Γράφει η Αιμιλία Φλώρου (Not a review…just my point of view)

Πώς μπορεί μία θεατρική δημιουργία να σε πιάσει από το χέρι και να σε οδηγήσει βαθιά μέσα στα πιο δύσβατα σημεία του ψυχισμού σου; Πως μπορείς από μία παράσταση να συναντήσεις την ουσία και το λόγο ύπαρξης της τέχνης του θεάτρου; Πώς μπορεί να σε κάνει να αναγνωρίσεις και να αντιμετωπίσεις το είδωλο του εαυτού σου απέναντι σε μία προσωπικότητα όπως αυτή του Γιαννούλη Χαλεπά, ξένη και απόκοσμα μακριά από τη δική σου;

Και όμως αυτά τα ερωτήματα ενσαρκώνονται, γίνονται πραγματικότητα με την εμπνευσμένη αρτιότητα του θεατρικού έργου ‘’ΚΟΙΜΩΜΕΝΟΣ ΧΑΛΕΠΑΣ/Ο Σαλός Άγιος του Άγγελου Ανδρεόπουλου και την ερμηνεία του Γιώργη Κοντοπόδη σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Λιακόπουλου.

Ένας απαράμιλλος συνδυασμός ενός κειμένου έξοχου που με υφολογική διαφάνεια αγγίζει διεισδυτικά τη σκληρή και απογυμνωμένη αλήθεια της ζωής του Γιαννούλη Χαλεπά, πλέκοντάς την με το ‘’αντίπαλο δέος’’ της απόλυτης ευαισθησίας ,που μόνο στην καθαρή ψυχή ενός παιδιού μπορείς να βρεις , μίας ερμηνείας που δεν πιστεύεις ότι έχεις τη τύχη να γίνεις κοινωνός και μίας ευφυούς σκηνοθεσίας στην οποία διακρίνεται η εμπειρία του να συνθέτεις με τον βέλτιστο τρόπο όλο το υλικό που διαθέτεις, με αποτέλεσμα τη γνώση που όλοι έχουμε για τον Γιαννούλη Χαλεπά να τη μετουσιώνουμε σε ενσυναίσθηση ή ακόμα και σε μία βιωματική εμπειρία.

Το έργο, σύμφωνα με το σημείωμα της παραγωγής ‘’ παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, πραγματεύεται την ζωή του Έλληνα καλλιτέχνη, Γιαννούλη Χαλεπά, ξεκινώντας ενώ είναι εσώκλειστος στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Μέσα από τα διαρκή ταξίδια του μυαλού του, βλέπουμε όλη του τη ζωή, την ευλογημένη Τήνο, την αυταρχική μητέρα και τον ”τυπικό” πατέρα, τα αδέρφια, τον μεγάλο έρωτα της ζωής του, μα πιο πολύ… την έμπνευση, την μανία δημιουργίας… Για να φτάσουμε μέχρι τα σημαντικά έργα του, τα όνειρα, τους εφιάλτες του και να καταλήξουμε στο τελικό ερώτημα…

Τι αξίζει άραγε περισσότερο, να είσαι τρελός (σαλός) και ευφυής ή φυσιολογικός και απλά… άνθρωπος;

Το έργο δεν αποτελεί μια αποτύπωση ζωής – βιογραφία, αλλά μια εις βάθος ανάλυση της ψυχοσύνθεσης του σχιζοφρενούς, ευφυούς αυτού καλλιτέχνη ή ίσως και της ψυχοσύνθεσης κάθε ευφυούς καλλιτέχνη… την πορεία προς την αγιότητα…

Μέσα σε έναν αφαιρετικό σκηνικό χώρο, περνάμε 80 λεπτά αντικρίζοντας ολα τα ”θα μπορούσε” της πορείας του Γιαννούλη Χαλεπά, αν επέλεγε να είναι φυσιολογικός. Βλέπουμε την μανία και την ανάγκη δημιουργίας, την άνοδο, το κατρακύλισμα στην σχιζοφρένεια και την αναπόφευκτη αποδοκιμασία του κόσμου προς το πρόσωπο ενός ”σαλού”, για να καταλήξουμε στην εξύψωση, την ανάσταση, την αναγέννηση!’’

Το κείμενο του Άγγελου Ανδρεόπουλου, δυνατό διάφανο, γεμάτο ουσία και συναίσθημα αγγίζει ψυχές με ένα αντιφατικό σχήμα σαν χάδι και σα σπρώξιμο, ισορροπεί ταυτόχρονα σε δύο επίπεδα, θα τολμούσα να πω και σε τρία.

Το ένα αφηγηματικό μας γνωρίζει τον άνθρωπο Χαλεπά μέσα από τα περιστατικά της ζωής του, που άλλα έκαναν τη ψυχή του φωτεινή και άλλα τον εξωθούσαν στα σκοτάδια που τον παρέσυραν σε δύσβατες ψυχικές ατραπούς.

Το άλλο σκληρό και απάνθρωπο στην περιγραφή της τρέλας ή του διαφορετικού (αναλόγως πως ερμηνεύει κάποιος τη λέξη σαλός) του ανθρώπινου εξευτελισμού, της μοναξιάς, του κατακερματισμού της ψυχής του και του ξεριζώματος της δημιουργίας που βίωνε εκτός και εντός του ψυχιατρείου Κέρκυρας όπου έζησε για σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια. Εκεί ‘’ακούς’’ και νιώθεις το ‘’κλάμα’’ μιας παιδικής ψυχής που ενώ ήθελε να ψηλώσει την αγάπη της για τη τέχνη της γλυπτικής, την αναγκάσαν παραμείνει ίσα με το χώμα και όταν άγγιζε την πρώτη ύλη που το μυαλό του ανακάλυπτε παντού, του ‘’άρπαζαν’’ την ψυχή αποκαλώντας τον τρελό.

Το τρίτο επίπεδο του κειμένου απλά το αισθάνεσαι, και είναι τόσο έντονη η συγκινησιακή αίσθηση που μεταφέρει με την ερμηνεία του ο Γιώργης Κοντοπόδης που με κάποιον απόκοσμα παράδοξο τρόπο αισθάνεσαι ότι το σώμα σου συντονίζεται με το δικό του.

Και για την ερμηνεία αυτή τί πραγματικά μπορεί να πει κανείς. Ο Γιωργής Κοντοπόδης αρπάζει το κείμενο, περνάει τις λέξεις στην ψυχή του, τις φιλτράρει με έναν αξεπέραστο τρόπο και το προσφέρει με όλη του την ένταση, όλη την ευαισθησία και το πολυεπίπεδο του, τόσο άμεσα, τόσο διακριτά που κανείς και τίποτα δε μένει ασυγκίνητος. Φέρνει τον Χαλεπά μέσα μας, μας αγκαλιάζει αρχικά και έπειτα χωρίς να το διαισθανθούμε σφίγγει την αγκαλιά του και μας οδηγεί στους σκοτεινούς διαδρόμους και τις φωτεινές χαραμάδες του μυαλού του Χαλεπά, βοηθώντας μας να κατανοήσουμε ότι η ‘’τρέλα’’ του είχε λογική και ότι δεν ήταν παρά μόνο ένας άνθρωπος που έβλεπε τη ζωή όπως αυτός επιθυμούσε :Μέσα από την ‘’αγιοσύνη’’ και το θείο της τέχνης του.

Σε αυτήν την έκπαγλη ερμηνεία συμμετέχει το σώμα του και η ψυχή του, δίνει ‘’το άριστο’’, και εκείνη τη στιγμή ο Γιώργης Κοντοπόδης ‘’χάνεται’’ και αφήνει τον Γιαννούλη Χαλεπά να μας συναντήσει με την αφήγηση του γλυκόπικρου παραμυθιού του.

Σε όλο το έργο διαφαίνεται η έμπειρη σκηνοθετική ματιά του Αλέξανδρου Λιακόπουλου . Όλα με μέτρο και όλα με ένταση. Εντάσσει τον ήρωα του σε ένα λιτό σκηνικό γιατί οι λέξεις και το ‘’είναι’’ πρέπει να μιλήσουν, μεταμορφώνει το φως στη σκηνή σε παλμό της ψυχής και εμείς απλά νιώθουμε.

Η παράσταση αυτή σήκωσε μία ολόκληρη θεατρική αίθουσα όρθια να χειροκροτά γεμάτη εμφανή συναισθήματα. Μας έσπρωξε να οδοιπορήσουμε βαθιά μέσα στον εαυτό μας, να αγγίξουμε τον ορμέμφυτο λανθάνων παλμό της ύπαρξής μας, να σωματοποιήσουμε το λόγο και τη γραφή μέσω του συναισθήματος που κατέκλεισε το ίδιο μας το σώμα και κυρίως να αναγνωρίσουμε το άδικο στην ‘’ανάγνωση’’ του διαφορετικού και του πάθους για την αγάπη της τέχνης ως τρέλα, κατάσταση λυπηρή που σταματά και καταστρέφει τη δημιουργική ροή και μας καθιστά τελικά πιο φτωχούς.

Για σκεφτείτε να είχαμε περισσότερο Χαλεπά από το τότε στο σήμερα…

Δεν μπορούμε τίποτα άλλο να πούμε για αυτήν την έξοχη, μοναδικής αισθητικής θεατρική ποίηση, παρά μόνο να της ανταποδώσουμε τις ευχαριστίες μας με ποιητικό λόγο.

‘’Για τον Γιαννούλη Χαλεπά’’

Οι μυρωδιές ανακατεύτηκαν

βασιλικός με γιασεμί

σε πλακόστρωτο ταπεινό

θόλος ο μέγας ουρανός

-ύβρις η ύπαρξη μας εκεί-

έσκυψα το κεφάλι σα να σας έβλεπα κύριε

προσκύνησα το άγιο χώμα

έγλειψα τις σταγόνες από νερό

– τα θεία υλικά του πρωτόπλαστου-

Στα θνητά σας χέρια κύριε

ήθελα να ακουμπήσω το μάγουλό μου

• τιμή ξεχωριστή –

στην Κεφαλή τη Διονυσιακή με όψη έκφυλη

στον Έρωτα που παίζει αναίσχυντα στα πόδια του Σάτυρου.

στη μάνα που τράβαγε τα παιδιά της στη μοίρα τους

στην παραδομένη σε αιώνιο λήθαργο γυναίκα.

Στα θνητά σας χέρια κύριε

αποθέσατε τη ψυχή σας

εκπνεύσατε ανάσα σε ζεστό μάρμαρο

αιωρείται ακόμα στο δωμάτιο.

Εγώ κάθισα για λίγο στο κατώι του σπιτιού σας και σα να σας έβλεπα ρώτησα, «θα μου πείτε ένα παραμύθι;»

κι αποκριθήκατε, «παραμύθι είμαι εγώ»  παιδί μου.

Νατάσσα Βαρελά (7.1.2020)

(Αδημοσίευτο ποίημα)

Σημ: Να ευχαριστήσω την ποιήτρια Νατάσσα Βαρελά, με την οποία είδαμε μαζί την παράσταση, για την απεριόριστη γενναιοδωρία της να μου επιτρέψει να παραθέσω- πριν εκδοθεί -το ποίημα της για τον Γιαννούλη Χαλεπά, καθώς και τους συντελεστές όλης της παράστασης που ξεπέρασαν τους εαυτούς τους, καθώς κατάφεραν τη γνώση για τον Χαλεπά που όλοι έχουμε μέσα από τις γραμμές των κειμένων να τη καταστήσουν βίωμα.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Κείμενο: Άγγελος Ανδρεόπουλος

Σκηνοθεσία – φωτισμοί: Αλέξανδρος Λιακόπουλος

Μουσική: Άγγελος Ανδρεόπουλος

Φωτογραφίες – εικαστική επιμέλεια: Μιχάλης Παπαδόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Γωγώ Φάκου

Στον ρόλο του Χαλεπά ο Γιώργης Κοντοπόδης

Αθήνα: Θέατρο Αλκμήνη έως τις 2 Απριλίου 2023 κάθε Κυριακή

Ώρα έναρξης: 18.15

Θεσσαλονίκη: Θέατρο Σοφούλη για 4 παραστάσεις: Τετάρτη 29, Πέμπτη 30, Παρασκευή 31 Μαρτίου & Σάββατο 01 Απριλίου

Ώρα έναρξης: 21.15