Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
Τα έργα της εικαστικού Κάτιας Βαρβάκη εκφράζουν τον έντονο δυναμισμό και τη δημιουργικότητά της στο πλαίσιο των εξπρεσιονιστικών της αναζητήσεων.
Αριστούχος απόφοιτος της ΑΣΚΤ με δασκάλους τον Τ. Πατρασκίδη και το Δ. Μυταρά, η εικαστικός δραστηριοποιείται με επιτυχία σε Ελλάδα και εξωτερικό. Έχει πραγματοποιήσει 18 ατομικές εκθέσεις και πολλές ομαδικές εκτός Ελλάδος, όπως στη Βρετανία, στη Ρωσία, στο Κάιρο, στις Βρυξέλλες.
Η θεματογραφία της περιλαμβάνει κυρίως ονειρικές συνθέσεις με ανθρώπινες μορφές. Η εξπρεσιονιστική τάση και τα έντονα χρώματα είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δουλειάς της. Δυναμικές γυναικείες μορφές και έντονες προσωπικότητες, όπως η Άνα Καρένινα και η Frida Kahlo, αποτελούν δουλειές ξεχωριστές.
Στην Art-Athina 2018 παρουσίασε εντυπωσιακά επιτοίχια έργα μικτής τεχνικής εμπνευσμένη από τη Frida Kahlo. Η ζωγράφος Frida Kahlo (1907-1954), κυριολεκτικά ερωτευμένη με τη ζωή, αντιπροσωπεύει μέσα από τον συγκλονιστικό δυναμισμό της την ελευθερία, τη δημιουργικότητα, την επιμονή, την πίστη στο δικό της όραμα, και κυρίως την αντοχή και τον μακροχρόνιο αγώνα απέναντι στον σωματικό πόνο.
Η Κάτια Βαρβάκη και αυτή γυναίκα δημιουργός, γεμάτη πάθος για την ζωγραφική, παρουσίασε την Kahlo σε μια σύνθετη χειρωνακτική εργασία από αποκόμματα περιοδικών και σύρμα. Τα έργα αυτά χαρακτηρίζονται από έντονα τα στοιχεία της Pop Art και το γυναικείο έμφυτο στοιχείο, σε φυσική πραγματικότητα με ξεχωριστή τεχνοτροπία.
Όσο για την Άνα Καρένινα, αποτελεί θέμα που η εικαστικός παρουσίασε φέτος στην έκθεση στο Μουσείο «Γιάσναγια Πολιάνα», στο «απροσπέλαστο λογοτεχνικό οχυρό» του συγγραφέα Λέοντος Τολστόι στην Τούλα της Ρωσίας. Και αυτή, γυναικεία, ανατρεπτική και ασυμβίβαστη μορφή που με φόντο την αυτοκρατορική Ρωσία παλεύει με πάθος για την ευτυχία και τον έρωτα.
Συναντήσαμε την ταλαντούχα εικαστικό στο εργαστήρι της στον Χολαργό όπου και συζητήσαμε τα εξής:
Είτε με ανθρώπους είτε χωρίς αυτούς το φυσικό περιβάλλον λειτουργεί σαν σκηνικό για να υποστηρίξει μια σχεδόν μεταφυσική ατμόσφαιρα, που βγαίνει από το υποσυνείδητο
– Στα έργα σου βλέπουμε κυρίως συνθέσεις με ανθρώπινες μορφές και έντονα χρώματα στο πλαίσιο των εξπρεσιονιστικών αναζητήσεων. Μίλησέ μας για τη θεματογραφία που έχεις καταπιαστεί ως σήμερα.
Πράγματι, οι ανθρώπινες μορφές και, τελευταία, ιδιαίτερα οι παιδικές, απεικονίζονται κυρίως στα έργα μου. Είναι όμως με την πνευματική τους υπόσταση και όχι με τη φυσική. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώ τη φύση σαν έναν ποιητικό χώρο στον οποίο εκτυλίσσεται ο μύθος που θέλω να αφηγηθώ.
Είτε με ανθρώπους είτε χωρίς αυτούς το φυσικό περιβάλλον λειτουργεί σαν σκηνικό για να υποστηρίξει μια σχεδόν μεταφυσική ατμόσφαιρα, που βγαίνει από το υποσυνείδητο. Πλήθος συμβόλων, όπως κλειδιά, ρολόγια, σκάλες, δέντρα, πουλιά, παραπέμπουν σε μια πιεστική αλλά υπαρκτή πραγματικότητα.
– Το όνειρο, η μαγεία και το αίνιγμα μοιάζουν να σε εμπνέουν. Μίλησέ μας για αυτά που σε εμπνέουν.
Ο άνθρωπος και η φύση με εμπνέουν καθημερινά. Οι αναμνήσεις, η παιδική ηλικία, τα όνειρα, η ποίηση, το παραμύθι, η μαγεία, ο χρόνος και το αίνιγμα με οδηγούν σε έναν άλλο κόσμο εξωπραγματικό, όπου το πραγματικό συγχωνεύεται με το φανταστικό. Αυτός είναι ο τόπος μου, ένας τόπος ουτοπικός.
– Το χρώμα στα έργα σου είναι ζωηρό, πλούσιο και μοιάζει να έχει κυρίαρχη μορφοπλαστική αξία. Ποιος ο ρόλος του χρώματος στα έργα σου;
Είναι αλήθεια ότι για εμένα το χρώμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Υπαρξιακό θα έλεγα. Χρησιμοποιώ το χρώμα σαν ένα μαγικό φανάρι που μέσα από το έργο εκπέμπει προς τα έξω το παρηγορητικό φως μιας χαμένης από καιρό παιδικής ανεμελιάς, χαράς, ελευθερίας, μαγείας και αθωότητας.
Η τέχνη είναι μια αέναη διαδικασία. Δεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται. Ποτέ δεν λες τώρα τα έχω καταφέρει. Κάθε μέρα είναι και ένας καινούργιος αγώνας
– Πώς βιώνεις την εξέλιξη της δουλειάς σου στο πέρασμα του χρόνου; Σε ενθαρρύνουν οι συλλέκτες σου;
Η τέχνη είναι μια αέναη διαδικασία. Δεν σταματάει ποτέ να εξελίσσεται. Ποτέ δεν λες τώρα τα έχω καταφέρει. Κάθε μέρα είναι και ένας καινούργιος αγώνας. Στην ουσία είσαι εσύ και το έργο σου, αντιμέτωποι. Είναι αλήθεια ότι τον τελευταίο καιρό έχω ακούσει πολλά καλά λόγια για την δουλειά μου. Αυτό είναι πάντα ευχάριστο να το ακούς.
– Εκτός από την ζωγραφική έχεις δημιουργήσει και κατασκευές. Πιστεύεις ότι το να χρησιμοποιείς διαφορετικά υλικά βοηθάει στην έκφραση αυτού που θέλεις να πεις;
Για μένα σημασία έχει το τι θα νιώσει κάποιος βλέποντας ένα έργο μου. Θέλω να μεταφέρω κάποια συναισθήματα, ανεξάρτητα με τα υλικά που χρησιμοποιώ. Είτε είναι ζωγραφική, είτε κατασκευή είτε μικρά γλυπτά, σημασία έχει τι εισπράτtεις από το έργο. Τι εκπέμπει. Έχω κάνει τα τελευταία χρόνια πολλές κατασκευές με σύρμα, χαρτιά από περιοδικά, γύψο και ξύλο.
Στην ARTATHINA έδειξα τρεις κατασκευές 80x80x8 εκ. Η έμπνευση ήταν η ζωγράφος Frida Kahlo.
Μια γυναίκα γλύπτρια, μια σύγχρονη καλλιτέχνις εξαιρετικά ανατρεπτική, είναι η Λουίζ Μπουρζουά
Μια γυναίκα γλύπτρια, μια σύγχρονη καλλιτέχνις εξαιρετικά ανατρεπτική, είναι η Λουίζ Μπουρζουά. Είναι επίσης σκληρή και ακούραστη και μοιάζει να διακατέχεται από μόνιμη αδυναμία ικανοποίησης.
Ολόκληρες σταδιοδρομίες θα μπορούσαν να βασιστούν σε μικρές ιδέες που χρησιμοποίησε για λίγο και έπειτα τις εγκατέλειψε. Θα μπορούσε να κάνει 20 καριέρες. Η εξέλιξή της, όμως, υπήρξε επίσης απολύτως συνεπής, με τη σφραγίδα μιας ρωμαλέας σκέψης που τείνει συνεχώς στην αλλαγή. Είναι εκπληκτική η ποικιλία στις μορφές, στα υλικά και στις συνθέσεις, από τα δεξιοτεχνικά σχέδια έως τη σκηνοθεσία εγκαταστάσεων μεγάλης κλίμακας, από τη λάξευση και την ξυλογλυπτική μέχρι το ράψιμο και το μαστόρεμα.
Αξιοποιεί οτιδήποτε της πέφτει στα χέρια, από τα κοντάρια και τα αδράχτια που είχαν εγκαταλειφθεί στο παλιό υφαντουργείο που χρησιμοποιούσε ως ατελιέ, μέχρι σουρωτήρια, χωνάκια παγωτού, ραγισμένα γυαλικά και σπασμένα έπιπλα, παλιά ρούχα βουτηγμένα στο γύψο. Αυτό το είδος ασυγκράτητης, χωρίς αναστολές δημιουργικότητας είναι κάτι που σπάνια συναντάς.
Στη δουλειά της κυριαρχεί η ζωή της που την αφηγείται ξανά και ξανά , με παραμύθια και ανέκδοτα, με γλυπτά και σχέδια και χαρακτικά και εγκαταστάσεις. Είναι δύσπιστη με τις λέξεις και ωστόσο τις χρησιμοποιεί όλη την ώρα, ξανακεντώντας διαρκώς τη βιογραφία της. Τα δοκίμια και οι συνεντεύξεις της, οι «εντυπώσεις», οι αφορισμοί και τα ανέκδοτα γραπτά της θα μπορούσαν να γεμίσουν πολλούς τόμους. Κάθε έργο είναι μια αφήγηση και μια αντιπαράθεση. Σε κάθε βήμα, σε κάθε στροφή, σε περιμένουν εκπλήξεις.
Οι μορφές της Μπουρζουά σπέρνουν τη σύγχυση, ή μάλλον καθρεφτίζουν τη σύγχυση που όλοι έχουμε μέσα μας, στη σχέση μας με σώματα και μέλη σωμάτων, με ανθρώπους και ζώα και πράγματα. Τριγυρίζει στα ερείπια των αναμνήσεών της, επανεφευρίσκοντας την ιστορία της καθώς βαδίζει.
– Πιστεύεις στη εξωστρέφεια της ελληνικής τέχνης; Πώς πρέπει να κινηθεί ένας Έλληνας καλλιτέχνης;
Είναι απαραίτητη. Πρέπει η δουλειά σου να είναι γνωστή σε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Σε αυτή την κατεύθυνση φέτος τον Ιούνιο πήρα μέρος σε μια ομαδική έκθεση στη Ρωσία, στο μουσείο του Λέοντος Τολστόι.
Το θέμα ήταν οι ηρωίδες στα έργα του Τολστόι και εγώ εμπνεύστηκα ένα έργο από την «Άνα Καρένινα». Το 2016 πήρα μέρος σε μια έκθεση στο Λονδίνο, στην Belgravia Gallery. Ήμασταν τέσσερεις Ελληνίδες και η έκθεση διοργανώθηκε από τον Γιώργο Σταθόπουλο. Πολύ σημαντική εμπειρία.
Επίσης, και η ARTATHINA, στην οποία συμμετείχα φέτος με την γκαλερί Art Prisma βοηθάει στην εξωστρέφεια των καλλιτεχνών.
Πολλοί αγαπούν την τέχνη και επιθυμούν να αποκτήσουν ένα αυθεντικό έργο, δεν έχουν όμως τη δυνατότητα
– Διακρίνεις ότι η ζήτηση έργων Ελλήνων ζωγράφων αυξάνεται είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό;
Αυτό δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα. Είναι μια δύσκολη εποχή. Πολλοί αγαπούν την τέχνη και επιθυμούν να αποκτήσουν ένα αυθεντικό έργο, δεν έχουν όμως τη δυνατότητα.
