Ο Μελέτης Φικιώρης είναι από τους συλλέκτες που η τέχνη αγγίζει την ψυχή του και τον συγκινεί πραγματικά. Παθιάζεται να συλλέγει έργα με γνώμονα την αγάπη για το ωραίο χωρίς να περνούν από το μυαλό του οι έννοιες «υπεραξία» και «κέρδος».
Δικηγόρος στο επάγγελμα, θέλοντας να υποστηρίξει νέους καλλιτέχνες δημιούργησε τις «Εικαστικές Αναζητήσεις», με τις οποίες περισσότερο από μία δεκαετία διοργανώνει αφιλοκερδώς εικαστικές εκθέσεις, κυρίως στην Αθήνα, αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας μας προβάλλοντας το έργο νέων, κυρίως, καλλιτεχνών, προερχομένων από σχολές Καλών Τεχνών.
Εμείς συναντήσαμε τον συλλέκτη και μιλήσαμε μαζί του για την τέχνη που τόσο αγαπά.
Συνέντευξη στη Ζέτα Τζιώτη
-Ας μιλήσουμε για το πάθος του «συλλέγειν» και την αγάπη για την συλλογή γενικά. Ως συλλέκτης, πώς εκλαμβάνετε αυτές τις έννοιες;
-Επιτρέψτε μου να θεωρήσω ότι βρίσκομαι στις παρυφές του όρου, σε σχέση με την συλλογή μου συγκρίνοντας την με άλλες και, κατά μείζονα λόγο με εκείνες που καταλαμβάνουν ευρύτερη έκταση στον εικαστικό χώρο.
Αισθάνομαι, όμως, πλησιέστερα στο επίκεντρο του όρου, σε σχέση με την αγάπη μου για την Τέχνη, απαραίτητο, κατά την γνώμη μου, στοιχείο της ιδιότητας του συλλέκτη. Υπό το πρίσμα αυτό, απαντώντας στο ερώτημά σας, θα μπορούσα να ειπώ ότι, σε αντίθεση με άλλες συναισθηματικές σχέσεις, εδώ δεν υπάρχει η φθορά από την πάροδο του χρόνου.
Ο συλλέκτης αρχίζει να αγαπά την «συλλογή», με την έννοια τόσον της διαδικασίας όσον και του αποτελέσματός της, και, συνήθως, αυτή η αγάπη προοδευτικώς μετεξελίσσεται σε πάθος πολλών διαβαθμίσεων.
-Πώς ξεκινήσατε να συλλέγετε έργα τέχνης;
-Αρχικώς ξεκίνησα να αποκτώ αντικείμενα, για τα οποία αισθανόμουν την ανάγκη να τα έχω κοντά μου χωρίς να είναι απαραίτητα ή, έστω, χρήσιμα για την συνήθη καθημερινότητά μου.
Με την πάροδο του χρόνου, η πνευματική και η ψυχική απόλαυση από την συνύπαρξή μου με ένα αντικείμενο τέχνης, με οδηγούσε, ασυναισθήτως, στην απόκτηση και άλλου, έχοντας, πλέον, εστιάσει τα ενδιαφέροντά μου στις εικαστικές τέχνες, κυρίως στην ζωγραφική και την χαρακτική.
-Υπάρχουν βαθύτερα κίνητρα όσων επενδύουν χρόνο και χρήμα στη συλλεκτική δραστηριότητα ή απλά η αγάπη για το ωραίο;
-Ενστερνίζομαι την γενικότερη άποψη ότι τα κίνητρά τους διαφέρουν και ότι, σε πολλές περιπτώσεις, συνυπάρχουν περισσότερα.
Όμως, δεν μπορούμε να μιλάμε για «συλλεκτική» δραστηριότητα, όταν λείπει το υπόβαθρο της αγάπης για το «ωραίο», όπως, με τον δικό του τρόπο, το προσλαμβάνει ο καθένας, χωρίς περιορισμούς από κανόνες, στερεότυπα, προκαταλήψεις και τα τοιαύτα, αλλά μοναδικό κίνητρο για την απόκτηση ενός έργου τέχνης είναι, για παράδειγμα, μόνο η οικονομική επένδυση ή κοινωνική προβολή.
-Τι είδους έργα έχει η συλλογή σας;
-Κυρίως συγχρόνων Ελλήνων παραστατικών εικαστικών, με επίκεντρο την ανθρώπινη παρουσία, έστω και υπαινικτικώς. Όμως, δεν λείπουν και άλλων εποχών ή και άλλων θεματολογιών έργα, τα οποία απέκτησα πριν επικεντρωθώ στα προαναφερθέντα, αλλά που η ένταση του δεσμού μου με αυτά δεν έχει υποχωρήσει με το πέρασμα του χρόνου.
-Τι είναι αυτό που σας κεντρίζει το ενδιαφέρον για να αποκτήσετε ένα έργο;
-Το ότι μου αρέσει, με συγκινεί, επικοινωνώ μαζί του και βρίσκεται στα πλαίσια του ειδικώτερου συλλεκτικού ενδιαφέροντός μου, όπως το περιέγραψα, αλλά και εκτός αυτού σε ειδικές περιπτώσεις όπου η επιρροή του έργου σε μένα ήταν τέτοια, ώστε να αγνοήσω προς στιγμήν τους περιορισμούς, τους οποίους, οι προαναφερθείσες προτιμήσεις μου έθεταν στην μετάβασή μου στο στάδιο της αποκτήσεως.
-Θα αγοράζατε μια προσωπογραφία ενός άγνωστου προσώπου γιατί σας τράβηξε εικαστικά το ενδιαφέρον;
-Βεβαίως, όταν η προσωπογραφία δεν περιορίζεται στην απεικόνιση, αλλά την υπερβαίνει, μετατρεπόμενη σε ψυχογράφημα του απεικονιζομένου προσώπου, ακόμη και του δημιουργού της αποκτώντας έτσι την ιδιότητα του έργου τέχνης, με την βαθύτερη και πληρέστερη έννοια του όρου.
Αυτό ισχύει και για την περίπτωση όπου το έργο απεικονίζει εμένα ή κάποιον δικό μου. Έτσι, έχω περιλάβει στην συλλογή μου προσωπογραφίες άλλων, τους οποίους δεν συνάντησα ποτέ.
Ο συλλέκτης αρχίζει να αγαπά την «συλλογή», με την έννοια τόσον της διαδικασίας όσον και του αποτελέσματός της
-Θα αγοράζατε έργο που σας άρεσε κάποιου ζωγράφου που δεν σας είναι συμπαθής;
-Ασφαλώς, αν και δεν ενθυμούμαι να έχω κάποτε βρεθεί σε παρόμοιο δίλημμα, γιατί το κριτήριό μου για την απόκτηση ενός έργου τέχνης ήταν πάντοτε η σχέση που αναπτύσσεται με το έργο και όχι με τον καλλιτέχνη.
Γι’ αυτό και, αντιστρέφοντας το ερώτημά σας, θα σας έλεγα ότι έχει συμβεί να μην αποκτήσω έργο καλλιτέχνη, ο οποίος μου ήταν συμπαθής, ίσως γιατί δεν υπήρξε η κατάλληλη στιγμή για να αναπτυχθεί η ζητούμενη σχέση με κάποιο διαθέσιμο έργο του.
-Αισθάνεσθε εραστής της τέχνης, ψυχρός επενδυτής ή κάτι ενδιάμεσο;
-Όπως προανέφερα, η επενδυτική πλευρά δεν με ενδιέφερε ποτέ. Απομένουν να ισχύουν στην σχέση μου με την τέχνη όσα από τα άλλα υπόβαθρα αναφέρονται στα συναισθήματα και τις πνευματικές διεργασίες.
-Νοιώθετε αίσθημα ευθύνης για τον βιοπορισμό των δημιουργών;
-Από πολύ νέος ένιωθα αγαλλίαση όσες φορές, διαβάζοντας βιογραφίες καλλιτεχνών κάθε μορφής, μάθαινα ότι, κάποιος από αυτούς, βιοπορίσθηκε πλούσια από την εργασία του.
Και, γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είναι για κάθε νέο εικαστικό καλλιτέχνη να κάνει γνωστή την δουλειά του στο ευρύ κοινό, δημιούργησα τις, γνωστές πλέον, «Εικαστικές Αναζητήσεις», οι οποίες, εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία, έχουν διοργανώσει συστηματικώς εικαστικές εκθέσεις, κυρίως στην Αθήνα, αλλά και σε άλλα μέρη της χώρας μας, προβάλλοντας το έργο νέων, κυρίως, καλλιτεχνών, προερχομένων από σχολές Καλών Τεχνών, ντόπιες και ξένες.
Η δραστηριότητα αυτή ασκήθηκε πάντοτε απολύτως αφιλοκερδώς, – επιμένω στην υπογράμμιση -, δηλαδή χωρίς την παραμικρή επιβάρυνση ή άλλη υποχρέωση των φιλοξενουμένων και προβαλλομένων καλλιτεχνών, κάτι που την έκανε ιδιαιτέρως ελκυστική για αυτούς, πέραν από το ότι, η απήχησή της στο φιλότεχνο κοινό και, γενικότερα, στον χώρο των εικαστικών τεχνών, είχε μία συνεχώς ανοδική πορεία.
Στα πλαίσια αυτών των εκθέσεων, οι καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να έλθουν σε επαφή με τον κόσμο των εικαστικών τεχνών και, ειδικότερα, με άλλους συναδέλφους τους, συλλέκτες, ιστορικούς τέχνης, ανθρώπους των μέσων μαζικής ενημέρωσης, γκαλερίστες κλπ.
-Έχετε συναναστραφεί συλλέκτες άλλης εθνικότητας εκτός της Ελληνικής; Τι κοινά έχετε εντοπίσει πέρα της αγάπης για την τέχνη;
-Σε πολύ περιορισμένο βαθμό και πάντοτε με αφορμή την αγάπη μου για την τέχνη. Μάλιστα, αλλοδαποί συλλέκτες, στα πλαίσια της εδώ φιλικής συναναστροφής μας, γνώρισαν το έργο Ελλήνων εικαστικών και, ενίοτε, προχώρησαν και στην αγορά έργων τους.
Δυστυχώς, η πανδημία έχει σχεδόν εκμηδενίσει αυτές τις συναναστροφές, προσβλέπω όμως, στην επανάληψη και διεύρυνσή τους στο εγγύς μέλλον.
η επενδυτική πλευρά δεν με ενδιέφερε ποτέ
-Πώς βλέπετε τις δημοπρασίες της τελευταίας χρονιάς και πώς διαβλέπετε την επόμενη;
-Θεωρώ ότι τα αποτελέσματά τους είναι ενθαρρυντικά και εμπνέουν αισιοδοξία για την περαιτέρω πορεία τους. Σημαντική κρίνεται η εμφάνιση νέων φιλοτέχνων και ιδίως συλλεκτών, οι οποίοι, με τις αγορές τους, στηρίζουν την εγχώρια δημιουργία.
Έχω πεισθεί ότι η αποδοχή της δουλειάς κάποιου καλλιτέχνη, στα πλαίσια μιας δημοπρασίας, αυξάνει το ενδιαφέρον για το έργο του και τις πιθανότητες να αυξηθούν οι πωλήσεις του.
-Έλληνες εικαστικοί και διεθνές χρηματιστήριο τέχνης. Διακρίνετε ότι η ελληνική τέχνη διεκδικεί μια καλύτερη θέση στο χώρο;
-Γίνονται κάποιες αξιόλογες προσπάθειες στον χώρο αυτό και πιστεύω ότι υπάρχουν αρκετά περιθώρια για βελτίωση, λαμβανομένης, μάλιστα, υπόψη της, γενικώς, υψηλού επιπέδου εγχώριας δημιουργίας. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι η υποστήριξή τους από θεσμικούς φορείς, όπως το Κράτος, θα βοηθούσε πολύ, μέσω οργανώσεως δράσεων για την προβολή του έργου των καλλιτεχνών μας, χωρίς κατ’ ανάγκην, οι φορείς αυτοί να μετατρέπονται από υποστηρικτές σε αγοραστές, ιδίως όταν δεν το επιτρέπουν τα οικονομικά τους, κάτι που διαπιστώνεται υπό τις σημερινές συνθήκες.