάδη στην πρόσφατη έκθεσή του στο εκθεσιακό Κέντρο Δήμου Ηλιούπολης με τίτλο “Η τεχνολογία στον φακό”. 

Ο Ιωάννης αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο φωτισμό στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο/TU Δυτικού Βερολίνου. Εργάζεται, στον τομέα που σπούδασε, ως επιθεωρητής στην υπηρεσία της Ασφάλειας και Ποιότητας σε πολλούς τομείς τεχνικών Προϊόντων, Εγκαταστάσεων και Υπηρεσιών. 

H διαμονή του σε περισσότερες από οκτώ πόλεις στην Ελλάδα και στη Γερμανία, οι εικόνες και εμπειρίες του, η αισθητική του καθώς και η αγάπη του για την Τέχνη τον οδήγησαν να ασχοληθεί με την εικαστική φωτογραφία.  

Συναντήσαμε τον πολυπράγμονα καλλιτέχνη και μιλήσαμε μαζί του. 

Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη 

-Ιωάννη, πώς ξεκίνησες να ασχολείσαι με τη φωτογραφία; 

-Πρωτοξεκίνησα παιδί δημοτικού στα τέλη της δεκαετίας του 1960 να ζωγραφίζω απλοϊκά παιδικά πρόσωπα, μια εποχή που οι εικόνες/προσωπογραφίες ηρώων του ’21 κοσμούσαν τις αίθουσες των σχολείων. Αυτό ήταν πιθανόν και το πρώτο υφέρπων ερέθισμά μου.  

Και όταν κατάλαβα πως το χέρι μου δεν μπορούσε να υπερβεί το naive στην απόδοση της εικόνας, ανακάλυψα τον φακό, την πρώτη Voigtlander φωτογραφική μηχανή του πατέρα μου. 

Με την φωτογραφία ως τέχνη στην λήψη, εμφάνιση και εκτύπωση, ασχολήθηκα στα φοιτητικά χρόνια σε ερασιτεχνικό εργαστήριο στο σπίτι και για ένα μικρό διάστημα σε φωτογραφήσεις αθλητικών εκδηλώσεων τοπικής εμβέλειας στην Θεσσαλονίκη. 

– Βιοπορίζεσαι ως ηλεκτρολόγος μηχανικός. Πόσο σε έχει επηρεάσει η δουλειά σου στην Τέχνη; 

-Αν αναλογιστώ πως η πρόσφατη ενασχόλησή μου με την εικαστική φωτογραφία βασίζεται στο να μην δώσεις άμεσα το ορατό ή το ευκολονόητο αντικείμενο, αλλά αυτό που κρύβεται πίσω από το αόριστο ή μερικό, τότε ναι, ο ηλεκτρισμός ως μη άμεσα ορατό τεχνολογικό επίτευγμα σχετίζεται με το abstract μιας εικόνας ροής ηλεκτρονίων ή το αόρατο ενός ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. 

Φυσικά, τομή στην τεχνολογική μου εκπαίδευση, αποτέλεσε και το μεταπτυχιακό μου στον φωτισμό στο Βερολίνο, όπου ο ηλεκτρολόγος μηχανικός βρίσκεται μπροστά στην πρόκληση του φωτός και των εικαστικών του επιρροών σε πολλές καλλιτεχνικές εφαρμογές. 

-Ποια η οπτική σου για την εικαστική φωτογραφία; 

–Έχοντας ως συγγραφέας μια ευαισθησία στην δύναμη των λέξεων, θεωρώ την «εικαστική», όρο που έχει ως πυρήνα την εικασία, δηλαδή την υπόθεση, την ελευθερία, και πιο συγκεκριμένα την ελευθερία του δημιουργού, αλλά και του αποδέκτη/θεατή, όσον αφορά στην αναζήτηση του νοήματος.               

Όπως λοιπόν η ανακάλυψη της  φωτογραφίας ως ξεχωριστή τέχνη εξώθησε στην απελευθέρωση της ζωγραφικής από τον συμβατικό ρεαλισμό και φορμαλισμό της ακριβούς απόδοσης μιας εικόνας ή ενός προσώπου και έκανε το άλμα προς το μοντέρνο φτάνοντας μέχρι τον υπερρεαλισμό, ήρθε και η ώρα της φωτογραφίας να αναζητήσει νέους δρόμους και να πειραματιστεί με εργαλεία, όχι μόνο την τεχνολογική εξέλιξη της μάκρο-μίκροφωτογράφησης του μακρό-μικρόκοσμου, την ψηφιακή λήψη και επεξεργασία, αλλά και την οπτική/προοπτική, την γωνία από την οποία ο καλλιτέχνης προσεγγίζει και αποτυπώνει τα αντικείμενα, τον συνδυασμό αποσπασμάτων, την σύνθεση των διαφορετικών ή την ανάλυση/διαχωρισμό του φαινομενικά ενιαίου.  

Η φωτογραφία δηλαδή πορεύεται από το σαφές ευκρινές, εστιασμένο, καθαρό και ορισμένο, στο ασαφές, φλού, αόριστο ή/και αφηρημένο.  

Αυτή η τομή στην συμβατικότητα είναι κατά την άποψή μου η βάση του «εικαστικού» για τον φωτογράφο, που θέλει να ξεφύγει από το κοινότοπο και να προκαλέσει ταυτόχρονα τον θεατή. 

–Πειραματισμοί και φωτογραφία. Ποιος ο ρόλος τους στην εξέλιξη της δουλειάς σου;  

-Ως φωτογράφος δοκιμάζω διάφορες τεχνικές, από τα παιχνίδια με την εκτύπωση σε διαφορετικού είδους χαρτιά στον σκοτεινό θάλαμο, σε χοντρόκοκκο ή γυαλιστερό χαρτί, καμπυλωμένο κυρτά ή κοίλα κάτω από το φως του μεγεθυντήρα προβολής του φίλμ, μέχρι το καδράρισμα σε κλίση, ενάντια στην ορθοδομή του οριζοντίως ή καθέτως. Ο πειραματισμός και το τυχαίο, όχι το προγραμματισμένο, στημένο ή σκηνοθετημένο, γενικότερα στις τέχνες επιφέρουν πολλές φορές σημαντικά τεχνολογικά επιτεύγματα. Ειδικότερα δε στις καλές τέχνες αποτελούν την μήτρα της γένεσης του μοντέρνου και εικαστικού.  

-Σε κάποιες φωτογραφίες επικεντρώνεσαι στη λεπτομέρεια. Τι πετυχαίνεις με αυτό; 

-Η αφαίρεση, το απόσπασμα, όχι απλά το υψηλής ανάλυσης zoom ή tele στο χνούδι μια μέλισσας ή ενός εξαρτήματος μηχανής αλλά δύο κιτρινόμαυρες τριχωτές λωρίδες ή ένα μέρος σπειρώματος με μισή βίδα σπασμένη σαν πλήρες κάδρο μέσα στον φακό, είναι μια λεπτομέρεια που δεν γεννά την απορία και αναζήτηση μόνο στον αδαή, αλλά και στον γνώστη του αντικειμένου ως σύνολο.   

Η πρόκληση της φαντασίας του θεατή και η ελευθερία του να δώσει τις δικές του ερμηνείες είναι η επιτυχία του φωτογράφου. 

-Ποσό σημαντικό είναι για σένα να γνωρίζεις την ιστορία των τόπων, χώρων και αντικειμένων που φωτογραφίζεις; Πιστεύεις ότι έτσι το αποτέλεσμα είναι καλύτερο αν ισχύει αυτό; 

-Η απάντηση είναι διττή. Γνωρίζοντας, μπορείς να αναζητήσεις ευκολότερα, να διεισδύσεις στα κρυφά κάλλη του αντικειμένου προς φωτογράφηση, ενώ απεναντίας μη γνωρίζοντας κερδίζεις το αναπάντεχο, αρκεί να έχεις πάντα μαζί σου μια εύχρηστη κάμερα, ας είναι και του κινητού.  

Οι φωτογραφίες της έκθεσης “η τεχνολογία στον φακό“, είναι αποτέλεσμα συνδυασμού και των δύο αυτών εκδοχών. Το τεχνικό από τη μία πλευρά οικείο, το αναζητάς ως μηχανικός μπαίνοντας σε έναν λέβητα, ενώ το αυθόρμητο της στιγμής όπως ο καπνός μιας καμινάδας που σου χαμογελά τοξικά δεν το γνωρίζεις πότε θα έρθει.  

Η φωτογραφία πορεύεται από το σαφές ευκρινές, εστιασμένο, καθαρό και ορισμένο, στο ασαφές, φλού, αόριστο ή/και αφηρημένο

-Προτιμάς το έγχρωμο ή το ασπρόμαυρο αποτέλεσμα στη δουλειά σου; Σε ποιες περιπτώσεις προτιμάς το ένα ή το άλλο; 

-Είναι αλήθεια πως και τα δύο έχουν την αξία και την χάρη τους. Στην εικαστική φωτογραφία δεν είναι το χρώμα που κάνει την διαφορά και την διάκριση του συμβατικού από το μοντέρνο.  Στην συλλογή της έκθεσης βέβαια, τυχαία κυριαρχεί το αυθεντικό χρώμα. Γενικότερα αποφεύγω το έντεχνο παιχνίδι των χρωμάτων. Η γωνία και η λεπτομέρεια αναδεικνύουν αποχρώσεις, τις οποίες καμία ψηφιακή εφαρμογή δεν μπορεί να υποκαταστήσει.    

-Πόσο εύκολο πιστεύεις είναι για έναν εικαστικό φωτογράφο να διαπρέπει στην Ελλάδα; 

-Τα τελευταία εκατό χρόνια οι καλές τέχνες, με πρωτοπόρες την ζωγραφική και γλυπτική και δευτερευόντως το θέατρο, έχουν κάνει το άλμα προς το μοντέρνο, το καινοτόμο, ολοκληρώνοντας έναν κορεσμένο κύκλο αναζήτησης, ο οποίος πολλές φορές, κατά την αισθητική μου, ανακυκλώνεται με αγωνιώδεις προσπάθειες διάκρισης και πρωτοτυπίας  των νέων δημιουργών.  

Η φωτογραφική τέχνη απεναντίας τώρα δείχνει σημάδια υπέρβασης από το κοινότοπο, σαφές,  ευκρινές, εστιασμένο, καθαρό και ορισμένο, στο ασαφές, φλου, αόριστο ή/και αφηρημένο. Αποτελεί εν κατακλείδι πεδίο ελεύθερο και πρόκληση για τον εικαστικό φωτογράφο, αρκεί να του δοθεί βήμα έκφρασης και χώρος, φυσικός ή ψηφιακός. 

-Ποια τα πλάνα σου για την επόμενη σαιζόν; 

-Όσον αφορά στην φωτογραφία, για την έκθεση φωτογραφίας “Η τεχνολογία στον φακό“, υπάρχει ενδιαφέρον από το τμήμα αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου Ιωαννίνων και αναζήτηση χώρου παρουσίασης της στην Θεσσαλονίκη.  

Όσον αφορά δε στην συγγραφή, η έναρξη του νέου βιβλίου “ΜπΕλλάς ΑΕ“ μιας πραγματείας στο φαινόμενο της μοντέρνας Ελλάδας αποτελεί από τα κύρια πλάνα μου στο εγγύς μέλλον.  

Κατά τα άλλα ετοιμάζομαι για την έξοδο από την τακτική επαφή μου με το συμβατικό τεχνολογικό αντικείμενο της επαγγελματικής μου δραστηριότητας ως  Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, επιθεωρητής τεχνικών εγκαταστάσεων και προϊόντων, πεδίο που μου πρόσφερε αυτό το πλούσιο σε εικόνες περιβάλλον τα τελευταία 40 χρόνια.  

Σας ευχαριστώ για το ενδιαφέρον και την φιλοξενία.