Γράφει ο Κώστας Ευαγγελάτος*
Ο Σαράντης Καραβούζης / KARAVOUSIS γεννήθηκε το 1938 στο Δήμο Ζωγράφου. Άρχισε να ζωγραφίζει από το 1957. Γνωρίστηκε τότε με τους διαπρεπείς καλλιτέχνες, Γιώργο Γουναρόπουλο, Γιάννη Τσαρούχη, Κλέαρχο Λουκόπουλο και Δημήτρη Γαλάνη.
Πρώτα μαθήματα ζωγραφικής έκανε με τον Γιώργο Μανουσάκη και συνέχισε στο Φροντιστήριο του Πάνου Σαραφιανού. Μετά από εξετάσεις εγγράφεται στην Α.Σ.Κ.Τ. και ακολουθεί το εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη από το 1959 έως το 1963. Παράλληλα σπουδάζει νωπογραφία και την βυζαντινή τεχνική των φορητών εικόνων. Εργάζεται κατά διαστήματα για τη δημιουργία θεατρικών σκηνικών με τους Γιώργο Βακαλό, Γιάννη Τσαρούχη και Γιάννη Μόραλη.
Το 1964 περιοδεύει στην Ελλάδα, για να μελετήσει την ελληνική τέχνη, ύστερα από υποτροφία που έλαβε για τα σκηνικά του στο Λαϊκό Μπαλέτο του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Το 1966 δίδαξε σχέδιο στα Κέντρα Τεχνολογικών Εφαρμογών στην Αθήνα, ενώ ένα χρόνο αργότερα συνέχισε τις σπουδές του στην École des Beaux-Arts στο Παρίσι, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης. Παράλληλα παρακολούθησε θεωρητικά μαθήματα στην École Pratique des Hautes Études και στη Σχολή του Λούβρου.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 ασχολήθηκε με τη χαρακτική, αρχικά με την ξυλογραφία, ενώ στη συνέχεια με τη χαλκογραφία και μετά το 1978 με την μεταξοτυπία και λιθογραφία καθώς και με εικονογραφήσεις καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών εκδόσεων.
Υπήρξε μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος και της Société Nationale des Beaux-Arts. Πρωτοπαρουσίασε έργα του σε ατομική έκθεση στην Ελλάδα το 1971 στην Γκαλερί «ΏΡΑ» και ακολούθησαν πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στο Παρίσι, που είχε εγκατασταθεί.
Έργα του ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Δημοτική Πινακοθήκη Ρόδου, στην Πινακοθήκη Αβέρωφ, στην Πινακοθήκη Κουβουτσάκη, στο Μουσείο Β. και Ε. Γουλανδρή στην Άνδρο, στη Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, στο Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών, στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Δελφών, στο Μουσείο Βορρέ στην Παιανία, στο Musée d’ Art Moderne στο Παρίσι, στη Bibliothèque Nationale του Παρισιού κ.α. Για την συνολική καλλιτεχνική προσφορά του έχει τιμηθεί στη Γαλλία με το βραβείο Drouant-Cartier.
Για τα έργα του έχουν γράψει αναλυτικές προσεγγίσεις σε καταλόγους εκθέσεων του οι: Δημήτρης Παπαστάμος, Νίκος Γρηγοράκης, Σοφία Καζάζη, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, Όλγα Μεντζαφού-Πολύζου, Δημ. Παυλόπουλος, Αθηνά Σχινά, Μανώλης Βλάχος, Y. Rivais και Roger Bouillot. O καθ. Στέλιος Λυδάκης αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου-λεύκωμα για τον Καραβούζη των εκ. Μέλισσα, με τίτλο «’Ενας ονειρικός κόσμος»: Η πορεία του Σαράντη Καραβούζη στη ζωγραφική παρουσιάζει παραδειγματική συνέπεια. Από τα πρώτα του βήματα καταπιάνεται με το αντικείμενο, το οποίο μεταβάλλει σε εκφραστικό σύμβολο του προσωπικού του μύθου. Και μπορεί να έχει επικρατήσει ο όρος «νεκρή φύση» για το ζωγραφικό θέμα που περιορίζεται σε παράθεση αντικειμένων, τα οποία και συναρμολογούν την εικόνα, όμως, ειδικά στον Καραβούζη, το απεικονιζόμενο αντικείμενο δεν είναι νεκρό. Μέσω της απεικόνισης ζωντανεύει, αποκτά ενεργητική υπόσταση, φορτίζεται με εκφραστική δύναμη, διαμορφώνοντας έτσι και επηρεάζοντας τον χώρο μέσα στον οποίο κυριαρχεί.
Για πρώτη φορά είδα έργα του Καραβούζη στη δεύτερη ατομική έκθεση του στην Γκαλερί ΏΡΑ το 1976. Ήταν η εποχή που άκμαζε σε μεγάλο φάσμα της εγχώριας εικαστικής σκηνής ο «μαγικός ρεαλισμός».
Αυτός ο νεωτερικός και ιδιότυπος ρεαλισμός συγγένευε με την μεταφυσική ζωγραφική του Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, τα αντικείμενα των νεκρών φύσεων του Τζόρτζιο Μοράντι αλλά και τα υπερρεαλιστικά πρότυπα των κορυφαίων του είδους Σαλβατόρ Νταλί, Μαξ Έρνστ και Ρενέ Μαγκρίτ που επηρέασαν ως ένα βαθμό αρκετούς νεοέλληνες δημιουργούς της γενιάς του Καραβούζη και κατεξοχήν τον ίδιο, ο οποίος αξιοποίησε όλα τα διδάγματα της pittura metafisika / μεταφυσικής ζωγραφικής.
Η γνωριμία μας όμως έγινε μετά μια δεκαετία, σε ένα ενδιάμεσο ταξίδι του από το Παρίσι στην Αθήνα. Συναντηθήκαμε στο γραφείο του περιοδικού «Συλλογές» του εκδότη Αργύρη Βουρνά. Αναπτύχθηκε μεταξύ μας αμοιβαία βαθιά εκτίμηση και θαυμασμός. Έκτοτε σε κάθε του ταξίδι στην Αθήνα με επισκεπτόταν στο Art Studio EST και μου είχε δώσει διευθύνσεις σημαντικών Ελληνογάλλων καλλιτεχνών και διανοουμένων, ώστε να τους ενημερώνω για τις εικαστικές μου δράσεις.
Το 1986 και το 1987 συμμετείχε σε δύο ομαδικές εκθέσεις που επιμελήθηκα στην Γκαλερί Dada στην Αθήνα, με θέμα «Το Ελληνικό τοπίο» και «Σύγχρονες ζωγραφικές Απόψεις της Αθήνας». Έκτοτε μέχρι την αποδημία του το 2011 είχαμε διαρκή επικοινωνία και είδα όλες τις σημαντικές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις του στην Αθήνα με ζωγραφικά, χαρακτικά και έργα μικρογλυπτικής, με την οποία επίσης είχε ασχοληθεί. Το 2018 διοργανώθηκε παρουσίαση έργων του στην Δημοτική Πινακοθήκη του Δήμου Ζωγράφου, παράλληλα με έργα της συζύγου του, της γνωστής Κύπριας εικαστικού Γιούλικας Λακερίδου, με την οποία μοίραζαν το χρόνο διαμονής τους ανάμεσα στην Αθήνα και στο Παρίσι.
Από την αρχή της πορείας του Σαράντη Καραβούζη είναι εμφανής η τάση του για περιεκτική συνθετική λιτότητα, η αξιοποίηση των απλών καθημερινών χρηστικών αντικειμένων και η ποιητική ανάπτυξη διαχρονικών μοτίβων της ελληνικής παράδοσης και του αρχαιολογικού τοπίου με ρεαλιστική γραφή.
Τα περιγράμματα, η σχέση φωτός και σκιάς, η ελλειπτική διαγραφή των μορφών και οι χρωματικές ποιότητες είναι ενδεικτικές στο ποικίλο φάσμα των έργων του ανάλογα με τις θεματογραφικές του περιόδους. Αξιοσημείωτη είναι και η ώριμη μετάβαση του από τις αρχικές ολιγοχρωματικές τονικότητες που είχαν οι φόρμες του με αντικείμενα σε πιο θερμές χρωματικές συσχετίσεις των συνθετικών στοιχείων. Τις σιωπηλές και ονειρικές ιστορίες του απαρτίζουν αρχαϊκές παρουσίες γλυπτικών μορφών και ιερών αναθημάτων, εν μέσω σμιλεμένων σπαραγμάτων σε αρχαιολογικούς τόπους.
Στις ύστερες συνθέσεις του, με θύρες, γυμνές μορφές και παραβάν από «μεταφυσικές» πτυχώσεις κυριαρχούν έντονα χρώματα πηγαίας αισιοδοξίας και ρυθμικής απόδοσης.
*Ο Κώστας Ευαγγελάτος είναι Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης.
