Ένα θεατρικό έργο με βαθιά ανθρώπινες αποχρώσεις του μαύρου και του λευκού, της αισιοδοξίας και της ματαιότητας. H καταδίκη έχει ήδη σφραγιστεί στο λευκό χαρτί της μοίρας, κάποιου ανθρώπου που πολέμησε κι έχασε τον δρόμο της επιστροφής για το σπίτι του.
Ο Ντάικ, η αλλιώς ο ανδρειωμένος, ο περήφανος κρατούμενος της πολιτειακής φυλακής του Γουεδερσφιλντ στο Κονέκτικατ, ομολόγησε για το έγκλημά του, όμως στις πιέσεις και τις επιμονές του διευθυντή των φυλακών Χόλτ και του πατήρ Ντάλυ, στέκει αλύγιστος και ανδρείος στην απόφαση να μην αποκαλύψει ποτέ το πραγματικό του όνομα. Έξαφνα, μια νεαρή κοπέλα που αποζητεί τον χαμένο της αδελφό, καταφθάνει στη φυλακή με σκοπό ν’ αναγνωρίσει τον Ντάικ, ακόμη κι αν είναι αργά. Σκηνές συγκινησιακές, μια αγάπη πλέρια και ηρωική, μια θυσία του ανθρώπου που δεν φοβάται τον θάνατο, που είναι έτοιμος να τον αντιμετωπίσει κατάματα προκειμένου να μην αποκαλυφθεί η αλήθεια.
Στο θέατρο Αλκμήνη, εκεί όπου το θέατρο βρίσκεται στο έπακρο του ρεαλισμού, παρουσιάζεται το έργο των Holworthy Hall και Robert Middlemass, «Αντρειωμένος». Μια παραβολή του ηρωισμού, της πραγματικής αγάπης και της θυσίας.Τα μηνύματα; Καμιά φορά δεν υπάρχουν μηνύματα ή καλύτερα να τ’ ανακαλύπτουμε μόνοι μας, σίγουρο είναι πως αυτό το έργο μιλά για καθέναν από μας. Στο τέλος; Δεν υπάρχει τέλος για τον ανδρείο.
Τους βλέπω να πλησιάζουν, είναι ευγενικοί και η χειραψία τους αμέσως μου δίνει μια άνεση και μια διάθεση να συζητήσω μαζί τους γι’ αυτά που έχουν να μου πουν. Μπαίνουμε στην αίθουσα χορού του θεάτρου Αλκμήνη, καθόμαστε στις θέσεις των θεατών, και αμέσως συνειδητοποιώ πόσο μοιάζουν στην ευγένεια, στην ηρεμία τους, στον καλλιεργημένο λόγο τους και με πόσο πάθος μιλούν για την Τέχνη τους…
– Τι πραγματεύεται η παράσταση «Αντρειωμένος» και ποια η σημασία του ανδρείο στις μέρες μας;
Παντελής Παπαδόπουλος: Στις μέρες μας, όταν ακούγεται η λέξη ανδρειωμένος ή ανδρείος, ηχεί παλιομοδίτικη, σαν να μην υπάρχει αυτή η στάση ζωής σήμερα, όμως εγώ πιστεύω πως ο ανδρείος υπάρχει στην καθημερινότητά μας, ίσως να μην χαρακτηρίζουμε ανδρείο αυτό που κάνει κάποιος, αλλά χρησιμοποιούμε τις λέξεις γενναίος, ατρόμητος, ρωμαλέος. Αυτό πραγματεύεται το έργο: ένας άνθρωπος, με τη στάση που παίρνει απέναντι στην εξουσία, στη θρησκεία, στα δικά του διλλήματα, μπορεί να είναι ένας ανδρειωμένος.
Τάσος Παπαδόπουλος: Πιστεύω ότι ο αντρειωμένος, ο Ντάικ, είναι ένα αναρχικό πρόσωπο της εποχής, πάει κόντρα στην εξουσία και πράττει με έναν τρόπο που ο ίδιος θεωρεί έντιμο, τίμιο, και έχει μια στάση ζωής που την υποστηρίζει μέχρι το τέλος. Όλοι είμαστε ανδρειωμένοι σήμερα, κατά μία έννοια, γιατί ξεχνάμε ότι μερικά απλά πράγματα δεν χρειάζονται τεράστιες ηρωικές πράξεις για να είναι κανείς αντρείος: ν’ αντιμετωπίζεις τη ζωή κατάματα, αποφασισμένος, χωρίς να δειλιάζεις, μόνο τότε είσαι πραγματικός ανδρειωμένος.
– Είναι ανά τους αιώνες καίριο αυτό το έργο; Υπάρχουν στοιχεία διαχρονικά;
Π.Π.: Το έργο το ανεβάσαμε γιατί πιστεύω πως μιλάει πολύ για το σήμερα, για τον άνθρωπο, έτσι κι αλλιώς το θέατρο είναι ανθρωποκεντρικό, τον άνθρωπο ανιχνεύουμε, την ανθρώπινη ύπαρξη, την ανθρώπινη συμπεριφορά, την ανθρώπινη στάση ζωής και θα έλεγα και την ανθρώπινη μοίρα, αυτό κάνει το θέατρο και οι Τέχνες, δεν θα χαθεί ποτέ αυτός ο ουμανισμός που υπηρετούν.
Τ.Π: Το πώς αντιμετωπίζουμε τη ζωή είναι διαχρονικό, πάντα υπάρχουν τα ίδια διλήμματα, όλες οι εποχές έχουν παρόμοια προβλήματα και παρόμοια διλήμματα ν’ αντιμετωπίσουν. Το έργο δεν είναι τοποθετημένο, χρονικά, εκεί που γράφτηκε, κατοικεί σε όλους τους αιώνες.
– Ποια τα ηθογραφικά στοιχεία του ήρωα και πρωταγωνιστή του έργου Ντάικ;
Π.Π.: Ο Ντάικ δείχνει να είναι ένας άνθρωπος με συγκεκριμένες αρχές, που δε θέλει να τις παραβιάσει. Πιστεύω ότι τον διακατέχει και μια αυταπάρνηση: η επιλογή που κάνει στο τέλος, είναι μια απόφαση που δεν την παίρνει για τον εαυτό του, αλλά σκεπτόμενος κάποιους άλλους: τη μητέρα του και την αδερφή του. Η επιλογή του έχει μια αυταπάρνηση, εκεί φαίνεται η αντρειοσύνη του: προτιμά να κάνει στους αγαπημένους του ένα γενναίο δώρο. Θα μπορούσε να λειτουργήσει πιο συναισθηματικά, όμως, μπορεί και καταπνίγει τα συναισθήματά του, για έναν ανώτερο σκοπό.
– Θα μπορούσε ένας καταδικασμένος άνθρωπος σαν τον Ντάικ να είχε σωθεί αν αποκάλυπτε την ταυτότητά του; (υποτιθέμενα, με βάση το έργο)
Π.Π.: Δεν νομίζω, είναι τελεσίδικη αυτή η απόφαση, είναι καταδικασμένος, δεν υπάρχει περίπτωση να σωθεί. Δεν το σκεφτόταν αυτό ο Ντάικ, δεν ευελπιστούσε να σωθεί, ούτε αντιμετώπιζε τον θάνατο με μεμψιμοιρία, δεν πιστεύω ότι τον φοβάται, αλλά δείχνει ότι είναι ένας άνθρωπος που έχει φιλοσοφήσει τα πράγματα και εκεί είναι που τίθενται κάποια ερωτήματα υπαρξιακά και μεταφυσικά στο έργο.
Τ.Π.: Ο Ντάικ είναι λίγο ξεροκέφαλος, πεισματάρης, αλλά, συν της άλλης, είναι προστατευτικός απέναντι στη μητέρα του και στην αδερφή του, τις προστατεύει από το να μάθουν το έγκλημά του, το κακό που έχει κάνει, οπότε επινοεί μια ψεύτικη ιστορία, που θα καθορίσει την έκβαση του έργου. Ο Ντάικ έχει πυγμή, έχει αυτοπεποίθηση και δεν λυγίζει, αυτό που πιστεύει το κάνει, και νομίζω ότι αυτό αξίζει πολύ σεβασμό: να κάνεις αυτό που πιστεύεις και να είσαι κόντρα. Μου αρέσει ο Ντάικ, τον τιμώ, άλλωστε και ο διευθυντής Χολτ και ο πατήρ Ντάλυ έχουν σεβασμό απέναντί του, τον πάνε, τον αισθάνονται τελείως διαφορετικά σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους κρατουμένους, άρα είναι ένας τύπος που κερδίζει τον κόσμο.
– Γιατί επιμένουν τόσο ο διευθυντής Χόλντ και ο πατήρ Ντάλυ να μάθουν ν’ αποσπάσουν στοιχεία προσωπικά από τον Ντάικ;
Τ.Π.: Εξουσία είναι, δεν ξέρει ποιον θα εκτελέσει; Δεν γίνεται, ανώνυμος στην εξουσία;
Π.Π.: Υπάρχει βέβαια και αυτή η πίεση που λέει ο διευθυντής της φυλακής: «Υπάρχει η πίεση της κοινωνίας, από τους συγγενείς των αγνοουμένων», έχουν λάβει 4.000 επιστολές από ανθρώπους που περιμένουνε να μάθουν αν ο συγγενής τους, που έχει χαθεί, έχει σκοτωθεί στον πόλεμο ή αν επέστρεψε και δεν τον βρήκαν.
– Ποιος είναι ο πατήρ Ντάλυ; Ποιος είναι αυτός ο ρόλος που ενσαρκώνετε στον «Αντρειωμένο»;
Τ.Π.: Θέλετε να μάθετε για τον ρόλο μου;(χαχα). Ο πατήρ Ντάλυ είναι ένας καθολικός ιερέας των φυλακών, νομίζω αυτό τα περικλείει όλα μέσα σε μία φράση.
– Είναι τόσο αγνός όσο φαίνεται;
Τ.Π.: Δεν νομίζω, παππάς είναι, δεν νομίζω να είναι και πολύ αγνός, δεν είναι ο θεός, είναι ο εκπρόσωπος του θεού, οπότε έχει κι αυτός τις αδυναμίες του, αλλά μέσα στο έργο φαίνεται σαν μια πιο ήρεμη δύναμη, είναι πράος, προσπαθεί με μια πιο γλυκιά προσέγγιση να ηρεμήσει τον Ντάικ,.
Π.Π.: Οι συγγραφείς έγραψαν για δύο κανονικούς ανθρώπους, η εξουσία και η θρησκεία δεν ήταν η κύρια μέριμνά τους, αυτές οι δύο εξουσίες είναι ένα δεύτερο επίπεδο στο έργο. Αυτό που θέλει να τονίσει η παράσταση είναι ο Ντάικ, ο άνθρωπος αυτός που έχει βασανιστεί και τώρα θα τον εκτελέσουν. Η πρόθεσή μας δεν είναι να κάνουμε έναν παπά καρικατούρα ή να σατιρίσουμε τη θρησκεία.
– Σε αυτό το θεατρικό δρώμενο, ποιον σκοπό υπηρετεί ο παρήρ Ντάλυ;
Τ.Π.: Ο σκοπός του πατήρ Ντάλυ και του διευθυντή Χόλτ είναι η ομολογία του θανατοποινίτη ως προς το αληθινό του όνομα και την πραγματική ζωή του πριν διαπράξει το έγκλημα. Θέλουμε να τα μάθουμε όλα την ύστατη ώρα, αλλά κουβαλάμε και μια στενοχώρια, που θα εκτελεστεί ένας άνθρωπος σαν τον Ντάικ. Δεν είναι ευχάριστο για τον πατήρ Ντάλυ το ότι θα τον ψάλλει στην εκτέλεσή του.
– Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; Τι σας απορρόφησε από την πλοκή του;
Π.Π.: Δραματουργικά είναι ένα πολύ ωραία δομημένο έργο, είναι ένα ενδιαφέρον θεατρικά και ανθρωπιστικά έργο. Αυτό που με προσέλκυσε ήταν το θέμα του, η στάση ενός ανθρώπου απέναντι σε ένα μεγάλο δίλημμα, η στάση ενός ανθρώπου απέναντι στον θάνατο, η στάση ενός ανθρώπου που τον ενόχλησε η ζωή του και έφτασε στα άκρα. Έχει μια δύναμη το έργο, δεν με φοβίζει να υπάρχει μια συγκινησιακή φόρτιση, αντιθέτως αυτό με γοητεύει, ίσως επειδή δεν πιστεύω ότι το θέατρο είναι μία απλή διασκέδαση, πιστεύω ότι το θέατρο είτε είναι κωμωδία είτε είναι δράμα ή τραγωδία, λυτρώνει με τον ίδιο τρόπο, οπότε ο θεατής έτσι κι αλλιώς φεύγει λυτρωμένος, πρέπει να φεύγει λυτρωμένος, κατά κάποιον τρόπο, από το θέατρο. Και πιστεύω, γιατί ο κόσμος φοβάται το δράμα, αν αφεθεί κάποιος και παρακολουθήσει την παράσταση, θα ξυπνήσουν συνειδήσεις και θα το απολαύσει όπως τη κωμωδία, έτσι κι αλλιώς η κωμωδία με το δράμα συνυπάρχουν στη ζωή μας, δεν είναι μονοσήμαντα τα πράγματα, είναι ένα γοητευτικό έργο και έχει ωραίους ρόλους, αυτό με απορρόφησε.
– «Συχνά οι δειλοί πεθαίνουν πριν από τον θάνατό τους, ενώ ο ανδρείος γεύεται τον θάνατο μεμιάς». Πώς ερμηνεύετε αυτή τη φράση;
Π.Π.: Λέει κάπου ο Νίκος Καρούζος, ο ποιητής, ότι «θάνατος είναι ο φόβος του θανάτου». Συχνά οι δειλοί πεθαίνουν πριν από τον θάνατό τους είναι όλος ο φόβος, δηλαδή παθαίνουν πριν έρθει η ώρα του θανάτου, ενώ ο ανδρείος δεν εκφράζει μεμψίμοιρα τα πράγματα, αντιμετωπίζει τον θάνατο μια κι έξω.
Τ.Π.: Μπορούμε να κοιτάξουμε τη φράση ανεστραμμένη: οι δειλοί πεθαίνουν πριν από τον θάνατό τους, σημαίνει ότι άμα είσαι άτολμος, δε ζεις, άρα λοιπόν έχεις πεθάνει. Άμα δεν ρισκάρεις, άμα δεν τολμάς, άμα δεν αγωνίζεσαι γι’ αυτά που πιστεύεις και μένεις σε μια γωνία και λες: «Μήπως;» περνούν τα χρόνια, άρα δεν έχεις ζήσει, άρα έχεις πεθάνει. Όταν είσαι λοιπόν ανδρείος, άμα αγωνίζεσαι για αυτά που πιστεύεις, πεθαίνεις με μεμιάς, όταν έχει έρθει η ώρα, όταν πράγματι πεθαίνεις.
– Ποιο στιγμιότυπο της παράστασης σας έχει αποτυπωθεί περισσότερο;
Π.Π.: Μια σημαίνουσα σκηνή είναι η στιγμή που η Ζοζεφίνα λέει στον Ντάικ: «Μπορώ να κάνω κάτι για εσένα;», και της ανταποκρίνεται: «Εδώ που βρίσκομαι δεν έχω δει κάποια γυναίκα εδώ και καιρό…», εκείνη τη στιγμή προσπαθεί να βρει έναν τρόπο, ώστε να μην φανερωθεί, να την αγκαλιάσει.
Τ.Π.: Εμένα η φράση που μου έχει μείνει από την ανάγνωση του έργου είναι το: «Δεν θα εκτελέσεις ένα όνομα, θα εκτελέσεις έναν άντρα», δηλαδή τι σημασία έχει αν με λένε Ντάικ ή κάπως αλλιώς;
– Ο στίχοι του Ρωμαίου σε ένα απόσπασμα του έργου…
Π.Π.: Ο μονόλογος του Ρωμαίου είναι το παιχνίδι που ο Ντάικ και η Ζοζεφίνα παίζανε παιδιά. Όλο το έργο και η παράσταση κινούνται σε ένα ποιητικό επίπεδο, έχει και προεκτάσεις ποιητικές, λειτουργεί μια μεταφορά.
– Η Τέχνη χρειάζεται ελευθερία ή αγάπη;
Π.Π.: Και ελευθερία και αγάπη.
Τ.Π.: Γιατί η αγάπη δεν χρειάζεται ελευθερία; Και η ελευθερία δεν χρειάζεται αγάπη;
– Σε περιόδους οικονομικές δυσχέρειας, καταρρέει η Τέχνη;
Π.Π.: Δεν θα έλεγα ότι καταρρέει, παράγεται πάντως περισσότερο η Τέχνη. Δεν ξέρω αν ισχύει για όλες τις Τέχνες, αλλά για το θέατρο ισχύει: στο τέλος, αισιοδοξώ, ότι κάτι καλό θα μείνει.
Τ.Π.: Από το να φθίνει, καλύτερα να παράγεται σε υπερθετικό βαθμό.
– Γιατί επιλέξατε να γίνετε ηθοποιός;
Π.Π.: Με πάτε πολλά χρόνια πίσω(χαχα), για μένα ήταν μια φυσιολογική εξέλιξη, θα γινόταν, δεν υπήρχε περίπτωση να μην γίνει, δεν θα το άφηνα εγώ…
– Βιώσατε άσχημες στιγμές στο θέατρο;
Κάθε δρόμος που ακολουθείς έχει υπέρ και κατά. Εγώ ήμουν 25 χρόνια στο θέατρο Τέχνης με τον Κάρολο Κουν, με ανθρώπους σπουδαίους, άξιους, ήμουν πολύ τυχερός στην ζωή μου, έμαθα θέατρο, έμαθα να δημιουργώ θέατρο.
– Μπορείτε να μας περιγράψετε το θέατρο με τρεις λέξεις;
Αμεσότητα, Λόγος και Εικόνα.
– Επηρεαστήκατε από τον πατέρα σας στην επιλογή σας να γίνετε ηθοποιός;
Τ.Π.: Στην αρχή επηρεάστηκα έτσι ώστε να μην γίνω ηθοποιός (χαχα). Οι περισσότεροι μου έλεγαν: «Κι εσύ Τάσο ηθοποιός θα γίνεις;», και τους έλεγα όχι, ποτέ, αλλά τελικά έγινα, μάλλον μου έκλεψε την ατάκα ο πατέρας μου, γιατί για μένα ήταν μονόδρομος. Όταν είπες να πει τρεις λέξεις για το θέατρο, εμένα η πρώτη που μου ήρθε στο μυαλό ήτανε «σπίτι», είναι το σπίτι μου, το θέατρο Τέχνης για μένα ήταν το σπίτι μου, η οικογένειά, τον Γιώργο Λαζάνη εγώ τον θεωρούσα παππού μου.
– Τι είναι θέατρο, σε μια αποσυναρμολόγηση των διάφορων κομματιών του;
Τ.Π.: Το θέατρο είναι ζωή…
Π.Π.: Μαζί με τις λέξεις που είπα πριν θα μπορούσα να πω τη σημαντικότερη με ένα ρήμα: Παίζω, στο θέατρο λέμε «παίζω»…
– Είναι όντως παιχνίδι το θέατρο;
Τ.Π.: Παιχνίδι είναι, αλλά είναι ένα παιχνίδι σοβαρό. Το λέω και στους μαθητές μου αυτό: τα παιδιά όταν παίζουν υπάρχουν κανόνες στο παιχνίδι, παίζουν όμως. Και λέει κάτι ο Νίτσε: «Ωριμότητα είναι να ξαναβρούμε τη σοβαρότητα, με την οποία παίζαμε όταν ήμασταν παιδιά, εγώ πιστεύω ισχύει πάρα πολύ για το θέατρο αυτό, να βρεις τη σοβαρότητα που έπαιζες όταν ήσουν παιδί, αυτό είναι το θέατρο.
Τ.Π.: Εισχωρούμε σε ένα μοναδικό σύμπαν.
– Λίγο πριν το τέλος…
Π.Π.: Είμαι ευτυχής με τα παιδιά που συνεργάζομαι, έχουμε κάνει πιστεύω μια λεπτο-δουλειά, προσπαθήσαμε ν’ αγγίξουμε το έργο στην ουσία του, επέλεξα η μορφή που θα το παρουσιάσουμε να είναι βατή, ν’ αναδειχθεί η ιστορία, να αναδειχθούν οι συγκρούσεις, να εισπράξει ο θεατής πλήρως το περιεχόμενο του έργου, και στο τέλος να είναι όλο ένα ποίημα, για εμένα αυτό είναι το σημαντικό, να έχει στοιχεία της πραγματικότητας, της ζωής, αλλά να έχει και κάτι παραπάνω, να έχει όλη την αμεσότητα της καθημερινότητας, αλλά να έχει και κάτι παραπάνω, το θέατρο αυτό είναι. Ο θεατής πρέπει να συναντάει τη ζωή του στο θέατρο και κάτι παραπάνω από τη ζωή, αυτό το παραπάνω είναι που μας γοητεύει και εμάς ως καλλιτέχνες και το κοινό που έρχεται να δει την παράσταση, μια νατουραλιστική παράσταση.
———————-
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Παντελής Παπαδόπουλος
Μετάφραση: Φάνης Γκίκας
Σκηνικά-Κουστούμια: Στέλλα Γιαπιτζέλη
Μουσική επί σκηνής: Ηλιάνα Κορέτση
Εικαστική επιμέλεια-δημιουργία αφίσας: Ελένη Παπαδοπούλου
Φωτογραφίες: Βίκυ Μπόνη
Γραφιστική επιμέλεια εισιτηρίου: Παυλίνα Μπιτζέλη
Δημόσιες σχέσεις- επικοινωνία: Άντζυ Νομικού
Παραγωγή: Μολυβένιος
Ηθοποιοί
Διευθυντής Χολτ: Σωτήρης Δούβρης
Πατήρ Ντάλυ: Τάσος Παπαδόπουλος
Τζέιμς Ντάικ: Νίκος Κουφάκης
Ζοζεφίνα Πάρις: Μελισσάνθη Ρεγκούκου
Φρουρός: Ιάκωβος Νικηφόρος
INFO
Διάρκεια παράστασης: 60’ χωρίς διάλειμμα
Τρίτη και Τετάρτη στις 21:30.
Τιμή εισιτηρίων 12€ & 7€ (μειωμένο).
Θέατρο Αλκμήνη, Αλκμήνης 8, Πετράλωνα, τηλ. 210342865