Μια νέα εικαστική πρόταση μέσα από την οποία βαδίζει από το «εικονικό στο ανεικονικό», καταθέτει η Μαρία Κτιστοπούλου μέσα από τη νέα της έκθεση που έχει τίτλο «Αέναος Περίπλους» και φιλοξενείται στην γκαλερί Αργώ. Την επιμέλεια της έκθεσης, στην οποία η καταξιωμένη ζωγράφος παρουσιάζει αποκλειστικά ζωγραφικά έργα, όλα λάδια σε καμβά, έχει η ιστορικός τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη.
Σ αυτή τη νέα της δουλειά η Μαρία Κτιστοπούλου προχωρά, όπως η ίδια σημειώνει στην αφαίρεση: «πλέον αναζητώ μια άλλη διάσταση και διαφορετική μορφολογία. Μετά από πολύχρονη διαδρομή θέλω τώρα να ασκήσω την αφηρημένη τέχνη και όχι μόνο τη φυσιοκρατική.»
Με αφορμή αυτή τη νέα της κατάθεση η Μαρία Κτιστοπούλου μίλησε στo Artviews.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Πρόκειται για την 23η σας ατομική έκθεση. Αν κοιτούσατε πίσω στον χρόνο τι θα λέγατε για όλες αυτές τις εκθέσεις;
-Ο χρόνος είναι σημαντικός και δεν γίνεται να τον ξεχνάμε. Ο χρόνος στην πορεία του αλλάζει και τις αντιλήψεις μας και τις δυνατότητες μας και εμάς τους ίδιους. Ακόμα περισσότερο τις αντιλήψεις του κοινού για την τέχνη. Είναι νοσταλγική η απάντηση.
Ξεκινώντας από το 1990 την αναδρομή αυτή, που αφορούσε περίπου επτά διαφορετικές ενότητες με άλλο θέμα και εικόνα, αναζητούσα συνεχώς «χαρές». Να είναι εύκολο το «μυστήριο» που μου έδινε τη δυνατότητα να αντιλαμβάνομαι τα φαινόμενα και να μπορώ να τα εκφράζω σαν μαρτυρίες της εποχής μου, έτσι ώστε το εικαστικό αποτέλεσμα να είναι συνεπές με αυτό που είμαι εγώ.
-Κατά καιρούς παρουσιάζετε διαφορετικά θέματα: θάλασσες, τοπία, δέντρα, είναι μερικά μόνο από αυτά. Σας απασχολεί η ανανέωση της θεματογραφίας σας;
-Όταν βλέπουμε ένα έργο τέχνης, δεν έγινε με μια προσπάθεια, αλλά είναι αποτέλεσμα πολλών αλλαγών, απείρων σβησιμάτων και πολλών μετατροπών. Αυτό συμβαίνει επειδή και το περιβάλλον γύρω μου, συνεχώς αλλάζει. Κατά συνέπεια αλλάζω κι εγώ κάθε μέρα, και ότι μου άρεσε παλαιότερα δεν μου αρέσει στην πορεία. Αυτή η αμφιβολία που μου δημιουργείται γίνεται ανάγκη αλλαγής των θεμάτων μου.
-Ονομάσατε τη νέα σας έκθεση «Αέναος Περίπλους». Τι σημαίνει για σας;
-Στην εικαστική μου πορεία με απασχολούσε να δω μέχρι που «μπορώ» εγώ να φτάσω και πάντα αναζητούσα νέα μέσα έκφρασης και διαφορετικές θεματικές επιλογές. Ψάχνω σαν να λέμε αενάως να ανακαλύψω νέες δυνατότητες και μου αποκαλύπτονται αθέατες πλευρές του εαυτού μου και μπορώ να πω ότι «είμαι εδώ». «Αέναος περίπλους» σημαίνει δεν τελειώνει ποτέ η περιπλάνηση στην τέχνη για νέες δημιουργικές προτάσεις. Ποτέ δεν θα βρούμε ανάπαυση, το παρόν είναι αέναο.
-Θα λέγατε ότι σε αυτή σας την έκθεση βαδίζετε στην αφαίρεση, από το «εικονικό στο ανεικονικό»;
-Είναι ξεκάθαρο ότι στην πορεία μου βαδίζω προς την αφαίρεση. Είχα την ανάγκη της αλλαγής και δοκιμάζω αφαιρετικές και μη τοπιογραφίες. Για παράδειγμα κάποια θέματα από τις καλοκαιρινές μου αποδράσεις όπως το Σούνιο και ο Ναός του Ποσειδώνα, μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον να τα ζωγραφίζω. Κατά τη δημιουργία του έργου, κάποια μέρη του φανερώνουν παραστατική εικόνα και κάποια μη παραστατική. Έχουμε δηλαδή συνομιλία του εικονικού και ανεικονικού.
-Η επιστροφή στα έργα των πρώτων χρόνων δημιουργίας σας τι συναισθήματα σας γεννά;
-Αισθάνομαι νοσταλγία και τρυφερότητα. Είναι όπως όταν βλέπεις φωτογραφίες παλιές από τα παιδικά σου χρόνια, τα νιάτα σου. Μειδιάς και μονολογείς πως ήμουν τότε και τι έψαχνα; Είχα πάντα φλογερή σχέση με τη δουλειά μου. Αυτό με ώθησε να μην κάνω όλη τη ζωή μου το ίδιο θέμα και χαίρομαι που έζησα την εξέλιξη αυτής της διαδρομής.
ζωγραφίζω την υπαρξιακή μου αγωνία που μετουσιώνεται στον καμβά και μετατρέπεται σε αντοχή
-Το κοινό έχει επιστρέψει στις γκαλερί; Επισκέπτεται εκθέσεις;
-Πιστεύω πως το κοινό έχει επιστρέψει στις γκαλερί. Η οικονομική κρίση επηρέασε όλα τα επίπεδα της ζωής μας και την προσέλευση στους χώρους τέχνης. Ακολούθησε η πανδημία και η επισκεψιμότητα έπεσε και άλλο. Το 2022 και 2023 βλέπουμε μεγάλη διαφορά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Θα έλεγα ότι υπάρχει δίψα για πολιτιστικά δρώμενα γενικά. Είχαμε απομονωθεί πολύ και είναι φυσικό να επιστρέψει το κοινό στα ενδιαφέροντα του.
-Γενικότερα εσείς πως αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες της εποχής μας;
-Πιστεύω ότι οι περισσότεροι καλλιτέχνες αντιμετωπίζουμε με τον ίδιο τρόπο τις δυσκολίες που προκάλεσαν η οικονομική κρίση και η πανδημία. Όλοι οι πολίτες πλέον έχουν οικονομικά προβλήματα. Λόγω των προβλημάτων υγείας, ο κόσμος δεν βγαίνει, δεν κυκλοφορεί και γενικά δεν ξοδεύει, διότι δεν έχει και να ξοδέψει.
Η μεσαία οικονομική τάξη ανήκει στο παρελθόν. Μόνο κάποια σπαράγματα συναντάμε μέχρι να εξαφανιστούν και αυτά. Κατά συνέπεια δεν πωλούνται έργα, λείπουν οι αγοραστές. Μόνο εκθέτουμε πλέον και τα έξοδα βαραίνουν περισσότερο τον καλλιτέχνη. Προσωπικά ζωγραφίζω την υπαρξιακή μου αγωνία που μετουσιώνεται στον καμβά και μετατρέπεται σε αντοχή.
Ας μην βλέπουμε όμως το έργο τέχνης ως εμπορικό προϊόν
-Η αγορά της τέχνης στην Ελλάδα, έχει ανοίξει και πάλι; Σε τι κατάσταση είναι; Οι συλλέκτες, οι φιλότεχνοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν έργα;
-Η αγορά της τέχνης, σύμφωνα και με αυτά που προείπα, δεν θα έλεγα ότι έχει ανοίξει στο επίπεδο που γινόταν προ δεκαετίας. Έχουν προκληθεί ανατροπές στο κατεστημένο της αγοράς της τέχνης, τελευταία. Οι συλλέκτες στην Ελλάδα έχουν περιορισθεί στο ελάχιστο και όσους γνωρίζαμε, έχουν μετατραπεί σε φιλότεχνους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα έργα με ιδιαίτερα διακοσμητικό χαρακτήρα νέων καλλιτεχνών βρίσκουν έδαφος στην αγορά.
Οι περισσότεροι καλλιτέχνες που έχουν περάσει τα στάδια καταξίωσης και έχουν αναγνωρισθεί σε βάθος χρόνου, αναγκάζονται να πωλούν τα έργα τους σε τιμές χαμηλότερες. Μέσα στο πλαίσιο των ανατροπών στον χώρο της τέχνης δημιουργούνται επιχειρηματικές προτάσεις, όπως η μερική κυριότητα έργων τέχνης. Το εν λόγω μοντέλο ιδιοκτησίας φαίνεται ότι το ανακαλύπτουν όλο και περισσότεροι επενδυτές και αυξάνεται σταδιακά ή δημοτικότητα του.
Ας μην βλέπουμε όμως το έργο τέχνης ως εμπορικό προϊόν, ή ως αποτέλεσμα μάρκετινγκ. Το καλλιτεχνικό έργο δεν μετριέται με οικονομικό μόνο αντίκρισμα, είναι κάτι πολύ περισσότερο από όλα αυτά.
-Θα μπορούσατε να επιλέξετε ένα αγαπημένο δικό σας έργο και ένα έργο άλλου μεγάλου καλλιτέχνη, Έλληνα ή ξένου;
-Αγαπημένο μου έργο και χιλιοζωγραφισμένο είναι η ελιά η αιωνόβια, που συμβολίζει την αναγέννηση, την ανάσταση, την αθανασία. Είναι μυθικό δέντρο, σύμβολο ειρήνης, πολιτισμός, ιερό δέντρο και ευλογημένο. Και οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν την ελιά σύμβολο ευγένειας και καλοσύνης.
Μεγάλο ζωγράφο θεωρώ τον Vermer, τον Φλαμανδό ζωγράφο. Τα έργα του μικρά κατά κανόνα, όμως ένα έργα του «Η δαντελού» είναι μόλις 24,5Χ21 εκ. και είναι τόσο πλούσιο σε λεπτομέρειες της χειροτεχνίας της που με εκπλήσσει. Θα υπέθετες ότι είναι πολύ μεγάλο έργο Από τους ζωγράφους του μοντερνισμού τον Francis Bacon. Την εποχή των σπουδών του με είχε επηρεάσει πολύ η ωμότητα των έργων του. Το έργο του που με συναρπάζει με τίτλο «Πίνακας» είναι έργο συγκλονιστικό.
Πιστεύω πως αν παρατηρήσουμε όλο του το έργο θα το χαρακτήριζε μόνο μια λέξη «Κραυγή». Έτσι ήταν και η πολυτάραχη ζωή του με άπειρο αλκοόλ, έντονα πάθη, θυελλώδεις ερωτικές σχέσεις και με μια εμμονική αγάπη για τη ζωγραφική.
-Ποια είναι η σχέση με το ατελιέ σας;
-Όταν βρίσκομαι στο ατελιέ μου, αισθάνομαι ότι ζω. Δεν βαριέμαι ποτέ. Απλώς αναγκάζομαι να φεύγω, διότι χρειάζεται να ασχοληθώ και με άλλα θέματα της καθημερινότητας.
-Ο ελεύθερος χρόνος σας πως περνάει;
-Ο ελεύθερος χρόνος αναλώνεται στο εργαστήριο μου. Δουλεύοντας ισορροπώ με τον εαυτό μου.
-Κάνετε όνειρα, ή σχέδια;
-Χωρίς όνειρα δεν υπάρχει αύριο. Χωρίς σχέδια δεν υπάρχει στόχος. Μεγαλώνοντας εύχομαι να μην χάσω τη θέρμη που αισθάνομαι για τη ζωγραφική.
-Έχετε δημιουργήσει το καλύτερο σας έργο;
-Είναι αλήθεια πως κάποια έργα μου ξεχωρίζουν για μένα. Όμως είναι σαν παιδιά μου, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιο. Το δέντρο όμως ως τοτέμ, το αντιμετώπισα μέσω της ζωγραφικής πράξης, που ενέχει το μυστικό της αρχέγονη δημιουργίας.
-Τι θα ευχόσασταν;
-Μια ευχή κάνω να σηκωθεί αυτός ο ευλογημένος τόπος στα πόδια του μετά αυτόν τον Αρμαγεδώνα που μας βρήκε. Μετά τις καταστροφικές φωτιές είχαμε την επέλαση του Daniel, μετά τον Elia και ποιος ξέρει ακόμα τι θα επακολουθήσει. Οι καλλιτέχνες δεν είμαστε μόνοι μας. Έχουμε καταγωγή από διάφορα μέρη, της Ελλάδας, ζούμε συλλογικά. Είναι λογικό να προβληματιζόμαστε για τις επιπτώσεις στην οικονομία και κατά συνέπεια στην τέχνη.
Από το εικονικό στο ανεικονικό
Η ιστορικός τέχνης Λουίζα Καραπιδάκη στο σημείωμα της για τη νέα έκθεση της Μαρίας Κτιστοπούλου με τίτλο «Αέναος περίπλους: από το εικονικό στο ανεικονικό», επισημαίνει:
«Η Μαρία Κτιστοπούλου σε όλη της την καλλιτεχνική πορεία δεν έπαψε να αναζητά νέα μέσα έκφρασης και να επαναπροσδιορίζει την αισθητική, τη δομή και το ύφος του έργου της, πέρα από τις μεταβαλλόμενες θεματικές επιλογές.
Αρέσκεται ιδιαίτερα στις αλλαγές, δεν επιτρέπει τη μιμητική στειρότητα της επανάληψης, ερευνά αέναα, δοκιμάζει και ανάλογα διαφοροποιεί τη δημιουργία της. Στην τελευταία ενότητα «Αέναος περίπλους» μας εκπλήσσει, για ακόμα μια φορά, με τη νέα ανατρεπτική εικαστική της πρόταση, όπου το εμφανές συμβαδίζει με το αφανές. Αυτή τη φορά από τη ρεαλιστική απόδοση, την ακριβή περιγραφική διάθεση και την επιμελώς δομημένη σύνθεση περνά στην αυθόρμητη εξπρεσιονιστική γραφή.
Φιλοτεχνεί ανεικονικές συνθέσεις, τοπιογραφίες ή θηριώδη κύματα με οδηγό το χρώμα και τον καλλιτεχνικό της οίστρο. Ο αυθορμητισμός του ζωγραφικού της ιδιώματος με την έντονα εκφραστική μανιέρα φανερώνει και αθέατες πτυχές των απεικονίσεων. Αναδομεί εικόνες, ανασυγκροτεί επιμέρους φυσιογνωμικά στοιχεία, αναθεωρεί τη συμβατική οπτική γωνία και τολμά τη συνομιλία εικονικού-ανεικονικού. Ανάμεσα στις πλημμυρισμένες με χρώμα αφαιρετικές αναπαραστάσεις ξεπροβάλλουν και μικρές παραστατικές αναφορές, ως σημεία προσδιορισμού. Ενίοτε σκιαγραφείται ο ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο ή διακρίνονται πλεούμενα ιστιοφόρα καταμεσής στη θάλασσα, ιχνογραφούνται οικισμοί, εμφανίζονται σποραδικά δέντρα ή εξέχουν ορεινοί όγκοι.
Όμως δεν την απασχολεί αν οι επιλεκτικές εικονογραφικές αναφορές της είναι αναγνωρίσιμες ή όχι, γιατί την ενδιαφέρει η γενική αντίληψη της εικόνας και το αίσθημα που δημιουργεί στον θεατή το σύνολο της νέας απεικονιστικής της αντίληψης.
Η Κτιστοπούλου επιστρέφει μετά από πολύχρονες έρευνες και δοκιμές στην προτροπή δασκάλων της, στην ΑΣΚΤ, να υπηρετήσει και την αφηρημένη τέχνη και όχι μόνον τη φυσιοκρατική. Έτσι, ακολουθώντας την εσωτερική της αναζήτηση αποδίδει στο έργο της μια άλλη διάσταση και διαφορετική μορφολογία. Ενεργοποιεί δεξιοτεχνικά τη δύναμη της οπτικής εντύπωσης του κάθε χρώματος και με τη χαρακτηριστική της ευφράδεια στη σύνθεση προσδίδει μια ένταση και κινητικότητα σε κάθε έργο. Η αφαίρεση της δίνει την ελευθερία της πηγαίας διατύπωσης και της ανοίγει τον δρόμο για μια νέα αφηγηματική πορεία στη ζωγραφική.»
Infο
Μαρία Κτιστοπούλου «Αέναος Περίπλους»
Γκαλερί Αργώ
Νεοφύτου Δούκα 5, Κολωνάκι
2107249333
Διάρκεια έκθεσης
Έως τις 4 Νοεμβρίου 2023
Ώρες επίσκεψης
Τρίτη – Παρασκευή: 10:00-14:00 & 17:00-20:00
Σάββατο: 11:00-15:00
