Γράφει η Λιάνα Ζωζά
Έργα συγγραφικά, έργα ποιητικά, έργα ζωγραφικά, άλλα ονειρικά, άλλα σκληρά, αλλά και κάποια επίκαιρα σχολιαστικά δημιουργήθηκαν με θέμα τον χειμώνα.
Ο “χειμώνας”, στην παγκόσμια τέχνη είναι αγαπημένο θέμα και έχει παρουσιαστεί σε πολλά μέχρι τώρα αντιπροσωπευτικά έργα σταθμούς για την Ιστορία της Τέχνης, κυρίως στις περιόδους των ιμπρεσιονισμού και εξπρεσιονισμού μιας και η τοπιογραφία αποτελεί αγαπημένο θέμα των συγκεκριμένων κινημάτων, αλλά και μεταγενέστερα.
Στον Claude Monet (1840–1926), αποδίδονται 140 έργα με θέμα τον χειμώνα. Το μεγαλύτερο από αυτά (89 x 130 cm) με τίτλο “Η κίσσα” (1969), απεικονίζει μια μικρή μαύρη κίσσα, σ’ένα χιονισμένο τοπίο, όπου το φως του ήλιου αντανακλά στο χιόνι δημιουργώντας αριστοτεχνικές προσεγγίσεις μέσα από το φως και τη σκιά.
Ωστόσο, το έργο του Monet απορρίφθηκε από την κριτική επιτροπή στο Σαλόνι του 1869 για τους εξής λόγους: ο πίνακας θεωρήθηκε υπερβολικά μεγάλος για τοπιογραφία με ελεύθερες πινελιές, συνοπτικά και χωρίς προσοχή ζωγραφισμένος.
Σήμερα το έργο βρίσκεται στη συλλογή του Musee d’ Orsay στο Παρίσι (αγοράστηκε το 1984 από ιδιώτη), ενώ το 1990, 150 χρόνια από τη γέννηση του Μονέ, το πριγκιπάτο του Μονακό εξέδωσε σε γραμματόσημο την Κίσσα, σχεδιασμένο από τον Pierre Albuisson.
Σε αντίθεση με τον Monet, στα “χειμωνιάτικα” τοπία του Vincent Van Gogh (1853-1890), είναι εμφανής και η ανθρώπινη παρουσία σε αρκετά από αυτά μιας και στα πρώτα κυρίως έργα του ο ζωγράφος, απεικόνιζε συχνά ανθρώπινες φιγούρες στις καθημερινές τους ασχολίες.
Φθάνοντας στην Arles, τον Φεβρουάριο 1888 και βλέποντας τα χιονισμένα χωράφια εμπνεύστηκε κάποια από τα έργα του με θέμα τον χειμώνα.
Το έργο “Χιονισμένο τοπίο” (1888), θεωρείται πως είναι ένας από τους πρώτους πίνακες που έφτιαξε στην Arles. Είναι ένας από τις τουλάχιστον δέκα ελαιογραφίες και ακουαρέλες που ο Van Gogh έφτιαξε με χιονισμένα τοπία την χρονική περίοδο 1882-1889.
Αλλά και ο Paul Gauguin (1848–1903), παρ’όλο που είναι γνωστός για τα γεμάτα χρώματα έργα του που δημιούργησε στην Πολυνησία, έχει δημιουργήσει και αρκετά “χειμωνιάτικα” έργα.
Το έργο του “Χιόνι στο Vaugirard” (1879), δημιουργήθηκε την περίοδο (1876–1886) που ο Γκωγκέν βρισκόταν σε επαφή με τους ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες και συμμετείχε με έργα του στις εκθέσεις τους.
Το έργο Winter (1900), ανήκει στη σειρά “The Seasons”, του Τσέχου ζωγράφου και εκπροσώπου της Art Nouveau, Alphonse Mucha (1860-1939), δημιουργού πολλών ζωγραφικών έργων, εικονογραφήσεων, διαφημίσεων και σχεδίων.
Έγινε γνωστός για το ιδιαίτερο ύφος των έργων του που συχνά παρουσίαζαν όμορφες και υγιείς νέες γυναίκες με ρούχα νεοκλασικού ύφους που ήταν συχνά περιτριγυρισμένες με πολλά λουλούδια τα οποία κάποιες φορές σχημάτιζαν στεφάνια πάνω από τα κεφάλια τους.
Ο Wassily Kandisky (1866–1944), Ρώσος ζωγράφος και θεωρητικός της τέχνης, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα και ένας από τους πρωτοπόρους της αποκαλούμενης αφηρημένης τέχνης.
Στο έργο του Winter Landscape (1909), βλέπουμε τις ιδιαιτερότητες του ζωγράφου σε όλη τους την έκταση, όπως οι λεπτοί μαύροι κορμοί που χρησιμοποιεί συχνά στα τοπία του. Τα φωτεινά χρώματα με κυρίαρχα τα ροζ, κίτρινο, μπλε και μαύρο δημιουργούν άμεσες οπτικές εντυπώσεις.
Αν και ο Edvard Munch (1863 – 1966), Νορβηγός ζωγράφος και πρόδρομος του εξπρεσιονισμού είναι κυρίως γνωστός για τη διάσημη “Κραυγή” του, έχει να παρουσιάσει αρκετά σημαντικά έργα μέσα από τις διάφορες εικαστικές περιόδους του που προέκυψαν τόσο από τις επιρροές που είχε από τα κινήματα της εποχής του όσο και από τους διαρκείς πειραματισμούς του πάνω στη τέχνη.
Σημειώνεται πως στη δεκαετία του ’30 και του ’40, οι Ναζί θεώρησαν τα έργα του “εκφυλισμένη τέχνη” και αφαίρεσαν τη δουλειά του από τα γερμανικά μουσεία, ενώ ο ίδιος ο Munch, είχε αρχίσει να θεωρεί τη Γερμανία δεύτερη πατρίδα του. Το χειμωνιάτικο τοπίο του New Snow in the Avenue (1906), φιλοξενείται στο Munch Museum (Oslo).
Και τέλος, στην ελληνική τέχνη ο “Χειμώνας” του Γιάννη Τσαρούχη (1810–1989), που απεικονίζεται στο έργο του “Οι Τέσσερις Εποχές” (1969), ένα έργο που στέκεται ισότιμα δίπλα σε όλα τα παραπάνω έργα.
Ο χειμώνας είναι ένας απλός καθημερινός άντρας με μαύρα πυκνά μαλλιά, έχει στην πλάτη του ριγμένο ένα πανωφόρι, ανοιχτό μπροστά στο στήθος που το κρατάει με τα δυο του χέρια. Πάνω στο τραπέζι μπροστά του, τέσσερα πορτοκάλια, λίγα καρύδια και ένα ανθοδοχείο με άσπρα κρίνα. Πίσω του φλοκάτη, κόκκινη διπλωμένη και ψηλά στη γωνία ένα άσπρο σύννεφο πυκνό.
Ένα σπουδαίο έργο από τον ζωγράφο που ήθελε να γίνει ακροβάτης και όπως έλεγε και ο ίδιος… Μόνο με παραμύθια κατακτώνται οι άνθρωποι.
