Η φωτογράφιση της Louise Bourgeois από τον Robert Mapplethorpe, το 1982, έγινε για τη δημιουργία του πορτραίτου της από τον διάσημο φωτογράφο, που στη συνέχεια θα χρησιμοποιούνταν στον κατάλογο της αναδρομικής της έκθεσης στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, την ίδια χρονιά.
Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Η φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε στο εξώφυλλο του καταλόγου, αλλά μάλλον… λογοκρίθηκε από το Μουσείο, μιας και “αφαιρέθηκε” το επίμαχο αντικείμενο – σύμβολο που κουβαλά η καλλιτέχνης, χαμογελώντας σκανταλιάρικα. Η ίδια θεωρώντας πως η ενέργεια αυτή απογύμνωσε τη φωτογραφία της από το ερωτικό της χιούμορ, δήλωσε: “Η λάμψη στα μάτια μου οφείλεται στο αντικείμενο που μεταφέρω. Αλλά, αυτοί το κόψανε. Το κόψανε, γιατί το Μουσείο ήταν τόσο σεμνότυφο!”
Έχει ενδιαφέρον η μικρή ιστορία πίσω από αυτή τη φωτογράφιση. Το αντικείμενο που η ίδια επέλεξε να “μεταφέρει” σε αυτή τη φωτογραφία είναι ένα δικό της γλυπτό, σε σχήμα φαλλού με τον τίτλο Fillette, 1968, (“κοριτσάκι”, μεταφράζοντας από τα γαλλικά), φτιαγμένο από γύψο και καλυμμένο με latex.
Η Bourgeois ήταν ήδη πεπεισμένη πως η φωτογράφιση θα ήταν μια καταστροφή, αν δεν πήγαινε προετοιμασμένη: “Δεν μπορούσα να φανταστώ, τι θα πήγαινε στραβά, αλλά ήμουν σίγουρη πως κάτι θα πήγαινε λάθος, αν δεν ήμουν έτοιμη. Έτσι, παρ’όλο που συνήθως ταξιδεύω με ελάχιστα στις αποσκευές μου, αποφάσισα να πάρω μαζί μου, κάτι δικό μου”. Πήρε μαζί της το Fillette, μιας και ήταν σίγουρη πως θα “ήταν άνετα, κρατώντας και κουνώντας το”. O Mapplethorpe, σχολίασε την εμπειρία της συνεργασίας μαζί της σαν σουρεαλιστική: “δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο ο εαυτός της. Ήταν ακριβώς, εκεί”.
Η Louise Bourgeois (25/12/1911-31/05/2010) γεννήθηκε στο Παρίσι. Οι γονείς της σχετίζονταν με την τέχνη λόγω της ασχολίας τους με την αποκατάσταση παλαιών ταπισερί. Αυτός ήταν και ο λόγος της μετακόμισης τους από το Παρίσι στην περιοχή Choisy-le-Roi, όπου και μεγάλωσε η Bourgeois με τα δύο αδέλφια της, αναλαμβάνοντας μάλιστα και η ίδια από μικρή ηλικία ενεργό ρόλο σαν βοηθός των γονιών της.
Η συζυγική απιστία του δεσποτικού πατέρα της με την Αγγλίδα νταντά των παιδιών και η εθελοτυφλία της μητέρας της στη συγκεκριμένη κατάσταση στιγματίζουν την παιδική ηλικία της και την ακολουθούν σε όλη της την πορεία εκφραζόμενα μέσα από τα έργα της. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη σχέση της με το πατέρα της που άγγιζε τα όρια του μίσους από την πλευρά της, συναίσθημα που δεν την εγκατέλειψε ακόμη και όταν αργότερα εκείνος την θαύμαζε για το ταλέντο και το πνεύμα της. Σε αντίθεση με τη μητέρα της που ήταν πάντα για εκείνη μια σταθερή πηγή αγάπης και εκτίμησης και της αφιερώνει αργότερα τα έργα της με θέμα την αράχνη.
Η σχεδόν εμμονική επιμονή της, που παρατηρείται σε όλα τα έργα της, να εστιάζει και να σχολιάζει τις διαφορές μεταξύ του αρσενικού και του θηλυκού που όμως ποτέ δεν οριοθετούνται, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται, είναι πολύ πιθανό να προέρχεται από τον διχασμό των έντονων συναισθημάτων της απέναντι στους γονείς της.
Το αποτέλεσμα είναι έργα διαφορετικά μεταξύ τους που προκύπτουν από τους συνεχείς πειραματισμούς της με τα υλικά και τις φόρμες και λειτουργούν σχολιαστικά στο καυστικό χιούμορ, την ειρωνεία και το πάθος που τη διακατέχουν σαν καλλιτέχνη.
Αποφασίζει να σπουδάσει μαθηματικά, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης για να μπορέσει μέσα από τους κανόνες τους να κατακτήσει την ηρεμία του μυαλού της. Αυτό βέβαια δεν κράτησε και πολύ μιας και με το θάνατο της μητέρας της στρέφεται στην τέχνη και συνεχίζει χωρίς καμία στήριξη από την πλευρά του πατέρα της που διαφωνεί για μια ακόμη φορά με την επιλογή της.
Αποφοιτά από τη Σορβόννη με συστάσεις να συνεχίσει με τη γλυπτική και βρίσκεται στο Παρίσι, στην École des Beaux-Arts δημιουργώντας τα πρώτα της έργα με αφορμή τα τραύματα της παιδικής της ηλικίας και την απιστία του πατέρα της. Ανάμεσα στους πειραματισμούς της, συναντά τον Αμερικανό ιστορικό της τέχνης Robert Goldwater, τον παντρεύεται και τον ακολουθεί στη Νέα Υόρκη, όπου συνεχίζει τις σπουδές της στη ζωγραφική, μην εγκαταλείποντας όμως και την γλυπτική.
Οι έντονες αντιθέσεις στο έργο της δεν την εγκαταλείπουν ποτέ, με όποιο υλικό, αλλά και τεχνική αποφασίσει να ασχοληθεί. Το θηλυκό και το αρσενικό εξακολουθούν να είναι τα κύρια θέματά και οι αναφορές της και τα παραγματεύεται χρησιμοποιώντας συνδυασμούς υλικών ανόμοιων μεταξύ τους που όμως τα κάνει να συνυπάρχουν σε ενδιαφέροντα γλυπτικά περιβάλλοντα.
Τα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά έργα της είναι σίγουρα τα “κελιά” της, τα οποία ξεκινά να δημιουργεί το 1986 με πρώτο το Articulated Lair, μέσα από το οποίο εξερευνά την έννοια της φωλιάς λέγοντας πως εκεί είναι ένα ασφαλές μέρος που μπορεί κάποιος να καταφύγει, αλλά παράλληλα θα μπορούσε να είναι και μια παγίδα. Συνολικά δημιούργησε 62 διαφορετικά μεταξύ τους “κελιά” κάτω από τον γενικό τίτλο Cells. Τον προηγούμενο χρόνο (28/04–04/09/2016) παρουσιάστηκαν 28 από αυτά στην έκθεση Louise Bourgeois. Structures of Existence: The Cells, στο Guggenheim Museum Bilbao.
Δημιουργική μέχρι το τέλος της, δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ για τίποτε περισσότερο από ένα συνεχή πειραματισμό πάνω στην τέχνη της, από μια εξερεύνηση για το “χαμένο” κομμάτι. Πάντα αντλούσε ερεθίσματα από την τραυματική παιδική της ηλικία που ίσως δεν ξεπέρασε ποτέ και λέγεται πως η ιστορία της ζωής της είναι επινόηση της, όπως και η δουλειά της. Η ίδια δήλωνε: “I have been to hell and back, and let me tell you, it was wonderful” …και σίγουρα χαμογελούσε περιπαικτικά.