Ο ακριβότερος πίνακας του κόσμου, ο “Σωτήρας του Κόσμου” του Λεονάρντο Ντα Βίντσι θα κάνει επισήμως το ντεμπούτο του στις 18 Σεπτεμβρίου στο παράρτημα του μουσείου του Λούβρου στο Αμπου Ντάμπι.
Το έργο – από τα ελάχιστα σωζόμενα του κορυφαίου αναγεννησιακού καλλιτέχνη – πωλήθηκε προς 450 εκατ. δολάρια τον περασμένο Νοέμβριο σε δημοπρασία του οίκου Κρίστις.
Αν και οι φήμες ήθελαν ως νέο ιδιοκτήτη το τμήμα Πολιτισμού και Τουρισμού των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η επιβεβαίωση ακολούθησε μετά από συνεχόμενα δημοσιεύματα στον Τύπο, μερικές μέρες μετά τη δημοπρασία.
Αφού ολοκληρωθούν τα αποκαλυπτήρια του Σωτήρα του Κόσμου στο μουσείο του Αμπου Ντάμπι, προγραμματίζεται η μεταφορά του στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι ώστε να φιλοξενηθεί σε έκθεση για τα 500 χρόνια από τον θάνατο του δημιουργού του (Οκτώβριος 2019-Φεβρουάριος 2020).
Η συγκεκριμένη κίνηση αναμένεται να εκτοξεύσει την προσέλευση κοινού στο γαλλικό μουσείο, το οποίο είναι το πρώτο σε επισκεψιμότητα παγκοσμίως, με το 80% των φιλότεχνων που το επισκέπτονται να έχει ως κίνητρο μια συνάντηση με τη Μόνα Λίζα, έργο επίσης του Λεονάρντο Ντα Βίντσι.
Αν ο Ντέιβιντ Μπόουι μπορεί να κυκλοφορεί δίσκους μετά τον θάνατό του και ο Μαρκ Μόρις να ετοιμάζει τις χορογραφίες που θα παρουσιάσει η ομάδα του όταν εκείνος θα έχει πεθάνει, γιατί να μην μπορούν και τα ιδρύματα που διαχειρίζονται την κληρονομιά καλλιτεχνών όπως ο Ογκίστ Ροντέν ή ο Κονσταντίν Μπρανκούζι να διαθέτουν στην αγορά έργα τους τα οποία δεν είχαν μπει στην τελική διαδικασία παραγωγής όσο εκείνοι βρίσκονταν εν ζωή;
Τα ίδια τα ιδρύματα έχουν ήδη δώσει απάντηση στο ερώτημα και μάλιστα καταφατική. Η συζήτηση ωστόσο που γεννάται σχετικά με το εάν επιτρέπεται και πώς τελικά θα παραχθεί η μεταθανάτια δουλειά ενός καλλιτέχνη φαίνεται να γίνεται ιδιαιτέρως επίκαιρη, καθώς μια ομάδα σπουδαίων καλλιτεχνών πλησιάζει την ηλικία των 70, των 80 ή ακόμη και των 100 ετών με αποτέλεσμα τόσο οι ίδιοι όσο και το περιβάλλον τους να αναζητούν τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να διατηρήσουν και να ενισχύσουν την κληρονομιά τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται με όρους αγοράς.
Το φλέγον ερώτημα για τους ζώντες καλλιτέχνες είναι αν θα πρέπει να παράγονται έργα μετά τον θάνατό τους από τα καλούπια που έχουν αφήσει για παράδειγμα ή αν θα πρέπει να ολοκληρώνονται τα ημίεργα τους βάσει των σημειώσεων τους.
Πνευματικά δικαιώματα ή επιθυμία;
Η Λορέτα Βίρτενμπεργκ, ιδρυτική διευθύντρια του Ινστιτούτου για τα Ιδρύματα Καλλιτεχνών και συν-συγγραφέας του βιβλίου «Το ίδρυμα του καλλιτέχνη: ένα εγχειρίδιο για καλλιτέχνες, εκτελεστές και κληρονόμους» υποστηρίζει ότι για όσους δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή η απόφαση που πρέπει να ληφθεί «δεν είναι βάσει των πνευματικών δικαιωμάτων ή των όρων της αγοράς, αλλά βάσει των επιθυμιών του ίδιου του εικαστικού».
Κι αν ο δημιουργός ενός από τα διασημότερα φιλιά στην Ιστορία της τέχνης, ο Ογκίστ Ροντέν, είχε ξεκαθαρίσει την πρόθεσή του ότι από τα καλούπια των έργων του μπορούν να παράγονται έργα τόσο για την αγορά όσο και το μουσείο που φέρει το όνομά του στο Παρίσι, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που η κατάσταση δεν είναι διόλου σαφής. «Η προστασία της αγοράς των έργων του καλλιτέχνη είναι εξίσου σημαντική με την προστασία της κληρονομιάς του», επεσήμανε η σύμβουλος τέχνης Μέγκαν Φοξ Κέλι στο συνέδριο επιχειρηματιών περί την τέχνη στη Νέα Υόρκη. «Οι φιλοδοξίες και οι ελπίδες των ιδρυμάτων και των κληρονόμων είναι απολύτως συνδεδεμένες με το ποσοστό των πωλήσεων, το επίπεδο των τιμών, τα τεκταινόμενα στις δημοπρασίες, την παρουσία έργων σε μουσειακές συλλογές και τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων».
Πικάσο και Γουόρχολ
Η ξαφνική είσοδος μεταθανάτιων έργων τέχνης μπορεί να επιβραδύνει την ανοδική πορεία των τιμών. Παρεξήγηση ωστόσο αποτελεί εν γένει η θεωρία ότι όσο λιγότερα έργα ενός καλλιτέχνη κυκλοφορούν στην αγορά τόσο πιο υψηλά διατηρούνται οι τιμές τους, εκτιμούν έμπειροι γκαλερίστες και φέρνουν ως παράδειγμα παραγωγικότατους και συνάμα πανάκριβους δημιουργούς όπως ο Πικάσο ή ο Γουόρχολ.
Πολλά ιδρύματα διατείνονται ότι δεν υπάρχει απόκλιση στις τιμές ανάμεσα στα έργα που ο καλλιτέχνης δημιούργησε όσο ζούσε με εκείνα που ολοκληρώθηκαν μετά τον θάνατό του παρά το γεγονός ότι τα πρώτα συνήθως συνοδεύονται από πιστοποιητικά υπογεγραμμένα από τους ίδιους τους δημιουργούς, ενώ τα δεύτερα από έγγραφα γνησιότητας που υπογράφουν οι κληρονόμοι.
Ωστόσο η Λορέτα Βίρτενμπεργκ διαπιστώνει ότι ασχέτως με τις δηλώσεις των ιδρυμάτων οι παρατηρήσεις στην αγορά δείχνουν απόκλιση στις τιμές που μπορεί να ξεπεράσει το 30% ανάμεσα στις δύο κατηγορίες έργων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα γλυπτά του Κονσταντίν Μπρανκούζι. Η συντριπτική πλειονότητα εκείνων που δημιούργησε όσο ζούσε βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία με αποτέλεσμα όταν κάποιο εξ αυτών βγει στην αγορά να είναι περιζήτητο και κατά συνέπεια πανάκριβο.
Τα έργα του στις δημοπρασίες του 2017 κυμάνθηκαν μεταξύ 57 και 71 εκατ. δολαρίων, ενώ οι γκαλερί που διακινούν έργα που χυτεύτηκαν μετά τον θάνατό του δεν τα διαθέτουν για διψήφιο αριθμό εκατομμυρίων.
Οι χαμηλές τιμές των συγκεκριμένων έργων ωστόσο αποδεικνύονται θείο δώρο για μουσεία που έχουν περιορισμένα οικονομικά, καθώς τους επιτρέπουν να αγοράσουν έργα καλλιτεχνών τα οποία διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να εντάξουν στις συλλογές τους. Το γεγονός αυτό αποβαίνει προς όφελος και των κληρονόμων διότι όσο περισσότερα μουσεία και ιδρύματα έχουν έργα του καλλιτέχνη του οποίου τα δικαιώματα διαχειρίζονται τόσο περισσότερο διευρύνεται το κοινό του και ενισχύεται η κληρονομιά του.
Η διάθεση μεταθανάτιων έργων ενέχει κι έναν ακόμη κίνδυνο, που αφορά στη δευτερογενή αγορά καθώς υπάρχουν συλλέκτες που είτε επί τούτου, είτε από αδιαφορία ενδέχεται να παραλείψουν σε μια ενδεχόμενη μεταπώληση του έργου να αναφέρουν ότι η χύτευση έγινε μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη.
Η αλήθεια…
Αρκετοί ωστόσο είναι εκείνοι που εντέλει επισημαίνουν ότι ένα έργο που δεν έχει περάσει από το χέρι του δημιουργού του θα πρέπει να θεωρείται μάλλον ως πολλαπλό και όχι ως αυθεντικό έργο τέχνης. Κι αυτό διότι ακόμη και στις περιπτώσεις που όσο εκείνος ζούσε εξέδιδε μια σειρά με περισσότερα του ενός αντίτυπα κι εκεί έβαζε την προσωπική του σφραγίδα και είχε ο ίδιος την επιμέλεια του. Κατά συνέπεια το μεταθανάτιο έργο δεν το θεωρούν ίσης καλλιτεχνικής αξίας με εκείνο που ο καλλιτέχνης έφτιαξε όσο ζούσε.
Οπου κι αν βρίσκεται η αλήθεια, όπως όλα δείχνουν, προς το παρόν την πιο ισχυρή θέση κατέχουν οι νόμοι της αγοράς. Κι είναι εκείνοι που θα αναγκάζουν – για όσο το απαιτούν οι ανάγκες τους – τους καλλιτέχνες να παράγουν έργα είτε έχουν βρει καταφύγιο στον παράδεισο είτε καίγονται στο πυρ το εξώτερο.
Μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση και την «εγκαθίδρυση» της εκάστοτε κυβέρνησης-συντεχνίας- καλλιεργείται συστηματικά μία πλασματική αισιοδοξία που στόχο έχει, ως φαίνεται, την χειραγώγηση και την καθοδήγηση των μαζών σε μία συμβιβαστική λύση υποταγής.
Η “ιδεολογική” ηγεμονία για να επιβιώσει πρέπει να συμβιώσει υποτακτικά με τον κατακτητικό της ρόλο. Τα μεγαλοφάνταστα όνειρα μοιραία πρέπει να αφοπλιστούν μέσα από ψευδεπίγραφα σχέδια που ανακοινώνονται με κάθε επισημότητα. Ο κυνισμός δεν έχει όρια! Τώρα το “όραμα” επανέρχεται σαν ένδυμα περισσότερο για να καλύψει την γύμνια του “σαλταδόρου” και λιγότερο την ορθή εφαρμογή των όσων είχαν υποσχεθεί. Η αλλοτρίωση της ιδεολογικής “ομοσπονδίας” που διαφαίνεται να βρίσκει απήχηση μόνο στους πολιτικά δικούς της “εξαρτημένους” οπαδούς καταφεύγει στο ραγιαδισμό και την αλλοτρίωση συνειδήσεων.
Η αλλοτρίωση της ιδεολογικής “ομοσπονδίας” που διαφαίνεται να βρίσκει απήχηση μόνο στους πολιτικά δικούς της “εξαρτημένους” οπαδούς καταφεύγει στο ραγιαδισμό και την αλλοτρίωση συνειδήσεων
Για να επιτευχθεί το αποτέλεσμα επιστρέφουν στο παρελθόν που ισχυρίζονταν ως τώρα ότι ήταν η πηγή του κακού. Καινούριες φυσιογνωμίες στον πολιτικό χάρτη χρησιμοποιώντας την υπερβολή κρατούν κλειστά τα βιβλία του προοδευτισμού. Σαν να μην γύρισε ούτε μία σελίδα όλα σου θυμίζουν το παλιό, αυτό δηλαδή που κατηγορούσαν ως τώρα και ευαγγελίζονταν ότι θα ήταν το πρώτο που θα άλλαζαν σαν έρθουν στην εξουσία.
Δοθήσης της αφορμής ξαναγράφονται καινούργια συνθήματα και θα σπείρουν μίσος. “Θα” εφαρμόσουν τον νόμο για να διώξουν υποτιθέμενους εξωμότες του Ελληνισμού. Εδώ καταλύεται το έθνος μέσα από την άκρατο πατριδοκαπηλία κι ο καινούριος “ηγήτορας” σε άρμα περίλαμπρος ως άλλος Καίσαρας κομπάζει για τα δήθεν ευφάνταστα επιτεύγματά του.
Γνωρίζει όμως ότι οι ψευτο-παπικές τους υποσχέσεις που μετέτρεψαν την ανάγκη σε ελπίδα δημιουργούν ραγιαδισμό και η επιβίωσή του βασίζεται στον προσηλυτισμό δια της επαγγελματικής αμοιβής. Εκεί ο νεοφώτιστος (κομματικός στρατιώτης) από σερνόμενος αισθάνεται να αποτελεί τμήμα της υποτιθέμενης αλλαγής (βολεύτηκε) και ίπταται στα σύννεφα ενώ συγχρόνως αντιμάχεται με λύσσα για όσα περί “δικαίου” και “αξιοκρατίας” αγωνιζόταν ως τώρα.
Μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση οι νικητές ανοίγουν ορύγματα και τάφρους. Κανένα σημάδι προς τα μπρός κανένα αισιόδοξο βήμα στο άμεσο μέλλον. Όλα έχουν ορίζοντα το απώτερο μέλλον δηλαδή τότε που οι ίδιοι θα έχουν πάρει των ομματιών τους. Ο “εχθρός” βρίσκεται στα πεδία του Βατερλό . Εδώ τον κατατρόπωσε ο λαός! Εδώ στα μετόπισθεν επιστρέφει και η κυβέρνηση και ασχολείται με την νίκη. Η πρόοδος δεν έχει χρόνο να πορευτεί και η σπιρτάδα των “αγώνων” της σταμάτησε στο χαράκωμα. Οι ψεύτικες υποσχέσεις φοβίζουν τα βήματα.
Η αλήθεια κατρακυλά στην τάφρο. Η οπισθοδρόμηση, τους συντηρεί, τους προστατεύει. Ο υποσκελισμός τους έφερε ίλιγγο κι ο δρόμος χάνεται. Η αλαζονεία γένος θηλυκό γεννά μύρια κακά που έρχονται σαν άνεμος και μπάζουν από παντού. Για να προστατευτεί ο «ηγήτορας» πρέπει να κλειστεί στα ανάκτορα της αυτοκρατορικής του απαγορευμένης πόλης. Εκεί πίσω από τ’ απροσπεραστα τοίχοι δεν φτάνουν οι ιαχές των αδικημένων της χώρας ούτε οι αγώνες τους. Εδώ ξεκομμένος από τον λαό που τον ανέδειξε κάνει αριθμητικούς υπολογισμούς και αναδύει μέσα από την τέφρα των πράξεών του μυθικούς φοίνικες.
Στην απαγορευμένη πόλη δεν θα μείνει κανείς τους. Δυστυχώς στα δύσκολα ο “ηγεμόνας” αφήνεται μόνος του
Οι «ευνούχοι» ο ένας μετά τον άλλον εγκαταλείπουν το άρμα για να πάρουν θέσεις προσαρμόζοντας τακτική επιβίωσης κι ο ιστορικός όπως πάντα κάνει τους δικούς του υπολογισμούς για το καντήλι του μέλλοντος. Στην απαγορευμένη πόλη δεν θα μείνει κανείς τους. Δυστυχώς στα δύσκολα ο “ηγεμόνας” αφήνεται μόνος του. Το μόνο που απέμεινε είναι μια γλυκόπικρη γεύση της άλλοτε εξουσίας και η τάφρος που ανοίχτηκε μπροστά από τα πελώρια τείχη που υψώθηκαν.
Οι φράχτες στερήσανε την προκοπή από τον τόπο. Το δίκαιο του “ισχυρού” εξανεμίστηκε και η γύρη της αλλαγής περιφέρεται στην ατμόσφαιρα κατά πως τη φυσάει ο άνεμος. Η απατημένη εργάτρια μέλισσα ως πότε θα ανέχεται να την εξαπατούν; Η εσωτερική της ανόρθωση πότε θα επιτευχθεί;
Το παλιρροϊκό ρεύμα που αναταράσσει κάθε φαινομενικά ήρεμο όπου να’ ναι θα φτάσει και οι ηγεμόνες πήραν θέση προς μάχη να σε εκμεταλλευτούν για μία ακόμα φορά. Δρακοσπαρμένε άνθρωπε, εσύ πάλι θα κληθείς σηκώσεις το βάρος τους;
Ο Νίκος Καλογερόπουλος (1952 – ) είναι Έλληνας ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος, ποιητής και τραγουδοποιός. Είναι περισσότερο γνωστός για τον πρωταγωνιστικό του ρόλο, στη βραβευμένη ταινία Λούφα και παραλλαγή (1984), στην οποία κέρδισε και το βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Πρωτίστως, είχε συμμετάσχει και στην ταινία Μάθε παιδί μου γράμματα, μέσω της οποίας βραβεύτηκε με το βραβείο Β΄ Ανδρικού Ρόλου, στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Κατόπιν ακολούθησαν κι άλλα.
Πέρα από τον κινηματογράφο, έχει συμμετάσχει και στην τηλεόραση, στη γνωστή σειρά Ο Χριστός ξανασταυρώνεται. Ενώ έχει κυκλοφορήσει και δυο ποιητικές συλλογές (1981 και 1991). Επίσης, έχει γράψει θεατρικά έργα, και, τέλος, το 1994, κυκλοφόρησε και δίσκο, ονόματι “Τα δέοντα”.
Μετά την ταινία αυτή, συμμετείχε στην ταινία «Άρπα Colla» (1982). To 1983, ακολούθησε άλλη μία επιτυχημένη του ερμηνεία στην ταινία «Ρεμπέτικο», μέσω της οποίας βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης με το Βραβείο της Εξαιρετικής Ερμηνείας.
Το 1984, έκανε μία από τις πιο γνωστές του ταινίες, το «Λούφα και παραλλαγή», στον ρόλο ενός φαντάρου, του Γιάννη Παπαδόπουλου. Από την ερμηνεία του αυτή κέρδισε το βραβείο Α΄ Ανδρικού Ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Μετά από μερικές ακόμα ταινία υπήρξε μία παύση στην κινηματογραφική του καριέρα 2010 έως σήμερα.
Κατόπιν, μέσα στο 00′ ακολούθησαν μερικές ακόμα ταινίες, μέχρι το 2011, όπου υπέγραψε τη σκηνοθεσία στην ταινία «Οι ιππείς της Πύλου», στην οποία έγραψε και το σενάριο, τη μουσική αλλά και συμμετείχε και ως ηθοποιός. Αυτό ήταν το σκηνοθετικό του ντεμπούτο σε ταινία. Την αμέσως επόμενη χρονιά συμμετείχε σε ένα ντοκιμαντέρ για την Κατερίνα Γώγου, με όνομα «Κατερίνα Γώγου: Για την αποκατάσταση του μαύρου».
O Nίκος-Γιώργος Παπουτσίδης ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Υπήρξε διπλωματούχο μέλος της Ένωσης Αρχιτεκτόνων και Σχεδιαστών Περιβάλλοντος της Αγγλίας, όπου τιμήθηκε με το βραβείο Μινέρβα.
Επινόησε το Σιδηρογράφημα, είδος τέχνης όπου η ζωγραφική και η γλυπτική παρουσιάζουν ενιαίο έργο πάνω σε λαμαρίνα.
Έχει σχεδιάσει είδη γραμμάτων και συνθέσεις με λέξεις και έχει γράψει Οπτική Ποίηση.
Δημιούργησε το “Ποίημα Αντικείμενο”, είδος τέχνης στο οποίο εικόνα και λόγος αλληλοσυμπληρώνονται.
Φιλοτέχνησε μετάλλια, βραβεία, κοσμήματα, εξώφυλλα δίσκων, αφίσες και υπαίθρια λάβαρα.
Έχει συνεργαστεί με τον Πολιτισμικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων (1997-1998-1999-2002-2003), το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (2000) και το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών “Ε.Βενιζέλος” (2002).
Κατά καιρούς δημοσιεύει διηγήματα και άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες.
Γλυπτά έργα του βρίσκονται στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων (1997), στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος – ACGart (1997, 2007, 2009), στα γραφεία της ABSOLUT COMPANY, Στοκχόλμη (1999), στο Πολιτιστικό Κέντρο “Μελίνα” (2000), στο Δημαρχιακό Μέγαρο Αθηνών (2003) , στο ΚΑΤ Κηφισιάς (2003), στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων (2008), στον πολυχώρο πολιτισμού Αθηναΐς (2010), στο Copelouzos Family Art Museum (2012), στο Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου (2013), στην πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Αθήνα (2013) και σε ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Μόνιμα υπαίθρια γλυπτά του υπάρχουν στην Τεχνόπολη-Γκάζι (1999), στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς (2001) , στην Ιθάκη (2001), σε πλατεία του Δήμου Κηφισιάς (2003), στο Ηρώον του Δήμου Παλαιού Φαλήρου (2005), στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών (2007), σε κεντρικά σημεία της πόλης της Ρόδου (2008), στο Copelouzos Family Art Museum (2012) και στην αφετηρία του Μαραθωνίου Δρόμου (2013). Α
Ατομικέςεκθέσεις 1992 Γκαλερί La Hune Brenner, Παρίσι
1993 Γκαλερί Titanium, Αθήνα. “Η Ποίηση του Αντικειμένου”
1995 Γκαλερί La Hune Brenner, Παρίσι
1996 Γκαλερί Titanium, Αθήνα. “Ηρθαν”
1997 Γκαλερί Aδάμ, Αθήνα. “Γλυπτική-Αντικείμενα Τέχνης”
1998 Αίθουσα Σκουφά, Αθήνα. “Σιδερένιος Κήπος”
1999 Τεχνόπολις-Γκάζι, Αθήνα. “Ταξίδι με την Κιβωτό”
2000 Αίθουσα Tέχνης Κιβωτός, Aθήνα. “Σιδερένια Ανάγλυφα”
2002 Πολιτιστικό Κέντρο Δ. Αθηναίων “Μελίνα”, Αθήνα. “Χαίρε, ο έπαινος του Αθλητή”
2003 Γκαλερί Aδάμ, Αθήνα. “Χαίρε Πόλις – Γλυπτά σε κλίμακα”
2005 Κέντρο Πολιτισμού και Άθλησης Δ. Παλαιού Φαλήρου, Παλαιό Φάληρο. “Ιωστεφή Γλυπτά”
2005 Γκαλερί Aδάμ, Αθήνα. “Δρακοσυλλέκτης”
2007 Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα. “Γλυπτά περίοπτα επιλεγμένα για το Περιστύλιο”
2008 Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης, Ρόδος. “Δράκοι, Άστρα και ένα Κάστρο”
2010 Πολυχώρος Πολιτισμού Αθηναΐς, Αθήνα. “Χρώμα και Σίδερο, 1990-2010 ”
2011 Γκαλερί Aδάμ, Αθήνα. “Ζωγραφική – Γλυπτική”
2013 Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου, Μαραθώνας Αττικής. “Μαραθώνιο Σύμπαν”
2013 Πρεσβεία της Ιαπωνίας στην Αθήνα. “Star Dragon”
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1996 Δεκέμβριος Εικαστικός στολισμός και εγκατάσταση στην οδό Ακαδημίας
1997 Απρίλιος Εικαστικός στολισμός της Πλατείας Συντάγματος με σύμβολα και λάβαρα
1997 Μάιος Εικαστικός στολισμός της Γιορτής Βιβλίου στο Πεδίον του Άρεως
1998 Απρίλιος Μεγάλο λάβαρο – Εγκατάσταση στο Σύνταγμα με τίτλο “Αθηναϊκό Όν”
2014 Μάιος Έκθεση παρουσία 22 υπουργών Ευρωπαϊκής Ενώσεως στις εγκαταστάσεις της APIVITA, Μαρκόπουλο Αττικής
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
1984 «Ο Πτεροφόρος». Ποίηση με εξώφυλλο και εικονογράφηση του Γιάννη Τσαρούχη, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα.
1987 «Αναρθρών α όπωπε». Οπτική ποίηση σε 24 άδετα μονόφυλλα, εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα.
1989 «Το Ποίημα – Αντικείμενο». Γράμματα, λέξεις, ποιήματα, Εκδόσεις Τέχνης Βουρκαριανή, Αθήνα.
1991 «Το βλέμμα των Καρυάτιδων». Φωτογραφικό ντοκουμέντο του Νίκου Γιώργου Παπουτσίδη για την τελευταία σκηνογραφική δουλειά του Γιάννη Τσαρούχη, εκδόσεις Αδάμ, Αθήνα.
1994 «Το μαγικό Τετράδιο και οι Ζωγραφιές του». Ποίηση με εξώφυλλο και εικονογράφηση του Γιάννη Τσαρούχη, εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
1999 «Νίκος Γιώργος Παπουτσίδης». Λεύκωμα με φωτογραφίες έργων φιλοτεχνημένων την περίοδο 1990 – 1999, εκδόσεις Νηρέας, Αθήνα.
2002 «Χαίρε, ο έπαινος του αθλητή». Έκδοση του Πολιτισμικού Οργανισμού Δήμου Αθηναίων.
2008 «Δράκοι, Άστρα και ένα Κάστρο». Έκδοση του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης Δήμου Ροδίων.
– Θωμά, δεν έχεις κάποιον εικαστικό στην οικογένειά σου. Μεγάλωσες σε στρατιωτική οικογένεια, η οποία όπως αντιλαμβανόμαστε, σε ενθάρρυνε συναισθηματικά στη ζωγραφική. Πως πήρες την απόφαση να ασχοληθείς επαγγελματικά μ αυτό.
Η μητέρα μου ζωγράφιζε μέχρι την ηλικία των 17 μου, με κάρβουνο. Από την άλλη ο Πατέρας μου ήταν στρατιωτικός, στο επάγγελμα. Τα άρβυλα τα άφηνε έξω από την πόρτα του σπιτιού, όπως και τη δουλειά του. Στο σπίτι ηχογραφούσε μουσικές. Προσωπικά δε πήρα αποφάσεις για τα επαγγέλματα που έκανα. Δούλευα για να είμαι άνετος. ‘Oμως στη ζωγραφική είδα εμένα. ‘Εσφιξα το πνεύμα και είδα πάλι. Δουλεύω για τον άνθρωπο. Oχι για το άτομο μόνο και τη κοινωνία. Αν αυτό θεωρείται επάγγελμα. (γέλιο)
– Πόσο εύκολο είναι για έναν καλλιτέχνη, που δεν κατάγεται από καλλιτεχνική οικογένεια ή δεν είναι δικτυωμένος να διαπρέψει και να ξεχωρίσει επαγγελματικά στο χώρο της τέχνης;
Το να εξηγήσω πόσο δύσκολο ή εύκολο, είναι αδύνατο. Είναι λαϊκισμός. Είναι φωνές άλλων που γκρινιάζουν για τα “μέσα” και τους γνωστούς των γνωστών. Πιστεύω στο έργο. Πιστεύω ότι η Τέχνη θα κρίνει το έργο. Η “δικτάτωρ” τέχνη, αυτή η εταίρα του ολοκληρωτισμού που δε σε αφήνει πιο πάνω από το ένστικτο σου, αυτή που σου λέει τι θα κάνεις, που θα πας και μέχρι εκεί θα φτάσεις. Η τέχνη είναι ένστικτο. Όταν πεινάς πας να φας. Όταν νυστάζεις, πέφτεις για ύπνο. ‘Eτσι είναι η τέχνη. Η τέχνη δεν είναι δημοκρατική, γιατί δεν είναι ο μέσος όρος. Η τέχνη δεν είναι αναρχική γιατί ο δαρβινισμός δεν υφίσταται στο σώμα της!
– Σπούδασες φωτογραφία στο πανεπιστήμιο του Derby στη Μ. Βρετανία και μεταπτυχιακές σπουδές στο Βερολίνο, Γερμανία. Συμμετείχες σε κινηματογραφικές πρεμιέρες, σε μικρού μήκους ντοκιμαντέρ. Πόσο σε βοήθησαν οι σπουδές αυτές να δεις τη ζωγραφική από άλλο πρίσμα;
Πριν τις σπουδές μου στο εξωτερικό, σε ηλικία 16 ετών, μαθήτευσα για δύο χρόνια στο εργαστήρι του Νίκου Στέφου. Αφού πήρα το πτυχίο μου στη Φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο του Ντέρμπι στη Μεγάλη Βρετανία, μεταφέρθηκα στο Βερολίνο για μεταπτυχιακές σπουδές, όπου παρακολούθησα σεμινάρια σημειολογίας και αστικοποίησης της εικόνας. Η φωτοτεχνία της φωτογραφίας για δημιουργία εικόνας με ώθησε να επιστρέψω στο “μέσον” Ζωγραφική. Όπως και η ψηφιακή εποχή έπαιξε μεγάλο ρόλο στο να με λιγώσει με το πώς χρησιμοποιείται το “μέσον” Φωτογραφία. Το πνεύμα μου λιγώθηκε σα δίποδος σκύλος από τη κρεατομηχανή της ψηφιακής εικόνας. Όμως χρησιμοποιώ την στατική ή κινούμενη εικόνα για τη παρουσίαση της ζωγραφικής μου στο ευρύ κοινό, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στον καθένα να ενημερώνετε για τη πορεία μου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Kινηματογραφικά παραδείγματα οι αναγνώστες θα βρουν στο ονομαστικό κανάλι μου στην ιστοσελίδα του www.vimeo.com https://vimeo.com/user5571002
– Έχεις εργασθεί ως καθηγητής σημειολογίας σε Τμήμα Φωτογραφίας και ως δάσκαλος καλλιτεχνικών. Θεωρείς ότι η διδασκαλία περιορίζει τον δημιουργό;
Η διδασκαλία δεν περιορίζεται σε τέσσερις τοίχους. Να διδάσκεις και να ζωγραφίζεις είναι φύση αδύνατον. Φυσικά και υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που το πράττουν. Πιστεύω, ότι όταν ζωγραφίζεις και διδάσκεις, είναι σαν να ζωγραφίζεις δύο φορές ή να διδάσκεις δύο φορές. Είναι αδύνατο να αφιερωθείς ολοκληρωτικά σε ένα από τα δύο, αν πράττεις και τα δύο συνάμα. Να διδάσκεις περιοδικά, σε βάθος χρόνου είναι εφικτό.
– Οργάνωσες, κατά τέτοιο τρόπο, την εμπειρική σου φιλοσοφία, έτσι ώστε να δημιουργήσεις έργα αντίθετα με κάθε κλισέ, άναρχα αλλά με ηθικές αρχές. Ποιες είναι οι επιρροές που έχεις δεχθεί;
Όπως προείπα η τέχνη δεν είναι άναρχη, γιατί ο δαρβινισμός δεν υπάρχει στο σώμα της…Όσο για την ηθική μου συμμετρία, μπορώ να πω ότι προφυλάσσει την παιδική ηλικία μου, από την αναγκαιότητα της ωρίμανσης, που είναι φυσική μέριμνα του καθενός. Επιρροές εκτρέφω από το νέο-ιμπρεσιονισμό και τον εξπρεσιονισμό όπως σημειώνει ο Mανώλης Πεταλάς.
– Βλέποντας τα έργα σου, ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια δημιουργική παιδική ψυχή. Πιστεύεις, ότι αυτό θα αλλάξει όταν επέλθει η ωριμότητα ή ότι ο καλλιτέχνης οφείλει να διαφυλάττει την παιδικότητά του;
Δε μπορώ να μιλήσω για ένα γενικό πρόσωπο του καλλιτέχνη, ως προς τί μπορεί να κάνει ή όχι. Η δουλειά μου προστάζει τι να κάνω και εγώ είμαι εντολοδόχος. Το έργο μου δε κρύβει cliche, αλλά δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο κόσμο διεθνώς. Θίγει ζητήματα απώλειας γεωπολιτικής σκοπιάς και υπογραμμίζει την αναγκαιότητα αυτής για να υπάρξει κατεύθυνση.
– Τελάρα στο πάτωμα ή μουσαμά στον τοίχο και λαδομπογιές!! Μίλησε μας για την τεχνοτροπία των έργων σου…
Συγκεκριμένα δουλεύω με κομμένο μουσαμά στα μέτρα μου, καρφωμένο στον τοίχο. Διαδικαστικά μόνο περνάει στο πάτωμα για κάποιο χρονικό διάστημα A, ώστε να επιστρέψει και να ολοκληρωθεί στο τοίχο, πριν το τελάρωμα και τη κορνίζα. Δουλεύω με λάδια οικοδομής, ντουκόχρωμα, με ελάχιστα λαδοπαστέλ και μελάνι. Οι επιφάνειες κατά πλειοψηφία είναι μουσαμάς (103), λινό η’ ξύλο (maple).
– Τι έννοιες θέλεις να εκφράσεις με τα έργα σου και τον τρόπο που απεικονίζεις τις σκέψεις σου σ αυτά;
Συγκεκριμένα, ζώνω πάνω στο έργο μου τη διάθεση, ότι o καταλύτης είναι η συνέπεια στη προνόηση. Απεικονίζω ένα “τιμόνι” που κρατάω και το “πλοίο” που ξέρει ότι μας έχει πάνω του. Εκφράζω τα λίγα που είναι περισσότερα από το μέτρημα. Τονίζω ότι σκοντάφτουμε ο ένας πάνω στον άλλο, ενώ ζηλεύουμε τα πουλιά που πετούν ανέγγιχτα. Εμφανίζω στοιχεία θανάτου του “δασκάλου” που αντικαταστάθηκε με την άποψη μόρφωμα.
– Δίνεις την εντύπωση ότι η ζωή σου και η τέχνη σου κινείται στα άκρα. Τι έχεις να σχολιάσεις γι αυτό;
Εγώ ήρθα, βήμα-βήμα με το μέτρο και φωνή ανάλογη. ‘Εκαιγα τη βροχή και η φύση βογκούσε, ξέρναγε πάνω μου βάσανα. Άλλοτε μου κρατούσε το χέρι, άλλοτε με κλοτσούσε στο πόδι. Αιτούμαι να δω και από την άλλη μεριά του Κεραυνού, όπως έλεγε ο Ελύτης. Σχεδόν τριάντα-πέντε χρόνια μυστήρια και Aναστάσεις. Ένα πινέλο σαν άλογο Bronco, αδάμαστο και ολοκληρωτικό. Τέρας μπροστά μου.
– Εκφράζεσαι με ενθουσιασμό μέσα από τα χρώματα και την γραμμή των έργων. Θεωρείς ότι επικοινωνείς με το κοινό σου; Στην προσπάθεια επικοινωνίας σου με τον κόσμο, πως γεφυρώνεται ο θεατής με το έργο;
– Είσαι ικανοποιημένος από τους χώρους που έχεις δείξει τη δουλειά σου ως σήμερα; Σε ποιες χώρες στο εξωτερικό έχουν εκτεθεί έργα σου;
Ευχαριστημένος είμαι με το επίπεδο συνεργασίας στους χώρους που έχω δείξει τη δουλειά μου. Αντίθετα, σε ελάχιστες περιπτώσεις δεν άφησα τον εαυτό μου να δυσαρεστηθεί από εμπορίσκους και οπορτουνιστές. Έργα μου έχουν εκτεθεί στη Γαλλία, στη Κροατία, στη Σλοβακία, στη Βοσνία και στη Νότια Κορέα. Στην Ελλάδα έργα μου έχουν εκτεθεί στην Αθήνα (Gallery Kourd), στο Βόλο (Μουσείο Τσαλαπάτα), στη Λάρισα (Μουσείο Χατζηγιάννειο), στη Ξάνθη (Gallery Ορφέως 20) και στη Καρδίτσα (Gallery F).
Φωτογραφία από το ατελιέ του εικαστικού στον Πειραιά
– Θα μπορούσες να διαμείνεις μόνιμα στο εξωτερικό και να εμπνευστείς προκειμένου να έχεις καλύτερη πρόσβαση σε εκθέσεις και galleries του εξωτερικού;
Ιδανικά είναι που ζω στη Ελλάδα, στον Πειραιά. Δουλεύω μέσα και έξω από τη χώρα. Μ’ αρέσει να ζω και να παράγω με πυρήνα τον τόπο που γεννήθηκα. Όμως αν προκύψει συνεργασία που πρέπει να διαμείνω σε χώρα του εξωτερικού, θα το έκανα όπως και στο παρελθόν, που έμενα 4 χρόνια στη Μεγάλη Βρετανία και 2 χρόνια στο Βερολίνο. Έτσι κι αλλιώς δουλεύω για τον άνθρωπο, όχι μόνο για το άτομο και τη κοινωνία.
Επίσης αυτή τη περίοδο, έργο μου εκτίθεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Seokdang στη Νότια Κορέα. Ταυτόχρονα ολοκληρώνω ένα πεζογράφημα εικονογραφημένο και μια συλλεκτική σειρά κρασιών του A.Potsios, περιορισμένης έκδοσης, με επιλεγμένα έργα μου στην ετικέτα.
Το έργο του Γάλλου ηθοποιού της Comédie Française, σκηνοθέτη και συγγραφέα Γκιγιώμ Γκαλιέν αναφέρεται στην ιστορία ενός αγοριού που του αποδόθηκε μια σεξουαλική ταυτότητα προτού καν το ίδιο προλάβει να την ανακαλύψει. Είναι μία εσωτερική αναδρομή με πολλά βιωματικά στοιχεία, όπου το κωμικό εναλλάσσεται με το δραματικό, η συγκίνηση με την μίμηση, η ανάμνηση με την παρωδία.
Ο Γκυγιώμ είναι ένας ηθοποιός που γράφει και ερμηνεύει έναν μονόλογο με πολλούς ρόλους, τον εαυτό του, την μητέρα του, την γιαγιά του, έναν ψυχίατρο, έναν άραβα σκηνοθέτη και όλους εκείνους που καθόρισαν την πορεία προς την ενηλικίωση και την αυτοσυνειδησία του.
Ξεκαρδιστικός όσο και σπαρακτικός ο Γκαλιέν, αλλά σε κάθε περίπτωση ευφυής διατηρώντας ταυτόχρονα μια ελαφρότητα που δεν γίνεται ποτέ ρηχή, εισέρχεται σε μια «δύσκολη» περιοχή που έχει να κάνει με τα κοινωνικά στερεότυπα, την αναζήτηση της ταυτότητας φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού μέσα σε ένα πέλαγος προκαταλήψεων και ταμπού, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της μάνας.
Η κινηματογραφική μεταφορά του έργου σάρωσε τα βραβεία Σεζάρ.
Η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε τον Γενάρη του 2018 στο θέατρο Αλκμήνη.
Στο χώρο της Γαλλικής Πρεσβείας στο κέντρο της Αθήνας μας υποδέχτηκε η ζωγράφος Amina Kortbi, , όπου φιλοξενούνται οι δημιουργίες της. Συναντήσαμε πρώτη φορά την Amina το φθινόπωρο στο «Μικρό Παρίσι των Αθηνών», φεστιβάλ που διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια στο κέντρο της Αθήνας. Τα έργα της μας εντυπωσίασαν για την έντονη εκφαστικότητά τους.
Η Amina είναι από την Αλγερία και έχει ταξιδέψει και ζήσει σε πολλές χώρες στον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στην Αθήνα, που αγαπά ιδιαίτερα. Αντλεί την έμπνευσή της από τους ανθρώπους κυρίως, που συναντά στις χώρες που έχει ζήσει και ταξιδεύει. Μας υποδέχτηκε φιλόξενα και μας απάντησε με χαμόγελο και προθυμία στις ερωτήσεις μας σε άπταιστα Ελληνικά.
– Amina, θα ήθελες να μας μιλήσεις για τη θεματολογία των έργων σου;
Ζωγραφίζω κυρίως πορτραίτα, που μοιάζουν με οικογενειακές φωτογραφίες που ο χρόνος κρατάει παγωμένα τα βλέμματά πάνω τους. Απεικονίζω πρόσωπα πάνω στο μουσαμά με συναισθήματα. Με τη ζωγραφική, προσπαθώ να αναδείξω το συναίσθημα των προσώπων, που κρατάνε για τον εαυτό τους, μια ενδοσκοπική
αντίδραση του συναισθήματος, που φυλάμε μόνο για εμάς.
Όλη η δύναμη του έργου βρίσκεται στο βλέμμα. Το ντεκόρ απουσιάζει, καμιά έμφαση στα ρούχα και στο γύρω χώρο, δεν επιθυμεί να αποσπάσει την προσοχή του θεατή. Επικεντρώνομαι στο συναίσθημα και στη δύναμη του βλέμματος.
– Με τι τεχνική δουλεύεις τα έργα σου;
Δουλεύω κυρίως πάνω σε καμβά, χρησιμοποιώντας λάδι που μπαίνει με απανωτά στρώματα για να φτιαχτεί το φόντο και στη συνέχεια ακολουθεί ένα δημιουργικό πήγαινε-έλα στα έργα μου. Τα πρόσωπα δουλεύονται με τα δάχτυλα, με μυτερά πινέλα και κάποιες φορές με σπάτουλα, λιγότερο με χρώμα και περισσότερο με νέφτι. Θα ήθελα οι πίνακές μου να μην είναι μόνο ένα κάλεσμα στα μάτια και στη σκέψη αλλά να είναι κι ένα κάλεσμα στα βιώματα. Είμαι αυτοδίδακτη, αλλά έχω παρακολουθήσει από το 2009 έως και το 2013 ακαδημαϊκά μαθήματα ζωγραφικής και εισαγωγής στην εξέλιξη της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Όμως θεωρώ ότι η ζωγραφική εκφράζει το περίσσευμα της ευαισθησίας.
– Έχεις ταξιδέψει και ζήσει σε πολλές χώρες. Σαν βάση έμπνευσης, έχεις τους ανθρώπους που συναντάς στα ταξίδια σου;
Έχω ταξιδέψει πολύ και έχω ζήσει στην Κίνα, στην Νιγηρία , στην Ολλανδία, στο Μαρόκο, στην Αλγερία, στην Αγγλία, στην Πορτογαλία… Τέλος, το σύμπαν με έφερε στην Ελλάδα, που αγάπησα ξαφνικά και δυνατά. Ένοιωσα κάτι έντονο να με κρατά εδώ και αποφάσισα να μείνω. Ίσως ήταν το κλίμα, ο ήλιος, οι άνθρωποι. Νομίζω ήταν καρμικό. Είναι δύσκολες οι συνθήκες αλλά μ αρέσει η Ελλάδα. Για τα έργα μου, λοιπόν, χρησιμοποιώ εικόνες που μου έχουν τραβήξει την προσοχή και φωτογραφίες που ξυπνούν συναισθήματα από όλες αυτές τις χώρες.
Καθώς τα πορτραίτα που δημιουργώ εξελίσσονται, αφήνουν τα ίχνη της προσωπικής τους ιστορίας , το προσωπικό τους αφήγημα και τέλος το μεταφέρουν στο κοινό. Έτσι, κάθε πορτραίτο είναι μοναδικό μια και η σχέση ανάμεσα στο θεατή και το δημιούργημα καλλιεργείται πάνω στη δική του ενδοσκόπηση.
– Θα ήθελες να μας αναφέρεις έναν καλλιτέχνη που θαυμάζεις;
Δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσω μόνο έναν καλλιτέχνη για τη δουλειά του, αλλά μπορώ να αναφέρω ένα moto του Pierre Soulages, Γάλλου ζωγράφου, χαράκτη, λιθογράφου και σχεδιαστή, που με εκφράζει ιδιαίτερα. Θέλω, όποιος βλέπει αυτό τον πίνακα να επικοινωνεί με τον εαυτό του και όχι μ’ εμένα. Θέλω να βλέπει αυτό που παριστάνεται πάνω στο μουσαμά. Το μαύρο είναι ιδανικό γι αυτό, αντανακλά. Οι κινήσεις που υιοθετεί ανήκουν σε αυτόν που παρατηρεί. Το έργο ζει μέσα από το βλέμμα που του φοράει. Δεν του βάζει όρια ούτε αυτός που του ανήκει ούτε αυτός που τον έχει φτιάξει, έχει δημιουργηθεί από αυτόν που τον κοιτάζει.
– Μίλησέ μας για την καθημερινότητα σου στην Ελλάδα μέσα από τη ζωγραφική.
Κάθε μέρα αποσύρομαι στη μοναξιά του ατελιέ μου στο κέντρο της Αθήνας και ξεκινάω. Είναι σα να ξεκίνησα μια φορά να διαλογίζομαι κι από τότε ακολουθώ το ίδιο τελετουργικό: Ανοίγω τα παραθυρόφυλλα, έπειτα το παράθυρο, τριγυρίζω, κοιτάζω το μουσαμά που πάνω του δούλευα την προηγούμενη μέρα, φτιάχνω καφέ, βάζω τη μουσική που αγαπάω, φοράω τα «ρούχα της δουλειάς», κάθομαι μπροστά στο καβαλέτο και εγκαταλείπομαι για λίγο.
Η σκέψη μου βαθαίνει, αφήνω να με κυριεύσουν τα συναισθήματα της προηγούμενης μέρας και τα ξαναπιάνω από εκεί που τα άφησα. Ξαναβρίσκοντας το μουσαμά μου, μερικές φορές, είναι σα να συναντώ ένα παλιό φίλο και συνεχίζουμε τη γνήσια και παθιασμένη συζήτηση που είχαμε αφήσει στη μέση. Άλλες φορές πάλι ξαναβρίσκω το συναίσθημα έπειτα από μια διαφωνία, επειδή την προηγούμενη μέρα ήμουν θυμωμένη, απογοητευμένη, κουρασμένη, από μια πραγματικότητα που δεν αλλάζει. Είναι μια επαφή. Ποτέ δεν νιώθω μόνη όταν ζωγραφίζω. Μου λένε συχνά, πως υπάρχει κάτι στα πορτραίτα μου, που κινητοποιεί τις αισθήσεις. Μαγεύομαι από αυτό επειδή μου απελευθερώνει συναισθήματα αντικρουόμενα. Καθώς ζωγραφίζω, αφήνω το δημιούργημα να μου επιβληθεί σιγά-σιγά. Δεν «βάζω χρώμα» στο σχεδίασμα, με οδηγεί το ένστικτο.
– Επιθυμείς να περάσεις στο κοινό σου τα δικά σου συναισθήματα και την ψυχολογική σου ένταση;
Δεν θέλω να περάσω τα συναισθήματα μου στο κοινό. Πιστεύω στην ελευθερία της σκέψης γενικότερα, αν και θεωρώ ότι η τέχνη μου είναι φορτισμένη με ιδιαίτερη ενέργεια. Αποφεύγω να επηρεάσω τον θεατή καθώς παρατηρεί έναν από τους πίνακές μου, είναι κι αυτός ένας από τους λόγους που σχεδόν ποτέ δεν βάζω τίτλους.
Μόλις τελειώσει το έργο μου παύει πια να μου ανήκει. Ο παρατηρητής μπορεί να το εκλάβει, όπως ο ίδιος επιθυμεί και το αισθάνεται. Θα επιθυμούσα ο θεατής βλέποντας έναν πίνακά μου, να ανασκαλεύσει τα δικά του κρυμμένα πολύ βαθιά συναισθήματα, στο πορτρέτο που ζωγράφισα.
– Έχεις αλλάξει πολλές «πατρίδες» και εμπνέεσαι από αυτό. Ποιός θα είναι ο επόμενος προορισμός σου;
Ήρθα στην Ελλάδα πριν 8 χρόνια και εναρμονίστηκα με τον ρυθμό αυτού του τόπου. Αισθάνομαι την Ελλάδα, σπίτι μου. Σεβάστηκα τον τόπο και με σεβάστηκε κι αυτός. Οι άνθρωποι με κατάλαβαν και με αγκάλιασαν. Ήταν καρμικό και αισθάνομαι τυχερή γι αυτό. Δεν σκοπεύω να φύγω, αισθάνομαι Ελληνίδα.
Φωτογράφηση: Alex Manikakis
* Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «axianews»
Συναντήσαμε την ζωγράφο Κατερίνα Μουράτη, στην gallery της στη Χώρα της Πάτμου. Γυναίκα ώριμη, ξεχωριστή, με ταλέντο και αυτοπεποίθηση μας μίλησε για τη δουλειά και τη ζωή της χωρίς φόβο και πάθος. Η Κατερίνα Μουράτη εκτός από το προσωπικό καλλιτεχνικό έργο της έχει δουλέψει σε προγράμματα επανένταξης ψυχικά ασθενών στο Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου και σε προγράμματα ένταξης μεταναστών σε σχολεία μειονοτήτων στην Γερμανία.
Τον τελευταίο χρόνο δουλεύω έργα μεγάλων διαστάσεων για τα projects μου “το υπόλοιπον της ζωής μου”, χρησιμοποιώντας σαν υλικό τα υπόλοιπα από έργα μου collage των τελευταίων 25 χρόνων. Έτσι εντάσσω το παλαιό στο νέο, σαν μήνυμα αναγέννησης και αναδημιουργίας
– Με ποιο κριτήριο επέλεξες την Πάτμο για ησυχαστήριο και τόπο έμπνευσής σου;
Η Πάτμος δεν είναι ησυχαστήριο! Τελείως το αντίθετο. Περνώντας μέσα από την “ανησυχία” της , μπόρεσα να αγγίξω την “ησυχία” της. Την Πάτμο την διαπερνά μια ενέργεια, της οποίας είχα την εμπειρία να είμαι δέκτης και να μπορώ να την μετουσιώνω σε ορατή δημιουργία. Αντιλαμβανόμενη από φύση μου το “αόρατο” της Πάτμου, οικοδόμησα τη ζωή μου με πυρήνα αυτόν τον τόπο.
– Έχεις ασχοληθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό με την καλλιτεχνική διδασκαλία παιδιών, εφήβων και ενηλίκων με ψυχικές ασθένειες. Έχεις δουλέψει σε σχολεία μειονοτήτων, με στόχο την προσαρμογή και ένταξη των παιδιών των μεταναστών μέσα από την καλλιτεχνική έκφραση. Πώς οδηγήθηκες να ασχοληθείς με αυτό;
Το 1991 και για ένα χρόνο εργάστηκα σαν καλλιτέχνης στο Ψυχιατρείο της Λέρου. Εκεί ήταν και η πρώτη μου επαφή με έργα ψυχικά ασθενών. Από τότε ερευνώ αυτή την τέχνη σε όλο τον κόσμο, αναζητώντας αυτή την αυθεντική δημιουργία ανθρώπων, που πηγάζει μόνο από την εσωτερική ανάγκη. Στην Γερμανία εργάστηκα επί τρία χρόνια σε διαφορετικά σχολεία μειονοτήτων μέσα από προγράμματα του Υπουργείου Βόρειας Ρηνανίας Βεστφαλίας. Στόχος της δικής μου εργασίας σαν καλλιτέχνης με τα παιδιά, ήταν η ανάπτυξη της συνειδητότητας τους μέσα από την προσωπική τους δημιουργία, που θα τα οδηγούσε σε μια υγιή ένταξη σαν μετανάστες στην ξένη χώρα. Έτσι δουλεύαμε εικαστικά πάνω σε θέματα όπως “η πατρίδα μου”, “ειρήνη και πόλεμος”, “αγάπη”, κλπ. Ο λόγος παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο, όταν εργάζομαι με παιδιά. Πρέπει να γίνει η σωστή ερώτηση, τη συγκεκριμένη στιγμή, ώστε να μπορεί το παιδί να προχωρήσει το έργο του. Σαν εκπαιδεύτρια, δεν σταμάτησα ποτέ οτιδήποτε φάνταζε ακραίο. Σαν αποτέλεσμα ήταν να βγαίνουν έργα που ήταν απαγορευμένα στο πλαίσιο σχολείο. Είχα όμως την ελευθερία από αυτούς που συνόδευαν θεωρητικά τη δουλειά μου να κινούμαι ελεύθερα όπως εγώ νομίζω.
Η δική μου πρακτική εργασία με τα παιδιά και η θεωρητική έρευνα από πανεπιστημιακούς οδήγησε σε διαλέξεις, κείμενα, ερωταποκρίσεις, που ακόμα παρουσιάζονται σε διεθνή συνέδρια τεχνοπαιδαγωγικής από την Dr. Birgit Engel.
– Με ποιο τρόπο βοηθάς τους ανθρώπους με αυτές τις ιδιαιτερότητες να εκφραστούν μέσα από την τέχνη;
Το δικό μου προσωπικό ταξίδι μέσα στην τέχνη ήταν η βάση που στηρίχθηκα. Επειδή εμένα τους δρόμους δεν μου τους έδειξε κανένας, τους βρήκα μόνη μου, έχω αναπτύξει μια τεχνική την “διδασκαλία -μη διδασκαλία”, που ο άλλος ανακαλύπτει τις πηγές της έμπνευσης. Δεν του τις δίνω εγώ. Εγώ θα του προσφέρω το κλειδί, και το κλειδί δεν είναι μόνο η τεχνική της δημιουργίας , αλλά ο “λόγος”, η λέξη που οδηγεί στην δημιουργία. Δουλειά μου στην προκειμένη περίπτωση είναι να βρω την λέξη και να την παραδώσω!
– Η ζωγραφική σου κινείται στο πλαίσιο της αφηρημένης τέχνης με συμβολικές προεκτάσεις και διακοσμητική διάθεση. Στα έργα σου αναμειγνύονται θρησκευτικά σύμβολα βιβλικές και μυθολογικές αναφορές με στοιχεία από τη βυζαντινή τέχνη. Ποια είναι η τεχνοτροπία σου και πως διαλέγεις τα υλικά που χρησιμοποιείς;
Σχεδιάζω πολύ, κάνω collage, assemblage και γλυπτοκοσμήματα. Τον τελευταίο χρόνο δουλεύω έργα μεγάλων διαστάσεων για τα projects μου “το υπόλοιπον της ζωής μου”, χρησιμοποιώντας σαν υλικό τα υπόλοιπα από έργα μου collage των τελευταίων 25 χρόνων. Έτσι εντάσσω το παλαιό στο νέο, σαν μήνυμα αναγέννησης και αναδημιουργίας. Τα υλικά γενικά εμφανίζονται μπροστά μου. Μπορώ να κάνω τέχνη, που να φέρει τη δική μου σφραγίδα από το οτιδήποτε και βλέπω την τέχνη παντού μέσα στην καθημερινότητα. Την αναγνωρίζω, είτε αυτή την έχει δημιουργήσει η φύση, είτε το ανθρώπινο χέρι.
– Έχεις κάνει πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις σε μεγάλες galleries στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Είναι κάποιες που θυμάσαι ιδιαίτερα;
Θυμάμαι όλες τις εκθέσεις μου αλλά πιο πολύ θυμάμαι τις τεχνοκριτικές μετά από αυτές. Ως συνήθως, για τη δουλειά μου έχουν γράψει ποιητές και μερικές φορές μου πήρε χρόνο να δω τη δουλειά μου με τη δική τους μάτια, όπως το κείμενο του γνωστού Χρήστου Τσανάκα που τα λέει όλα σε πολύ πυκνό λόγο. Ο Stephan Frey και η Anita Nardon, ο Στέφανος Ροζάνης, ο Γιώργος Λίλλης. Πριν 2 χρόνια παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Gebser Society στο Πανεπιστήμιο φιλοσοφικών ερευνών στο Λος Αντζελες 40 έργα μου σε μορφή διαφανειών και ακολούθησε συζήτηση και το καταπληκτικό συνοπτικό κείμενο της ποιήτριας και φιλοσόφου Sabrina DallaValle.
– Σε ποιες εκθέσεις ιδιωτικές ή μη υπάρχουν έργα σου;
Έργα μου βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και ανά τον κόσμο. Επειδή τα τελευταία τέσσερα χρόνια τα διαθέτω στον προσωπικό μου χώρο τέχνης στην Πάτμο, έρχομαι σε επαφή με διεθνές κοινό. Στην Ελλάδα στη συλλογή του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος και στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.
Ονειρεύομαι να εργάζομαι πολλές ώρες την ημέρα. Μέχρι τώρα ο Θεός ενέκρινε το όνειρο μου σαν σχέδιο και συμβαίνει. Εύχομαι να συνεχίζεται η έγκριση του για πολλά χρόνια
– Ποια είναι τα σχέδια σου για την επόμενη σεζόν;
Ποιος ήταν αυτός που είπε ότι όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια ο Θεός γελά; Ονειρεύομαι να εργάζομαι πολλές ώρες την ημέρα. Μέχρι τώρα ο Θεός ενέκρινε το όνειρο μου σαν σχέδιο και συμβαίνει. Εύχομαι να συνεχίζεται η έγκριση του για πολλά χρόνια!
Η Ελληνοαμερικανική Ένωση και το Hellenic American College (HAEC) σε συνεργασία με το Hellenic American University (Nashua, NH, USA) παρουσιάζουν την ατομική έκθεση ζωγραφικής του Γιώργου Παπαγεωργίου “MusicalBreakinParos” σε επιμέλεια της ιστορικού τέχνης, Λουΐζας Καραπιδάκη.
Η έκθεση εγκαινιάζεται την Πέμπτη 28 Ιουνίου 2018, στις 19:30, στην Γκαλερί Κέννεντυ της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης (Μασσαλίας 22, Αθήνα) και θα διαρκέσει μέχρι και τις 21 Ιουλίου 2018.
Στην έκθεση ο Γιώργος Παπαγεωργίου παρουσιάζει τη δουλειά που επιμελήθηκε τα τέσσερα τελευταία χρόνια στο ατελιέ του στη Πάρο. Οι αφηρημένες συνθέσεις του πάνω σε χαρτί ή καμβά με τη χρήση μικτών υλικών, δημιουργούν πίνακες εξειδικευμένης συνθετικής προσέγγισης με ανάμειξη μολυβιού και χρώματος. Τα χρώματα είναι σχεδόν πάντα ζεστά, με ώχρα, πορτοκαλί, κόκκινο και κίτρινο, με βαθύ μπλε, μοβ και διάφανο μαύρο χρώμα. Το έργο του προέρχεται από ένα τόπο συναισθημάτων, με γραμμές που σκληρές στην αρχική εφαρμογή τους, αποδεικνύονται ευαίσθητες στην τελική τους θέση.
Η επιμελήτρια της έκθεσης, Λουΐζα Καραπιδάκη, σημειώνει σχετικά: «Η μεταμοντέρνα αισθητική και η δυναμική εικονογραφία του Γιώργου Παπαγεωργίου, αφαιρετική αλλά όχι αφηρημένη, συνεπαίρνει τον θεατή και τον προκαλεί να την απολαύσει, να την οικειοποιηθεί και στη συνέχεια να την ανιχνεύσει. Οι επιλεκτικές ιεραρχίες των όγκων, η ροή των σχημάτων, οι συνεχείς τονικές χρωματικές εναλλαγές και η συνολική δομή των έργων του αποπνέουν μια αίσθηση αρμονίας, παρόμοια με αυτή της μουσικής, όπου μέσα από τις οξύτητες, τις διαφορετικές γκάμες και το συνολικό ταίριασμα των μουσικών φθόγγων δημιουργείται η μελωδία. Τα έργα του Παπαγεωργίου διέπονται από έντονη μουσικότητα, ενώ μια προσωπική μεταμοντέρνα αισθητική καθοδηγεί την τεχνική του. Έτσι ο καλλιτεχνικός οίστρος εκδηλώνει την ποιητική του διάσταση και στον καμβά αποκαλύπτονται ανείπωτες αλήθειες».
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε επιστήμες υλικών στο Μονπελιέ και στο Παρίσι και εργάστηκε ως ερευνητής στη Γαλλία. Από το 1986 έως το 2005 εργάστηκε στις Βρυξέλλες και σπούδασε στην σχολή Καλών Τεχνών των Βρυξελλών από το 1994 έως το 1999 (Atelier Toma Roata). Από το 2005 έως το 2010 έζησε στο Πεκίνο, στη συνέχεια μετακόμισε στο Κάιρο για δύο χρόνια, ενώ τώρα ζει μεταξύ Βρυξελλών και Πάρου. Ατομικές του εκθέσεις έχουν παρουσιαστεί από το 1998 σε Αθήνα, Πάρο, Βρυξέλλες, Κάιρο, Πεκίνο και Σανγκάη, ενώ έχει συμμετάσχει σε πλήθος ομαδικών εκθέσεων στις ίδιες πόλεις.
Ένα Χριστουγεννιάτικο παραμύθι, για ένα αστέρι που έχασε το δρόμο του και μια Χριστουγεννιάτικη Μαγική Σοφίτα που θα το ξανακάνει να λάμψει.
Λίγα λόγια για...
Η ιστοσελίδα μας χρησιμοποιεί Cookies τα οποία συνεισφέρουν ώστε να παρέχουμε καλύτερες υπηρεσίες. Συνεχίζοντας την περιήγηση, αποδέχεστε την χρήση των Cookies.Αποδέχομαι την χρήση των Cookies
