“Μη ζώην μετ΄ αμουσίας”
(Να μην ζεις χωρίς τις Μούσες)
Ευριπίδης, Ηρακλής Μαινόμενος
Στη Μούσα Καλλιόπη, τη μεγαλύτερη και πιο σεβαστή, κατά τον Ησίοδο, από τις Μούσες, επαφίεται ο Όμηρος στον εναρκτήριο στίχο της Οδύσσειας, για να διηγηθεί τα πάθη του πολύτροπου ήρωα, επικυρώνοντας, έτσι, την απόλυτη εξάρτηση του ίδιου και του φερόμενου ως πονήματός του (βλ. Ομηρικό ζήτημα) από την πρωτότοκη κόρη του Δία και της Μνημοσύνης.
Αργότερα, τον 4ο αι., ο Πλάτωνας στον διάλογο του Σωκράτη με τον Εφέσιο αοιδό Ίωνα, παραβάλλει τους ποιητές με μέλισσες που συλλέγουν μέσα στο λιβάδι των Μουσών τις λέξεις του Θεού, για να φτιάξουν μέλι θείο και γοητευτικό και να γλυκάνουν έτσι τις ψυχές των θνητών, μιας και η ικανότητα τους να συγκινούν τα πλήθη, απαγγέλοντας Ομηρικά Έπη, δεν οφείλεται σε κάποια “ειδική γνώση ” (τέχνη), αλλά σε θεϊκή έμπνευση (θεία μοίρα). Την έννοια, άλλωστε, της Μούσας ως προσωποποιημένης έκφρασης μιας prima idea εισήγαγαν οι αρχαίοι Έλληνες, για να προσδώσουν θεολογικό κύρος στην πάσης φύσεως έμπνευση και πνευματική δημιουργία, με τις καλές τέχνες να αποτελούν το υπέρτατο δώρο τους στους Θεούς και τους ανθρώπους.
Η Καλλιόπη για την ηρωική ποίηση, η Κλειώ (εκ του κλέος= δόξα) για την ιστορία, η Ευτέρπη για την αυλητική τέχνη, η Τερψιχόρη για τον χορό και τη λυρική ποίηση, η Ερατώ για τον υμέναιο, η Μελπομένη και η Θάλεια για την Τραγωδία και την Κωμωδία αντίστοιχα, η Πολύμνια για τους ιερούς ύμνους και η Ουρανία για την Αστρονομία, όλες με ονόματα αποκαλυπτικά της φύσης και του προορισμού τους. Τις βρίσκουμε αποφασισμένες να ζουν σε “ολότητα, αγαθότητα και ομορφιά”, ευαγγελιζόμενες τη ρήση του Γκαίτε, αειπάρθενες -το ποιείν αθωότατο των επιτηδευμάτων, άλλωστε- να χορεύουν ανέμελες υπό τη μελωδία της λύρας ή να διασκεδάζουν τους Θεούς, στα συμπόσια του Ολύμπου, με αρχηγό τον “μουσαγέτη” Φοίβο, προστάτη Θεό της Μουσικής ως προεξάρχουσας να συνοψίζει την Ποίηση, το Μέλος και τον Χορό σε μια κοινή ρίζα. “Χωρίς τη μουσική”, άλλωστε “η ζωή, θα ήταν ένα λάθος”, όπως εμφατικά έγραφε ο Νίτσε στο “Λυκόφως των ειδώλων”. “Αριθμητική των ήχων, όπως η οπτική είναι η γεωμετρία του φωτός”, η μουσική, κατά τον Debussy, που στον ρυθμό της στέκονταν οι χορευτριουλες του Degas σε position une.
Έτσι, στα Πιέρια όρη, τον Παρνασσό και τις κρήνες του Ελικώνα, προέκυψε για πρώτη φορά η ώσμωση των τεχνών, με την ανάμειξη των αισθήσεων, τη συναισθησία, όρο που εισάγουν oι ζωγράφοι και ποιητές του τέλους του 19ου αι., και θέτουν ξανά στο προσκήνιο κινήματα του πρώτου μισού του 20ου αι., με τις καλές τέχνες κάπου να συναντώνται, να συνεργάζονται, να αλληλοεπικουρούνται και τη ζωγραφική, έχοντας το προνόμιο του “οράν” σαν σιωπηλή ποίηση, κατά τον Σιμωνίδη, να εικονοποιεί αυτήν τη σύζευξη, είτε πρόκειται για το πορτρέτο του Chopin από τον Delacroix, είτε του Franz Liszt από τον δικό μας Δημήτρη Γαλάνη, είτε για το απείκασμα του ποιητή με τη μούσα των De Kiriko και Εγγονόπουλου.
Στόχος του concept δεν είναι μόνο να αναπαραστήσει σκηνές δράσης και διάδρασης από το πεδίο των τεχνών, της μουσικής, του δράματος, της λογοτεχνίας, αλλά και να πραγματευτεί- στο πεδίο της αισθητικής και της φιλοσοφίας- τη σημειολογία και την προσφορά τους, ως μοχλό ανάτασης της ψυχής, ως φορέα πνευματικής ηδονής, ως το αντίδοτο στην οδύνη της ύπαρξης, κατά την “ηθική φιλοσοφία” των Σοπενχάουερ και Νίτσε.
Ars longa vita brevis. Η τέχνη μακρά, ο βίος βραχύς.. !
Επιμέλεια:
Ε. Θ. Καϊράκη
Ms Ιστορικός της Τέχνης ΕΚΠΑ
Μέλος της ΕΕΙΤ
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες
Handsphere, Toulouse, Αντζουλίδης Αντώνης, Ασπρίδου Ειρήνη, Ασωνίτη Βούλα, Βαζάκας Φίλιππος, Βερυκάκη Όλγα, Γιαντζίκη Όλγα, Δημητράκης Γιάννης, Καράβου Φωτεινή, Κατεργιαννάκη Στέλλα, Λιάπης Αλέξανδρος, Μαμουτόπουλος Σωτήρης, Μάνου Έφη, Μητούδη Ειρήνη, Μιχοπούλου Ιωάννα, Μπακογιαννάκη Δήμητρα, Μπαφίτη Μαρία, Παπαγιαννοπούλου Ελένη, Πασάλογλου Δώρα, Πάτιος Θωμάς, Ροβίθη Μαρίνα, Ρωμάνος Σπύρος, Σκλαβενίτης Νίκος, Σκουλάξινου Ηλιάνα, Φουντουλάκη Σοφία, Χαντζιάρας Γιώργος, Χιωτίνης Νίκος, Χουντάλας Γιώργος
Info
Διάρκεια έκθεσης
Πέμπτη 9 έως και Πέμπτη 24 Μαρτίου 2022
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα & Τετάρτη 12:00-16:00
Τρίτη & Πέμπτη 16:00-20:30
Παρασκευή 16:00-20:00
ArteVisione
Πηλίου 5, Πλατεία Κολιάτσου
Στον χώρο τηρούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας, όπως αυτά έχουν εξαγγελθεί με υποχρεωτική προσέλευση η μάσκα, πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης.