Η νέα έκθεση του πολιτιστικού κέντρου τεχνών Βέσελινγκ δημιουργεί μια σύνδεση ανάμεσα στην τέχνη και τη βιομηχανία.
Ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα, το Βέσελινγκ, ως κομμάτι της Ρηνανίας, κοιτίδας της Χημείας, άρχισε να εξελίσσεται σε παραδοσιακή έδρα της βιομηχανίας. Σήμερα, ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των θέσεων εργασίας, που αντιστοιχεί σε πάνω από 6000 εργαζομένους, εντάσσεται στον τομέα της μεταποίησης. Έτσι η πόλη και η βιομηχανία είναι εδώ και καιρό αναπόσπαστα συνδεδεμένες μεταξύ τους.
Οι καλλιτέχνες Willem Harbers και Χριστόφορος Δουλγέρης μας παρουσιάζουν στην έκθεση που ακολουθεί την προσωπική τους προσέγγιση στην αισθητική της μηχανής.
Το 1919, ο ντανταϊστής καλλιτέχνης Ραούλ Χάουσμαν (1886–1971) δημιούργησε το πιο διάσημο έργο του «Mechanical Head – The Spirit of Our Time» («Μηχανικό Κεφάλι – Το Πνεύμα της Εποχής Μας»), αποτελούμενο από ένα ανδρείκελο κομμωτικής με διάφορες συσκευές μέτρησης συνδεδεμένες σε αυτό: ο «Σύγχρονος Άνθρωπος» ως ανθρωποειδές. Δύο χρόνια αργότερα, ο Μαξ Έρνστ (1891–1976) ζωγράφισε το αινιγματικό έργο «Celebes»: στη διεπαφή μεταξύ ντανταϊσμού και σουρεαλισμού, ο ελέφαντας που μοιάζει με ρομπότ του Έρνστ αποτελεί σαφώς ένα πανομοιότυπο του μηχανικού ανθρώπου του Χάουσμαν.
Και τα δύο έργα μαρτυρούν τον διστακτικό και ταυτόχρονα αποφασιστικό εναγκαλισμό της εκβιομηχάνισης και της τεχνολογίας του Μοντερνισμού ως καταλύτες αυτού που ο Άλντους Χάξλεϋ (1894–1963) θα περιέγραφε αργότερα ως «δυστοπικό» στο πρωτοποριακό του μυθιστόρημα «Brave New World» («Θαυμαστός Καινούριος Κόσμος», 1931).
Αόριστες και αινιγματικές είναι οι βιομηχανικές μηχανές που «απεικονίζονται» στις μεγάλες έγχρωμες φωτογραφίες του Έλληνα καλλιτέχνη Χριστόφορου Δουλγέρη (γεν. 1975). Ο φωτισμός chiaroscuro μιας σειράς έργων δίνει έμφαση στη θεατρικότητα των εικόνων, μετατρέποντας τις μηχανές σε σκηνικούς χαρακτήρες από μια εδώ και καιρό λησμονημένη ελληνική τραγωδία. Κάθε μηχανή είναι ένα άτομο με τη δική του μοναδική προσωπικότητα.
Οι σχισμένοι και σκονισμένοι μουσαμάδες που καλύπτουν τις μηχανές σε μια δεύτερη σειρά έργων υπογραμμίζουν τη σχέση με το θέατρο – απορριφθείσες και ξεχασμένες μηχανές ως φαντάσματα ενός λαμπρότερου και ευημερούντος παρελθόντος τα οποία αναστήθηκαν για να στοιχειώσουν το παρόν. Οι φωτογραφίες του Δουλγέρη μπορούν να θεωρηθούν ευφημισμοί για την τρέχουσα πολιτική και δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας, η οποία προφανώς και συνεχίζει να επηρεάζει την κάποτε ακμάζουσα πολιτιστική της σκηνή.
Τα χρωματιστά μεταλλικά και μαρμάρινα γλυπτά συναρμολογημένα από τον Oλλανδό καλλιτέχνη Willem Harbers (γεν. 1967) θυμίζουν περίεργα και καταφανώς άχρηστα μηχανήματα και άλλες μηχανικές συσκευές. Τα ψευδο-βιομηχανικά αντικείμενα του Harbers είναι ταυτόχρονα ρετρό και προσανατολισμένα στο μέλλον. Είναι συγχρόνως δυναμικά και στατικά, υποδηλώνοντας απλώς ενεργητικό δυναμικό, χωρίς ωστόσο να το εκπληρώνουν πραγματικά.
Η αντιπαράθεσή τους με διάφορα χρωματισμένα κομμάτια μαρμάρου και έντονα χρωματισμένο χάλυβα με επίστρωση σε σκόνη υποδηλώνει τη σύγκρουση και τη συνένωση της υψηλής τέχνης και του βιομηχανικού σχεδιασμού. Η έλλειψη λειτουργικότητάς τους, δηλαδή η κατάφωρη χρησιμότητα τους, είναι παράλογη αλλά συναρπαστική – ο χρωματισμός και η υλικότητά τους παρασύρουν τον θεατή να εμβαθύνει βαθύτερα στο πραγματικό τους νόημα, οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό.
Με «Το Μέλλον Ήταν Χθες», το Kunstverein Βέσελινγκ συγκεντρώνει δύο καλλιτέχνες, οι οποίοι -εργαζόμενοι εντελώς ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο- επικεντρώνονται ο καθένας ξεχωριστά στη μηχανή ως καυστικό σύμβολο της ανθρωπότητας. Κατά την παράδοση των Χάουσμαν και Έρνστ, αποκαλύπτουν όχι μόνο τις θετικές και αρνητικές πτυχές της αλληλεξάρτησης μεταξύ ανθρώπου και μηχανής, αλλά επίσης υποδηλώνουν ότι οι μηχανές έχουν πράγματι δική τους ζωή – μια ζωή που εμείς ως άνθρωποι ενδεχομένως να μην μπορέσουμε ποτέ να κατανοήσουμε πραγματικά.
Kείμενο: Gérard Goodrow
Info
Διάρκεια έκθεσης
Έως Κυριακή 8 Αυγούστου 2021
Kulturzentrum Schwingeler Hof
Scheunen Galerie
Schwingeler Weg 44, 50389 Wesseling, Germany.
www.kunstverein-wesseling.de