Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος*
Η χαράκτρια Άρια Κομιανού ανήκει στη γενιά, που η χαρακτική στην Ελλάδα ανοίγεται σε νέες αισθητικές κατευθύνσεις. Γεννήθηκε το 1938 στην Αθήνα. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στην Κέρκυρα, νησί της καταγωγής της. Από το 1958 μέχρι το 1960 μαθήτεψε στο εργαστήρι τέχνης του Πάνου Σαραφιανού. Σπούδασε χαρακτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1960-1969) , και αποφοίτησε με επαίνους στην Ξυλογραφία, Λιθογραφία, Χαλκογραφία. Έλαβε επίσης δίπλωμα Θεωρητικών και Ιστορικών Σπουδών καθώς και Τέχνης Βιβλίου και Τυπογραφίας.
Καθηγητής της ήταν ο χαράκτης Κώστας Γραμματόπουλος. Η πρώτη ατομική έκθεση της έγινε το 1966 στην Γκαλερί Άστορ. Έκτοτε παρουσίασε το έργο της σε θεματικές ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά και συμμετέχοντας σε πολλές διεθνείς εκθέσεις και σε σημαντικά αφιερώματα για την τέχνη της χαρακτικής. Δίδαξε χαρακτική και γραφικές τέχνες στην δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση.
Ήταν δραστήριο μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, του οποίου χάραξε το σήμα, ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Χαρακτών Ελλάδας, μέλος της ομάδας Art Addiction της Σουηδίας, του Συλλόγου Ελληνίδων Καλλιτεχνών, της ομάδας Χαρακτών Kiwa -Κyoto της Ιαπωνίας. Διακρίθηκε και βραβεύθηκε επανειλημμένως σε διεθνείς παρουσιάσεις, ενώ έργα της βρίσκονται, σε πινακοθήκες και μουσεία της Ελλάδας και άλλων χωρών.
Τον Απρίλιο του 2013 δώρισε το πατρικό της σπίτι στον Δήμο Κέρκυρας για να γίνει Ίδρυμα Χαρακτικής. Σκοπός του Ιδρύματος Χαρακτικής «Άρια Κομιανού» θεσπίστηκε η μελέτη και η προαγωγή της χαρακτικής, αλλά και η διαφύλαξη και ανάδειξη του έργου της, που περιλαμβάνει χαρακτικά, πορτρέτα και ex-libris.
Ο θάνατός της όμως το 2015 άφησε «ορφανό» το Ίδρυμα Χαρακτικής, καθώς λίγο μετά τα επίσημα εγκαίνιά του έφυγε από τη ζωή ο πρόεδρος του Δ.Σ. , ιστορικός τέχνης Θάνος Χρήστου, με αποτέλεσμα το ίδρυμα, που είχε στόχο να επικεντρωθεί στην εκπαίδευση νέων χαρακτών, εικαστικές εκθέσεις και συνέδρια να έχει παύσει τις δράσεις του και το μέλλον του να είναι αβέβαιο.
Για το έργο της Άριας Κομιανού έχουν γράψει κριτικές οι: Νίκος Ζίας, Ελένη Βακαλό, Ελένη Βαροπούλου, Έφη Ανδρεάδη, Νίκος Γ. Μοσχονάς, Αφροδίτη Κούρια, Στέλιος Λυδάκης, Βιβή Βασιλοπούλου, Τζένη Μαρκάκη, Νίκος Γρηγοράκης κ.α.
Ο καθ. Ιστορίας της τέχνης στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης Άλκης Χαραλαμπίδης περιγράφει τις συνθέσεις της Κομιανού: Μέσα σ’ ένα χώρο χωρίς προοπτική, όπου το μικρό συνομιλεί με το μεγάλο, το γεμάτο συγκρούεται με το κενό, η ευθεία αντιστρατεύεται την καμπύλη, το σκληρό περισφίγγει το εύθραυστο και το μαλακό, η καλλιτέχνης προσπαθεί να διασώσει ό,τι νομίζει πως αξίζει ακόμη τον κόπο: τη ζεστασιά των καθημερινών πραγμάτων και την ελπίδα συμπυκνωμένη στην καθαρότητα μιας φόρμας, που θυμίζει αγγείο, λουλούδι ή περιστέρι.
Ο Ακαδημαικός Χρύσανθος Χρήστου, καθ. Ιστορίας της Τέχνης στο ΕΚΠΑ επισημαίνει στο εισαγωγικό κείμενο του στην έκδοση του λευκώματος της «Ξυλογραφίες»: Χαρακτική συνεχών αναζητήσεων και προσωπικών κατακτήσεων η χαρακτική της Κομιανού διακρίνεται για τον ασκητισμό της εκφραστικής της γλώσσας. Χωρίς καμιά προσπάθεια εντυπωσιασμού και χρησιμοποίησης φιλολογικών τύπων, αλλά μόνο με την κατοχή των τεχνικών της χαρακτικής και την ευαισθησία της, κατορθώνει να μεταφέρει σε εικόνες τις ανησυχίες της.
Με αφετηρία την οπτική πραγματικότητα και την έμφαση άλλοτε στα γραμμικά στοιχεία και άλλοτε τις χρωματικές αξίες, την αντίθεση του άσπρου και του μαύρου και τη φωνή των άλλων χρωμάτων μας δίνει σύνολα που δεν περιορίζονται στο εξωτερικό. Κατορθώνουν πάντα να δώσουν τον εσωτερικό χαρακτήρα των θεμάτων της και συχνά διαστάσεις που δεν είχαμε υποπτευθεί…
Με την Άρια Κομιανού γνωρίστηκα το 1986 στην Dada art gallery, όπου σαν νέος τότε καλλιτεχνικός διευθυντής είχα επιμεληθεί μια ομαδική έκθεση με έργα συνεργατών μας. Η ατομική της έκθεση στην Γκαλερί το 1984 είχε σημειώσει σημαντική επιτυχία και το στυλ της ήταν άμεσα διακριτό. Έκτοτε την συναντούσα συχνά και την επισκεπτόμουν στο ατελιέ της που πάντα κάποια νέα χάραξη είχε να μου δείξει. Η φιλική σχέση μας άνθισε με θαυμασμό και διάρκεια.
Με εντυπωσίαζαν οι μεγάλης διάστασης χαρακτικές φόρμες της, οι στιβαρές γυναικείες φιγούρες της με τον καίριο συμβολισμό τους, η προσπάθεια της να υπερβεί τα παραδοσιακά τεχνικά και αισθητικά φράγματα με την συνείδηση μιας αφοσιωμένης εργάτριας της τέχνης. Η σχέση μας αυτή καρποφόρησε ποικιλότροπα και το 2003 με ζωγράφισε με μολύβι. Το πορτρέτο αυτό συμπεριλαμβάνεται στην έκδοση της «Πορτραίτα». Το λεύκωμα κυκλοφόρησε με εισαγωγικά κείμενα των πανεπιστημιακών Δώρας Φ. Μαρκάτου και Θάνου Χρήστου το 2011.
Η Άρια Κομιανού με την ασκητική αφαιρετική λιτότητα της χαρακτικής της έκφρασης έδωσε νέα κατεύθυνση στην νεοελληνική χαρακτική τέχνη και ιδιαίτερα στις ξυλογραφικές τεχνικές μεγάλων επιφανειών. Τα επιδέξια χαραγμένα ξύλα της είναι από μόνα τους γλυπτικής διάστασης ανάγλυφα και ταίριαζαν απόλυτα στις εκθέσεις με τα εκτυπωμένα από τις μήτρες τους έργα της. Δύσκολη και αυστηρή σαν χαρακτήρας, εκπρόσωπος και συνεχιστής μιας γενιάς που δεν ενέδιδε στην κυκλωματική εμπορικότητα, δημιούργησε σύμφωνα με την προσωπική της αισθητική λιτές συνθέσεις διαχρονικής πρόσληψης και αξίας.
- Ο Κώστας Ευαγγελάτος είναι Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός τέχνης
