Γράφει η Μαρία Χριστίνα Μπακλαβά
Απο τη Ζαγορά του Πηλίου, το γραφικό κεφαλοχώρι με το ξεχωριστό χρώμα, κατάγεται ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Κομνηνός. Γεννήθηκε το 1966 σε μια περιοχή κατάφυτη από μηλιές, οξιές, καστανιές και έμαθε να αγναντεύει το Αιγαίο πέλαγος. Από μικρή ηλικία κατάλαβε ότι μπορούσε να παρατηρεί και συγχρόνως να βλέπει μέσα στις μορφές (π.χ. δέντρο, βουνό, σπίτι) να δημιουργούνται άλλες μορφές, μυθικές, πολλές φορές τερατώδεις, εξωπραγματικές.
Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με υποτροφία του ΙΚΥ και του Κασσαβέτειου Κληροδοτήματος Ζαγοράς. Σήμερα διατηρεί δικό του εργαστήριο στον Βόλο, προετοιμασίας υποψηφίων για τις σχολές Καλών Τεχνών και παράλληλα συνεργάζεται με το Δ. ΙΕΚ Βόλου.
Ο ρόλος της ομίχλης
Έμαθε να παρατηρεί ακόμη και την εναλλαγή της ομίχλης, συχνό φαινόμενο στην περιοχή, με το πράσινο της φύσης να δημιουργεί μια μυστηριακή κατάσταση και συγχρόνως κενά και γεμάτα σημεία.
“Όσο περνούσε ο καιρός καταλάβαινα ότι αισθανόμουν όμορφα να γεμίζω τις άδειες αύρες, κυρίως του χειμώνα, ζωγραφίζοντας το χωριό μου από ψηλά (μιας και το σπίτι μου βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του χωριού). Η αντίθεση του βουνού σε σχέση με το απέραντο μπλε του Αιγαίου, δημιουργούσε ένα τεράστιο βάθος, μια απεραντοσύνη όπου κανένα τοίχος δεν παρέμβαινε”.
Η σχέση του με το Μήλο
Η σχέση του με τα μήλα ήταν άμεση, καθώς υπήρξε για αρκετό χρονικό διάστημα αγρότης, ώσπου κάποια στιγμή η ανία του χωριού τον ώθησε να ψάξει να βρει ένα δάσκαλο σχεδίου και ζωγραφικής στο Βόλο. Το όνομα του Μιχάλης Βαμβακάρης με καταγωγή από τη… Μήλο. “Αυστηρός δάσκαλος, με επίγνωση της ζωγραφικής τέχνης, χωρίς εκπτώσεις και φιοριτούρες περιττές. Πολλές φορές ρωτούσα, δάσκαλε τι είναι η δομή στη τέχνη; Να ψάξεις να διαβάσεις και να λύσεις το πρόβλημα… η απάντηση! Έτσι έμαθα να βρίσκω μόνος μου τη λύση και να μην την ψάχνω αλλού”. Ο Πάτης Κουτσάφτης, νυν Δήμαρχος Ζαγοράς, όταν ακόμα ο Κ. Κομνηνός ήταν σε εφηβική ηλικία, τον παρότρυνε να ψάξει δάσκαλο, γιατί έβλεπε κάτι ενδιαφέρον σε έκεινον, και πραγματικά όταν τελείωσε τη σχολή Καλών Τεχνών το 1997 και ο ίδιος ήταν δήμαρχος, έκαναν μαζί την πρώτη έκθεση στη Ζαγορά, στο σχολείο του Ρήγα Φεραίου, με μεγάλη επιτυχία.
Αλλά και ο Συνεταιρισμός στο πρόσωπο του Κων/νου Κομνηνού βρήκε έναν δικό του άνθρωπο, για να συνδέσει την ιστορία, την παράδοση και τις ιδέες του συνεταιριστικού πνεύματος με την τέχνη. Το 2016 όταν ο συνεταιρισμός Ζαγοράς συμπλήρωσε 100 χρόνια ύπαρξης, ζωγράφισε θέματα σε σχέση με την ιστορία του συνεταιρισμού Ζαγοράς. Με τα έγχρωμα σχέδια προσπάθησε να δείξει κάποιους σταθμούς στα 100 χρόνια, σχεδίασε το μνημείο του συνεταιρισμού και συνδιοργάνωσαν έκθεση με σχέση το μήλο. Με μεγαλύτερη την έκθεση που έγινε στο πολιτιστικό ίδρυμα Μελίνα στην Αθήνα.
Η διδασκαλία του ενάντια στη “φάστ φουντ” εξέλιξη
Ως δάσκαλος στη σχολή του ΙΕΚ, αλλά και στο εργαστήριο του, έχει αναπτύξει ειλικρινή συνεργασία. Αυτό που τον απασχολεί ειναι να να περάσει στους μαθητές του τις πραγματικές αξίες της τέχνης και όχι τα εφέ που κάθε εποχή εφευρίσκει στο όνομα της δήθεν πρωτοτυπίας. “Με ενδιαφέρει οι μαθητές να μάθουν να σκέφτονται, να ανακαλύπτουν την τέχνη και όχι τη “φαστ φουντ” εξέλιξη. Κάθε άνθρωπος ωριμάζει στην ώρα του. Αν η σύγχρονη εποχή θέλει ταχύτητα, το μόνο που πετυχαίνει είναι παραμορφώσεις, διαστρεβλώσεις παντός τύπου. Όσο για την πρόωρη ωρίμανση, τα αποτελέσματα τα βλέπουμε στη ζωή μας,στην υγεία μας κτλ”.
Η σχέση με τον χωροχρόνο και η αξία της παρατήρησης
Η σχέση του με το χρόνο και το χώρο είναι μοναδική. Δεν το είχε εντοπίσει αρχικά. Τελικά ανακάλυψε ότι ποτέ δεν είμαστε οι ίδιοι. “Διαφοροποιούμαστε από ώρα σε ώρα. Άλλος είσαι το πρωί, άλλος το βράδυ. Όταν επιχειρούσα να ζωγραφίσω, ανακάλυπτα ότι η διάθεση μου από τη Δευτέρα μέχρι την Τρίτη ήταν διαφορετική. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορώ να συνεχίσω με τον ίδιο τρόπο, έτσι άλλαζε το έργο διαρκώς. Αυτό οι καθηγητές μου, το έβλεπαν σαν πρόβλημα, ότι δηλαδή είχα ένα είδος αστάθειας. Όμως νομίζω ότι ο άνθρωπος είναι ρευστός (τα πάντα ρει) είναι μια ύλη ρευστή”.
Έτσι λοιπόν, μετέτρεψε το πρόβλημα σε προτέρημα, ζωγραφίζοντας πάνω σε διάφανα επίπεδα. “Είχα το πριν και το μετά και όσο προχωρούσα στο μετά, κατέγραφα όχι μόνο το χρόνο, αλλά και τις νοητικές αλλαγές. Ξεκινώντας δηλαδή από το έξω προχώρησα στο μέσα, χωρίς τα έργα μου πλέον να έχουν τέλος. Ίσως έχουν μόνο αρχή. Το σίγουρο όμως είναι ότι δεν έχουν τέλος. Δεν υπάρχει τέλος στην ενέργεια, υπάρχουν διαρκείς μετατροπές,μετεξελίξεις…”
Η ιστορία του χρόνου – χώρου, άρχισε όταν προσπάθησε να κάνει διάλειμμα, και πηγαίνοντας στο χωριό του και για δέκα χρόνια ζωγράφιζε το ίδιο θέμα που ζωγράφιζε και σαν παιδί ” τη Ζαγορά”. Έτσι μοιραία κατέγραψε από ένα σημείο το χώρο και το χρόνο. Πρόκειται για ενα έργο που παρουσιάζει πολλές διαφοροποιήσεις στη μορφή, στο ψυχισμό και στο χρώμα. “Τελικά ανακάλυψα ότι ζούμε μέσα σε ένα έργο τέχνης, σε ένα μοναδικό ποίημα. Και μην μου πείτε ότι η ζωή μέσα σε ένα έργο τέχνης είναι εύκολη, απλά είναι υπέροχο να βιώνεις τη δυσκολία, τη σκληρότητα σε συνδυασμό με την ομορφιά.
Ο ζαγοριανός αποκαλεί τις μηλιές κορίτσια και τα μήλα ποτήρια. Έτσι λοιπόν την ίδια στιγμή είναι ένας κύριος, προσεκτικός, που κόβει ποτήρια και την επόμενη γίνεται ένας θηριώδης, σχεδόν μυθικός που δεν σταματάει παρά μόνο μπροστά στον θάνατο”.
“Πούλησες κανένα έργο, ρε;”
Με αφοπλιστική ειλικρίνια ο Κωνσταντίνος Κομνηνός μας έδωσε την απάντησή του σε σχέση με την κρίση που περνάει η τέχνη. “Η κρίση μας δυσκόλεψε πολύ, δεν μπορούμε να ζήσουμε απο την τέχνη έτσι κάνουμε τέχνη όσοι πραγματικά την αγαπάμε και γράφουμε στα παλιά μας τα παπούτσια τις ερωτήσεις τύπου “πούλησες κανένα έργο ρε;”
Δεν πούλησα και ούτε θέλω να πουλήσω, παρά μόνο σε εκείνους που πραγματικά την αγαπούν. Προτιμώ να δουλεύω σε οποιαδήποτε άλλη δουλειά, παρά να ζητιανεύω ματαιοδοξία. Η κρίση, το πρώτο που χτύπησε ήταν αυτό που χρειάζονταν οι άνθρωποι, το ελεύθερο πνεύμα και κατά προέκταση την τέχνη. Δεν είδα κανέναν να αδυνατίζει λόγο κρίσης, αντίθετα όλοι παχύναμε στο μυαλό και στο σώμα”.
Η πηλιορίτικη τέχνη και ο Θεόφιλος
“Έχω δει τα έργα του Θεόφιλου. Ως παιδί είχα παρατηρήσει τον τρόπο που έχτιζαν οι άνθρωποι, έχω δει το κλάδεμα των δέντρων. Νομίζω η πιο μεγάλη επιρροή ήταν η ίδια η Φύση. Κάποια εποχή έφτιαχνα αγγέλους πράσινους, χωρίς να το έχω συνειδητοποιήσει με απασχολούσε το κενό που δημιουργούσαν τα κλαδιά από τις μηλιές, αλλά και η αυτοθυσία του Θεόφιλου. Τελικά κατάλαβα ότι ο άνθρωπος, δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, ήταν γεννημένος γι΄αυτό. Τι και αν τον έριχναν από τη σκάλα οι χωριανοί, τι και αν τον περιγελούσαν, αυτός σαν αλλοπαρμένος, μεθυσμένος από την ηδονή της ζωγραφικής, συνέχιζε ασταμάτητα”.
Σχέδια για την Ζαγορά και το μέλλον
Ο κ. Κομνηνός είναι έτοιμος να βοηθήσει προκειμένου η Ζαγορά να αποκτήσει μια μόνιμη πινακοθήκη έργων. “Νομίζω της αξίζει ένας μόνιμος εκθεσιακός χώρος περιοδικών εκθέσεων. Μια σχολή Καλών Τεχνών όπου οι νέοι και όχι μόνο, να δημιουργούν προσωπικότητες ιδιαίτερες και μοναδικές”. Η επόμενη έκθεση ενδεχομένως να πραγματοποιηθεί στο Μιλάνο και στη Θεσσαλονίκη.
