Το πρωτοποριακό Ίδρυμα Takis άνοιξε μετά από πολύ καιρό τις μεγάλες σιδερένιες πόρτες του και παρουσίασε τους θησαυρούς που βρίσκονται εκτεθειμένοι στους χώρους του. H Mένια Κούλη, διευθύντρια δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας του Ιδρύματος Takis, μας ξενάγησε στους χώρους και μας παρουσίασε τα πρωτότυπα εκθέματά του. Δεκαεπτά χρόνια στον χώρο της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, η κυρία Κούλη, μίλησε με αγάπη και υπερηφάνεια για το Ίδρυμα και τη δουλειά του διεθνούς γλύπτη Takis.
– Μιλήστε μας για την ιστορία του Ιδρύματος.
Το 1964 ο γλύπτης Takis, ενώ διέμενε μόνιμα στο εξωτερικό, αγοράζει τον λόφο Γεροβουνό. Πάντα είχε στο νου του να επιστρέψει στην Ελλάδα. Ο λόφος αυτός βρίσκεται στους πρόποδες της Πάρνηθας, σε ύψος 175 μέτρων, περίπου 19 μέτρα περίπου ψηλότερος από αυτόν της Ακρόπολης. Πρόκειται για ένα σημείο ξεχωριστής γεωγραφικής θέσης και για τον λόγο αυτό στο παρελθόν ονομαζόταν Ιερό Βουνό. Ορμώμενος από τα ισχυρά μαγνητικά πεδία του λόφου, ο Takis ξεκινά τις εργασίες κατασκευής ενός κοινωφελούς ιδρύματος με σκοπό την προώθηση της τέχνης και των επιστημών. Το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (Κ.Ε.Τ.Ε.), όπως είναι σήμερα γνωστό, ιδρύεται το 1986, ενώ επίσημα εγκαινιάζεται το 1993.
Ο ίδιος αναφέρει συχνά: «Δεν υπάρχει κανένας επισκέπτης στο Κ.Ε.Τ.Ε. που να μην αισθάνθηκε αυτή τη μαγνητική ηρεμία που έδωσε ο χώρος στο κορμί του». Προσωπικά, αντιλαμβάνομαι απόλυτα την επιλογή μιας πιο εναλλακτικής τοποθεσίας, που ταιριάζει και σχετίζεται άψογα με το έργο του συνολικά αλλά και με την προσωπικότητά του. Άλλωστε το 1964 που αγοράστηκε η έκταση αυτή ο τόπος αυτός ήταν παρθένος και χωρίς άλλα οικοδομήματα τριγύρω, ένας ιδανικός τόπος δηλαδή για την παρουσίαση των έργων του αλλά και για τη διαμονή του ίδιου.
– Ο Takis συγκαταλέγεται στους κυριότερους εκπροσώπους της σύγχρονης εικαστικής σκηνής και της κινητικής τέχνης. Θα θέλατε να αναφερθείτε εν συντομία στο έργο του;
Ο Παναγιώτης Βασιλάκης, γνωστός ως Takis, είναι ένας καλλιτέχνης αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως, ο οποίος ξεκινά την καλλιτεχνική του πορεία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν έρχεται σε επαφή με τα έργα του Πικάσο και του Τζιακομέτι. Το 1952 δημιουργεί το πρώτο του εργαστήρι με τους παιδικούς του φίλους και καλλιτέχνες Μίνω Αργυράκη και Ραϋμόνδο στην Ανάκασα.
Δύο χρόνια μετά μεταβαίνει στο Παρίσι όπου παράγει τα πρώτα του κινητικά έργα. Το 1961 σε ένα ταξίδι του στις ΗΠΑ γνωρίζει τον μετέπειτα φίλο του Μαρσέλ Ντισάν, ενώ το 1968 μετακομίζει στη Μασαχουσέτη όταν προσκαλείται ως ερευνητής από το πανεπιστήμιο του ΜΙΤ. Εκεί, πειραματίζεται με την υδροδυναμική ενέργεια και την υδροκινητική τέχνη. Την περίοδο εκείνη συνιδρύει την Ένωση «Art Workers Coalition» με σκοπό την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των καλλιτεχνών. Το 1986, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ιδρύει το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες στο Γεροβουνό. Σας αναφέρω ότι τα πρώιμα έργα του Τakis είναι προτομές από γύψο και γλυπτά από σφυρήλατο σίδηρο εμπνευσμένα από τον αιγυπτιακό πολιτισμό και την Αρχαία Ελλάδα.
Αργότερα, το 1955, εντυπωσιασμένος από τα ραντάρ, τις κεραίες και τα τεχνολογικά κατασκευάσματα που κοσμούν τον σιδηροδρομικό σταθμό του Καλέ της Γαλλίας, δημιουργεί τα πρώτα του Σινιάλα, τα οποία, ενώ στην αρχή είναι άκαμπτα, σταδιακά αποκτούν ευελιξία και κινούνται με την πνοή του άνεμου. Λίγο αργότερα, ξεκινά τους πειραματισμούς με τον ήχο, τον μαγνητισμό και τον ηλεκτρομαγνητισμό. Δημιουργεί μουσικά έργα, τηλε-γλυπτά, μαγνητικούς τοίχους, καντράν καθώς επίσης και ερωτικά γλυπτά.
Επιβάλλεται με την περίφημη τέταρτη διάσταση, μια αόρατη δύναμη που δημιουργείται από τα μαγνητικά πεδία που μας περιβάλλουν και διαχέονται στον χώρο. Ως καλλιτέχνης πολυσχιδής και πολυτάλαντος έχει ασχοληθεί επίσης με σκηνικά θεατρικών παραστάσεων, ενώ έχει συνθέσει μουσική εμπνευσμένη από τα γλυπτά του.
– Πού θα μπορούσαμε να θαυμάσουμε έργα του εκτός από το Κ.Ε.Τ.Ε.;
Τα έργα του Τakis εκτίθενται στις μόνιμες συλλογές των σπουδαιότερων μουσείων του κόσμου, όπως το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, το ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης, η συλλογή De Menil στο Χιούστον και η Tate Gallery του Λονδίνου. Η Εθνική Πινακοθήκη του Ζε ντε Πομ στο Παρίσι, το Palais de Tokyo και το Ίδρυμα Μαγκ έχουν οργανώσει μεγάλες αναδρομικές εκθέσεις.
Tο έργο του επίσης εκτίθεται στους κήπους της UNESCO στο Παρίσι και στην πλατεία της Defense, όπου η γαλλική κυβέρνηση του παρείχε τον μεγαλύτερο δημόσιο χώρο, 3.500 τ.μ., που δόθηκε ποτέ στην ιστορία του Παρισιού σε καλλιτέχνη για ένα «Φωτεινό δάσος» από 49 Σινιάλα. Έχει επίσης συμμετάσχει δύο φορές στη Ντοκουμέντα στο Κάσελ, μία φορά στην Μπιενάλε της Βενετίας και το 1985 στην Μπιενάλε του Παρισιού όπου τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο.
Το 2001 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποδίδει στο Κ.Ε.Τ.Ε. τιμητική πλακέτα για την προσφορά του καλλιτέχνη στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για τα έργα του με τίτλο «Ηλεκτρικά βαρέλια».
Το ίδρυμα είναι αρμόδιο για την πιστοποίηση αυθεντικότητας των έργων του Takis, οπότε μπορούν να απευθυνθούν σε εμάς ιδιώτες αλλά και φορείς, όπως Μουσεία ή Συλλογές από όλο τον κόσμο. Επίσης, υπάρχει εργαστήριο και ομάδα συντηρητών, όπου μπορούν να συντηρήσουν ή και να επιδιορθώσουν έργα του καλλιτέχνη.
Άλλοι σκοποί του ιδρύματος είναι η προβολή του καλλιτέχνη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό είτε στους χώρους του ιδρύματος ή σε χώρους άλλων φορέων και οργανισμών, η έρευνα αλλά και η χορήγηση υποτροφιών σε νέους καλλιτέχνες, αυτοδίδακτους και μη.
– Τι εκθέματα μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει στο Κ.Ε.Τ.Ε.;
Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να θαυμάσει έργα από όλη την καλλιτεχνική πορεία του Takis, δηλαδή από το 1946 που δημιουργεί γύψινες προτομές μέχρι και τα πιο πρόσφατα έργα του. Επίσης, θα δει έργα και άλλων καλλιτεχνών, Ελλήνων και ξένων, όπως της Nikide Saint Phalle, του Roy Lichtenstein, του Τζίβελου, του Μίνου Αργυράκη και άλλων.
– Τι εκδηλώσεις γίνονται στον χώρο σας;
Το ίδρυμα φιλοξενεί εκθέσεις ατομικές και κυρίως ομαδικές, οργανώνει σεμινάρια, παρουσιάσεις και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες απευθύνονται σε παιδιά. Επίσης, πραγματοποιούνται ξεναγήσεις σε παιδιά και ενήλικους. Παράλληλα, διαθέτει τους χώρους του για επιλεγμένες δεξιώσεις – εκδηλώσεις επαγγελματικού ή καλλιτεχνικού χαρακτήρα.
– Σκέφτεστε να επεκτείνετε τις δραστηριότητές σας στο εξωτερικό;
Διοργανώνεται τον Ιούνιο του 2019 μια μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα του Takis στην Tate Modern στο Λονδίνο. Όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η Tate είναι από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς στον κόσμο και δεν έχει κάνει ποτέ αναδρομική έκθεση σε Έλληνα καλλιτέχνη,
– Αν σας ζητούσαμε να περιγράψετε με λίγες λέξεις τον Takis τι θα λέγατε;
Δύσκολο να περιγράψει κανείς με λίγες λέξεις έναν καλλιτέχνη τέτοιου βεληνεκούς. Ο Takis αδιαμφισβήτητα είναι πρωτοπόρος και καινοτόμος, επαναστατικός και ριζοσπαστικός. Όπως έχει πει και ο Pierre Restany για τον Takis «είναι μια απεριόριστη ιδιοφυΐα» (an unlimited genious).
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα “axianews”